Podatnik zwrócił się o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy pomimo tego, iż tytuł wykonawczy oraz (...)

W dniu 8 września 2004r. została podpisana pomiędzy Wnioskodawcą a firmą Y, umowa cesji wierzytelności przysługujących od spółki jawnej X.

Podatnik wskazuje, iż przedmiotowa cesja była cesją warunkową, tzn. iż w każdej chwili firma Y tak sama, jak i na prośbę Cedenta (Wnioskodawca) mogła dokonać cesji zwrotnej.

Jak wskazuje Spółka, zgodnie z § 6 pkt 2 umowy, każda ze stron może umowę wypowiedzieć w stosunku do poszczególnych wierzytelności z zachowaniem siedmiodniowego terminu wypowiedzenia: okres wypowiedzenia będzie liczony od daty zawiadomienia drugiej Strony. Nadto, zapłata za wierzytelność nastąpi tylko wtedy, kiedy firma Y odzyska należność.

Za skuteczne wykonanie czynności powierniczych Cesjonariusz otrzyma wynagrodzenie, stanowiące różnicę pomiędzy wartością wierzytelności, a kwotą przypadającą Cedentowi określoną w załączniku (załącznikach) do umowy (§ 4 pkt 1 umowy).

Cesjonariusz zobowiązuje się do prowadzenia działań zmierzających do odzyskania wierzytelności w imieniu własnym lecz na rachunek Cedenta (§ 3 pkt 1 umowy).

Wnioskująca (Cedent) nie ponosi kosztów windykacji, z wyjątkiem kosztów sądowych i komorniczych. Jednocześnie § 3 pkt 2 umowy brzmi, iż w przypadku wyrażenia przez Cedenta zgody na wszczęcie postępowania sądowego w stosunku do przekazanych dłużników, Cedent zobowiązany jest do wpłacenia na konto Cesjonariusza spodziewanych w powyższej sprawie kosztów.

W § 3 pkt 4 umowy ustalono, iż Cesjonariusz zobowiązuje się nie obciążać Cedenta kosztami wykonywania czynności powierniczych.

Wnioskodawca informuje, iż z prowadzonych przez firmę Y czynności windykacyjnych przeciwko dłużnikowi (X spółka jawna) oraz na podstawie wywiadu gospodarczego ustalono, iż dłużnik nie prowadził już działalności gospodarczej, dłużnej spółki poszukiwali również inni wierzyciele, nie ustalono żadnego majątku dłużnika, jak i sam dłużnik nie chciał przystąpić do dobrowolnej spłaty zadłużenia.

Podatnik wskazuje, iż chcąc zabezpieczyć należność firma Y jako wierzyciel skierowała sprawę na drogę postępowania sądowego. Celem ograniczenia kosztów (w tym kosztów zastępstwa procesowego i kosztów wpisu sądowego) oraz za zgodą Wnioskodawcy wartość sporu została ograniczona do kwoty 40.000 zł (aneks do umowy cesji z dnia 19.04.2005r, zgodnie z którym Cedent wyraża zgodę na dochodzenie przez Cesjonariusza należności od dłużnika przekazanej na drodze cesji przed Sądami Powszechnymi, z ograniczeniem do kwoty w wysokości 40.000 zł).

W dniu 7.09.2005r. roku firma Y otrzymała prawomocny tytuł wykonawczy i skierowała sprawę na drogę egzekucji komorniczej.

Podatnik wskazuje, iż Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w S. wystawił w dniu 6.04.2006r. - na firmę Y - postanowienie komornicze i umorzył postępowanie egzekucyjne na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 kpc. W uzasadnieniu Komornik podał, iż dłużnik nie prowadzi działalności gospodarczej oraz nie ustalił żadnych wartościowych składników majątkowych. Dłużnikowi nie przysługują żadne wierzytelności.

Wnioskująca informuje, iż z dniem 11.05.2006r. firma Y dokonała cesji zwrotnej przejętej do windykacji wierzytelności.

W okresie od cesji wierzytelności do cesji zwrotnej jedynym wierzycielem wobec dłużnika była firma windykacyjna i jedynie ona była uprawniona do przyjęcia od niego świadczenia (§ 2 pkt 2 umowy, zgodnie z którym Cedent przenosi wierzytelność na rzecz Cesjonariusza wraz z wszystkimi związanymi z nimi prawami).

Wnioskująca informuje, iż przystała na cesję zwrotną, gdyż zgoda ta wynikała z samej istoty zawartej warunkowej cesji wierzytelności pomiędzy Nią i firmą Y.

Podatnik wskazuje, iż wierzytelność ta, po dokonaniu cesji zwrotnej, została przez Niego spisana jako nieściągalna poprzez wykorzystanie wcześniej utworzonych odpisów aktualizujących te należności.

W oparciu o przedstawiony powyżej stan faktyczny, Podatnik zwrócił się o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy pomimo tego, iż tytuł wykonawczy oraz postanowienie komornicze zostały wystawione na firmę windykacyjną, może On zaliczyć nieściągalną wierzytelność do kosztów uzyskania przychodów?

Zdaniem Wnioskodawcy, na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 oraz art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych, zachodzi okoliczność, w której nieściągalność wierzytelności została udokumentowana.

Dokumentacja jest wystawiona na firmę windykacyjną, ale dotyczy tej samej wierzytelności, która w drodze wzajemnych cesji pomiędzy Spółką i firmą windykacyjną powróciła do Spółki. W związku z powyższym ? w opinii Podatnika ? wierzytelność można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów Spółki.

Ustosunkowując się do przedstawionej powyżej kwestii, stwierdza się co następuje:

Stosownie do przepisu art. 16 ust. 1 pkt 25a ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem wierzytelności, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w ust. 2.

Powyższy przepis stanowiąc, co do zasady, o niemożności zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności nieściągalnych, wskazuje zarazem, iż w drodze wyjątku kosztem podatkowym będą wierzytelności, które uprzednio zostały zarachowane jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w ustawie.

Sposób dokumentowania nieściągalności wierzytelności określony został w art. 16 ust. 2 pkt 1-3 cytowanej ustawy. W przywołanym przepisie stanowi się, iż za wierzytelności nieściągalne uważa się te wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana:

1) postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo

2) postanowieniem sądu o:

a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania, lub

b) umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy zachodzi okoliczność wymieniona pod lit. a), lub

c) ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, albo

3) protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

W świetle wyżej cytowanych przepisów, aby możliwe było zaliczenie nieściągalnych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów spełnione muszą być kumulatywnie następujące warunki:

1) wierzytelności na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy podatkowej muszą być zarachowane jako przychód należny,

2) ich nieściągalność jest udokumentowana w sposób określony w art. 16 ust. 2 ustawy.

W regulacji art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy podatkowej, jako sposób udokumentowania nieściągalności wierzytelności, wskazane zostało posiadanie postanowienia o nieściągalności, uznanego przez wierzyciela jako odpowiadającego stanowi faktycznemu, wydanego przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego.

Jeżeli zatem podatnik podatku dochodowego od osób prawnych, któremu przysługuje nieściągalna wierzytelność, zamierza udokumentować ową nieściągalność w oparciu o wskazany przepis, winien posiadać postanowienie o nieściągalności wydane przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego i jako wierzyciel uznać je za odpowiadające stanowi faktycznemu.

W przedstawionym stanie faktycznym, w opinii tutejszego organu podatkowego, przesłanka tożsamości wierzyciela, na rzecz którego zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne, który jako wierzyciel egzekwujący został wymieniony w tytule wykonawczym, z wierzycielem posiadającym i uznającym za odpowiadające stanowi faktycznemu postanowienie o nieściągalności wydane przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, nie stanowi warunku, którego spełnienie skutkować będzie uznaniem za prawidłowe udokumentowania nieściągalności wierzytelności, na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy podatkowej.

W przekonaniu organu podatkowego, w opisanych okolicznościach faktycznych, dla oceny możliwości zaliczenia nieściągalnej wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów, kluczowe znaczenie ma tożsamość samej wierzytelności, powracającej do majątku Podatnika w wyniku cesji dokonanej przez firmę windykacyjną, objawiająca się poprzez osobę dłużnika, poprzez źródło pochodzenia wierzytelności (przychody należne zarachowane na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy).

W sytuacji, gdy wielkość wierzytelności wynika z prawomocnego orzeczenia sądu (stanowiącego tytuł egzekucyjny stwierdzający istnienie i zakres wykonalnego roszczenia wierzyciela, który zaopatrzony w klauzulę wykonalności stanowi tzw. tytuł wykonawczy, uprawniający do wszczęcia konkretnego postępowania egzekucyjnego) i ksiąg podatnika (uprzednie zarachowanie do przychodów należnych, w oparciu o art. 12 ust. 3 ustawy podatkowej), dowodem do uznania za koszty uzyskania przychodów jest postanowienie o nieściągalności wierzytelności, niezależnie od tego, kto wystąpił do organu egzekucyjnego.

Ze względu na fakt, iż organy egzekucyjne umarzające postępowanie nie posługują się pojęciem postanowienia o nieściągalności, to dla celów podatkowych zasadnicze znaczenie ma treść tych postanowień. Uzasadnienie umorzenia postępowania egzekucyjnego nie powinno budzić żadnych wątpliwości co do istnienia bądź nieistnienia majątku dłużnika. Tylko postanowienie, z treści którego wynika, iż bezskuteczność egzekucji spowodowana jest brakiem majątku dłużnika, a nie np. błędami proceduralnymi postępowania, może być podstawą do odpisania wierzytelności jako nieściągalnej i zaliczenia jej do kosztów uzyskania przychodów.

Postanowienie takie z pewnością stanowi dokument potwierdzający nieściągalność wierzytelności w przypadku, gdy jako podstawa umorzenia wskazany jest art. 824 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.). Zgodnie z dyspozycją tego przepisu, postępowanie umarza się w całości lub części z urzędu, jeżeli jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych.

Gdy Wnioskująca, jako wierzyciel posiadający postanowienie o nieściągalności wydane przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, uznaje je za odpowiadające stanowi faktycznemu, zasadnym jest uznanie, iż nieściągalność wierzytelności, której wielkość wynika z prawomocnego orzeczenia sądu i ksiąg Podatnika i która powróciła do Jego majątku w wyniku cesji z firmy windykacyjnej, została udokumentowana w sposób określony w przepisie art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy.

W tym stanie rzeczy za prawidłowe uznać należy działanie Podatnika polegające na spisaniu wierzytelności jako nieściągalnej poprzez wykorzystanie wcześniej utworzonych odpisów aktualizujących należności, w sytuacji, gdy podstawą tego odniesienia w koszty podatkowe było udokumentowanie nieściągalności przedmiotowym postanowieniem o umorzeniu postępowania egzekucyjnego.

Niezależnie od powyższego, tutejszy organ podatkowy pragnie wskazać, iż w koszty uzyskania przychodów może być odpisana wierzytelność nieściągalna, której nieściągalność została udokumentowana np. w sposób określony w przepisie art. 16 ust. 2 pkt 1 ustawy podatkowej, jednak w kwocie netto, tj. bez uwzględniania ujętego w fakturach należnego podatku od towarów i usług. Zgodnie z przepisem art. 12 ust. 4 pkt 9 ustawy podatkowej, do przychodów nie zalicza się należnego podatku od towarów i usług. W konsekwencji, przychody należne, rozpoznawane w rachunku podatkowym na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy, nie zawierają kwoty należnego podatku od towarów i usług, tym samym nieściągalne wierzytelności, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 zostały zarachowane jako przychody należne, zostaną odniesione w ciężar kosztów podatkowych bez uwzględniania należnego podatku od towarów i usług.

Przedmiotowa interpretacja co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskująca i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia.