Czy dochody w postaci odsetek od pożyczki typu mezzanine mieszczą się w kategorii dochodów (...)

Z kolei, w zamian za partycypację w ryzyku, pożyczkodawca będzie uprawniony do oprocentowania w wysokości WIBOR jednoroczny + 10%, w tych okresach (latach), w których pożyczkobiorca osiągnie zadowalający wynik finansowy. Wnioskodawca wskazuje, iż szczegółowe kryteria dotyczące określenia, jaki wynik finansowy należy uznać za zadowalający nie zostały jeszcze ustalone. Zakłada się jednak, że osiągnięcie zadowalającego rezultatu nastąpi nie wcześniej niż po upływie 3 lat i nie później niż po upływie 6 lat od momentu zawarcia umowy.

W związku z powyższym stanem faktycznym, Spółka prosi o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy słuszne jest założenie, że w przypadku otrzymania odsetek w wysokości WIBOR + 10%, nie powstaje obowiązek w zakresie zryczałtowanego podatku źródłowego w trybie art. 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych?

Zdaniem Wnioskodawcy, dla pożyczkobiorcy środki z pożyczki typu mezzanine stanowią kategorie kapitału obcego. Wynika to, w opinii Podatnika, z przeprowadzonej przez Niego analizy podobieństwa tej pożyczki do umów i stosunków prawnych uregulowanych w polskim ustawodawstwie.

Zawarcie umowy pożyczki typu mezzanine należy, zdaniem Wnioskodawcy, uznać za dopuszczalne na gruncie zasady swobody zawierania umów i kształtowania stosunków gospodarczych między podmiotami (w Polsce art. 353 Kodeksu cywilnego: ?Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego), która jest jednym z fundamentów prawa cywilnego. Zawarcie umowy o finansowanie w formie mezzanine stanowi zatem skuteczną czynność cywilno-prawną, choć ten rodzaj umowy nie znajduje w polskim prawie swojego odpowiednika.

Umowy pożyczki typu mezzanine nie można traktować na równi z umową pożyczki uregulowaną w kodeksie cywilnym (art. 720 KC). Podstawową różnicą miedzy pożyczką mezzanine a pożyczką w rozumieniu Kodeksu cywilnego jest, zdaniem Wnioskodawcy, niejako ?inwestycyjny? charakter tego instrumentu, tzn.

pożyczkodawca podejmuje pewne dodatkowe ryzyko ekonomiczne w intencji osiągnięcia dodatkowego zysku w przypadku, gdy ta ?inwestycja? się powiedzie. Konsekwencją tej cechy pożyczki mezzanine jest jej dynamiczne oprocentowanie, różniące się w sposób zasadniczy od liniowego oprocentowania tradycyjnych pożyczek. Ponadto umowa pożyczki w rozumieniu Kodeksu cywilnego z zasady przeznaczona jest raczej dla finansowania krótkookresowego, pożyczka typu mezzanine natomiast stanowi na ogół instrument długoterminowego finansowania.

Z powyższych względów, pożyczka typu mezzanine, zdaniem Podatnika, przypomina nieco konstrukcję tzw. cichego wspólnika. Wnioskodawca zwraca uwagę, iż konstrukcja ?spółki cichej?, była przedmiotem uregulowań Kodeksu handlowego z 1934r. (art. 682-695).

Istotnym wspólnym elementem pożyczki mezzanine i umowy cichej spółki, jest także fakt, że cichy udziałowiec, podobnie jak pożyczkodawca mezzanine, nie jest zobowiązany do pokrywania strat pożyczkobiorcy.

Jego ryzyko jest zatem znacznie ograniczone w porównaniu z sytuacją zwykłego wspólnika. Obie te umowy łączy także to, że cichy udziałowiec, podobnie jak pożyczkodawca mezzanine, nie ma prawa głosu w spółce, ani prawa kontroli.

Zasada uzależnienia oprocentowania pożyczki mezzanine od wyniku finansowego pożyczkobiorcy nadaje temu instrumentowi pewne znamiona kapitału własnego (z perspektywy bilansowej). Niemniej fakt, że pożyczka ta nie będzie wykorzystywana do pokrycia strat spółki, brak prawa głosu, a także zasadniczo zwrotny charakter przekazywanych środków przemawiają za zakwalifikowaniem tak skonstruowanej pożyczki typu mezzanine do grupy kapitałów obcych.

Uzależnienie wypłacanego wynagrodzenia za pożyczkę mezzanine od wysokości wyniku finansowego nie może skutkować opodatkowaniem tej wypłaty podatkiem od dywidend na podstawie art. 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ponieważ wypłata ta nie jest kategorią dochodu z tytułu udziału w zyskach, do której odnosi się ten artykuł. Oprocentowanie pożyczki nie jest udziałem w zysku pożyczkobiorcy, lecz szczególnym rodzajem oprocentowania, dla określenia wartości którego wysokość wyniku finansowego pożyczkobiorcy stanowi jedynie kryterium referencyjne. Udział w zysku jest nieodłącznie związany z udostępnianiem spółce kapitału własnego, co w tym przypadku, w opinii Wnioskodawcy, nie ma miejsca.

Ustosunkowując się do przedstawionej powyżej kwestii, stwierdza się co następuje:

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), podatek dochodowy od dochodów (przychodów) z dywidend oraz innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej ustala się w wysokości 19% uzyskanego przychodu.

Na mocy art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 1 pkt 4a i 4b, jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału (akcji), w tym także:

1) dochód z umorzenia udziałów (akcji),

2) dochód uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki, w celu umorzenia tych udziałów (akcji),

3) wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej,

4) dochód przeznaczony na podwyższenie kapitału zakładowego, a w spółdzielniach - dochód przeznaczony na podwyższenie funduszu udziałowego oraz dochód stanowiący równowartość kwot przekazanych na ten kapitał (fundusz) z innych kapitałów (funduszy) osoby prawnej,

5) w przypadku połączenia lub podziału spółek - dopłaty w gotówce otrzymane przez udziałowców (akcjonariuszy) spółki przejmowanej, spółek łączonych lub dzielonych,

6) w przypadku podziału spółek, jeżeli majątek przejmowany na skutek podziału, a przy podziale przez wydzielenie majątek przejmowany na skutek podziału lub majątek pozostający w spółce, nie stanowią zorganizowanej części przedsiębiorstwa ? ustalona na dzień podziału nadwyżka nominalnej wartości udziałów (akcji) przydzielonych w spółce przejmującej lub nowo zawiązanej nad kosztami nabycia lub objęcia udziałów (akcji) w spółce dzielonej, obliczonymi zgodnie z art. 15 ust.

1k albo art. 16 ust. 1 pkt 8; jeżeli podział spółki następuje przez wydzielenie, kosztem uzyskania przychodów jest wartość lub kwota wydatków poniesionych przez udziałowca (akcjonariusza) na objęcie lub nabycie udziałów (akcji) w spółce dzielonej, ustalona w takiej proporcji, w jakiej pozostaje u tego udziałowca wartość nominalna unicestwianych udziałów (akcji) w spółce dzielonej do wartości nominalnej udziałów (akcji) przed podziałem,

7) zapłata, o której mowa w art. 12 ust. 4d.

Zgodnie zaś art. 12 ust. 4d ustawy, w przypadku podatników dokonujących zbycia udziałów (akcji) jednej spółki kapitałowej innej spółce kapitałowej, jeżeli spółka nabywająca oraz spółka zbywająca (obejmująca), podlegają w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania oraz w zamian za zbywane udziały (akcje) spółka zbywająca otrzyma udziały (akcje) spółki nabywającej albo otrzyma udziały (akcje) spółki nabywającej wraz z zapłatą w gotówce w wysokości nie wyższej niż 10% wartości nominalnej otrzymanych udziałów (akcji) lub ? w przypadku braku wartości nominalnej ? wartości rynkowej tych udziałów (akcji), a także jeżeli w wyniku nabycia udziałów (akcji):

1) spółka nabywająca uzyska bezwzględną większość praw głosu w spółce, której udziały (akcje) są zbywane, albo

2) spółka posiadająca bezwzględną większość praw głosu w spółce, której udziały (akcje) są zbywane, zwiększa ilość udziałów (akcji) w tej spółce

- do przychodów nie zalicza się wartości otrzymanych udziałów (akcji) w spółce zbywającej i w spółce nabywającej.

Wskazać ponadto należy, iż art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie stanowi zamkniętego katalogu dochodów (przychodów), które można zakwalifikować do dochodów (przychodów) z udziału w zyskach osób prawnych. Przesłanką uznania określonego dochodu (przychodu) za dochód (przychód) z udziału w zyskach osób prawnych, jest faktyczne uzyskanie dochodu (przychodu) z tego udziału.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiują w odrębny sposób pojęcia ?udziału?, wobec czego należy uznać, że pojęcie to powinno być w kontekście analizowanego przepisu rozumiane w sposób przyjęty w języku potocznym. Na gruncie języka polskiego słowo ?udział? oznacza tyle co: ?wkład wspólnika do kapitału przedsiębiorstwa, spółki itp.; to, co się komuś dostało, przypadło z tytułu wkładu; także możność uczestniczenia w czymś; dokument, na podstawie którego wspólnik ma prawo uczestniczyć w kierowaniu przedsiębiorstwem, spółką i w ich zyskach? (Nowy Słownik Języka Polskiego, PWN, Warszawa, 2003).

Organ podatkowy pragnie zauważyć, iż sam Wnioskodawca wskazuje, że udzieli spółce zależnej Y pożyczki typu mezzanine. Zgodnie zaś z uregulowaniem art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r. Nr 16, poz. 93 ze zm.), przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo ta samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Istota umowy pożyczki sprowadza się zatem jedynie do czasowego korzystania z określonego przedmiotu umowy, przy czym od woli stron zależy czas tego korzystania oraz jego warunki. Analizując powyższe rozważania, zauważyć zatem należy, iż pożyczki udzielonej przez Wnioskodawcę, nie można traktować jako udziału w zależnej spółce z o.o. Y.

Wnioskodawca wskazuje ponadto, iż ?oprocentowanie pożyczki nie jest udziałem w zysku pożyczkobiorcy, lecz szczególnym rodzajem oprocentowania, dla określenia wartości którego wysokość wyniku finansowego pożyczkobiorcy stanowi jedynie kryterium referencyjne.?

Reasumując, dochody w postaci odsetek od pożyczki typu mezzanine, nie mieszczą się w kategorii dochodów z udziału w zyskach osób prawnych, o których mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Przedmiotowa interpretacja co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia.