Czy można zrezygnować z tworzenia z ZFŚS w trakcie roku - opinia prawna

Stan faktyczny

W firmie zatrudniającej powyżej 20 pracowników jest utworzony Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych. Czy można zrezygnować z tworzenia z ZFŚS w trakcie roku? Jeśli tak, to w jaki sposób prawidłowo naliczyć odpisy za część roku? W jaki sposób prawidłowo zrezygnować z tworzenia ZFŚS, w jakim trybie, jeśli postanowienie o tworzeniu ZFŚS jest ujęte w zakładowym regulaminie wynagradzania? Czy ma w tym przypadku zastosowanie art. 243 oraz art.13 kodeksu pracy? Pracodawca chce zlikwidować zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w związku z trudną sytuacją finansową. 

Porady prawne

Opinia prawna 

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie ustawy z dnia 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jednolity Dz. U. 1996 r., Nr 70, poz. 335 ze zmianami).

Przepis art. 3 ust. 1 ustawy wprowadza obowiązek tworzenia zakładowego fundusz świadczeń socjalnych (dalej: fundusz) przez pracodawców zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.  

Ustawa przewiduje jednak możliwość odstąpienia przez pracodawców, o których mowa powyżej od obowiązku tworzenia funduszu. Otóż, zgodnie z przepisem art. 4 ust. 1 ustawy u pracodawców, o których mowa w art. 3 ust. 1, układ zbiorowy pracy może dowolnie kształtować wysokość odpisu na Fundusz; może również postanawiać, że Fundusz nie będzie tworzony. Natomiast pracodawca, którego pracownicy nie są objęci układem zbiorowym pracy, postanowienia dotyczące wysokości odpisu lub nie tworzenia funduszu, może zawierać w regulaminach wynagradzania.

Zapis o nietworzeniu w danym roku funduszu winni więc Państwo wprowadzić do regulaminu wynagradzania.

Aby dokonać zmiany regulaminu należy zastosować przepisy kodeksu pracy dotyczące regulaminu wynagradzania, które przewidują uzgadnianie treści regulaminu z zakładową organizacją związkową. Jej brak nie zwalnia pracodawcy od dokonania uzgodnień zmiany regulaminu w zakresie nie tworzenia funduszu czy wysokości odpisów. U pracodawcy, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, postanowienia regulaminu wynagradzania w sprawie wysokości odpisu na Fundusz lub nietworzenia Funduszu wymagają uzgodnienia z pracownikiem, wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów. 

Jeśli więc nie działa w Państwa zakładzie pracy zakładowa organizacja związkowa zmiana regulaminu w zakresie wprowadzenia do niego postanowienie o nietworzeniu funduszu wymaga uzgodnienia z przedstawicielem załogi.

Dodatkowo do regulaminów wynagradzania stosuje się przepis art. 24113 § 2 k.p. - postanowienia układu (tu: regulaminu wynagradzania) mniej korzystne dla pracowników wprowadza się w drodze wypowiedzenia pracownikom dotychczasowych warunków umowy o pracę. Przy czym przy wypowiedzeniu dotychczasowych warunków umowy o pracę nie mają zastosowania przepisy ograniczające dopuszczalność wypowiadania warunków takiej umowy.  

Oznacza to, że wprowadzenie zmiany do regulaminu nie jest wystarczające, konieczne jest również w przypadku podjęcia decyzji o nietworzeniu funduszu wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy wszystkim pracownikom w zakresie, w jakim dotyczą one świadczeń socjalnych z funduszu świadczeń socjalnych. 

Pozostaje do rozważania kwestia możliwości podjęcia decyzji o nietworzeniu funduszu w trakcie danego roku kalendarzowego.

Przepisy ustawy w odniesieniu do pracodawców, którzy nie są objęci układem zbiorowym pracy oraz nie są zobowiązani do wydania regulaminu są zobligowani do przekazania pracownikom informacji w sprawie nietworzenia funduszu w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego. Jednak podobna zasada nie została sformułowana w odniesieniu do pracodawców, u których obowiązuje regulamin wynagradzania – tak jak to ma miejsce w Państwa spółce

Wydaje się więc, że decyzję o nietworzeniu funduszu w danym roku, pracodawcy objęci układem zbiorowym a także pracodawcy zobowiązani do wydawania regulaminu wynagradzania mogą podjąć w dowolnym terminie danego roku. Z tym, że należy mieć na względzie ustawowe terminy przekazania kwot na rachunek bankowy funduszu to jest: 31 maja (75 % wartości odpisów) i pozostała kwota 30 września danego roku oraz fakt, że zapewne z brzmienia stosownego postanowienia regulaminu wynagradzania wynika, iż „fundusz się tworzy” bez precyzowania, że tworzy się go na konkretny rok kalendarzowy. Więc na chwilę obecną należałoby uznać, że fundusz został utworzony. 

Wracając jednak do możliwości wprowadzenia zapisu o nietworzeniu funduszu do regulaminu wynagradzania w trakcie danego roku: za taką wykładnią przemawia choćby fakt, iż decyzja o nietworzeniu jest swego rodzaju wspólnym stanowiskiem pracodawcy i załogi (co oznacza konieczność uzgodnienia z przedstawicielem załogi zmiany w regulaminie wynagradzania). 

Odnosząc się do pytania o odpisy częściowe: ustawa przewiduje odpis roczny, z którego to odpisu tworzony jest fundusz w danym roku kalendarzowym. Jeśli więc podejmą Państwo decyzję o nietworzeniu funduszu w 2006 roku to nie będą Państwo zobowiązani do dokonania jakichkolwiek odpisów.

W zakresie wskazanych w zapytaniu przepisów: przepisy, o których Państwo wspominają w zapytaniu to art. 13 i art. 243 kodeksu pracy. Nie znajdą zastosowania w opisanej sprawie, gdyż nie pozostają one w związku z omawianym problemem. Przepis art. 13 kodeksu pracy stanowi, że pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego prawa określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za pracę. Natomiast zgodnie z przepisem art. 243 kodeksu pracy: pracodawca i pracownik powinni dążyć do polubownego załatwienia sporu ze stosunku pracy.


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika