Dozwolony strajk (głodowy) - opinia prawna

Stan faktyczny

Pod jakim warunkiem strajk np. głodowy jest zgodny z prawem? Czy można zwolnić pracownika za uczestnictwo w strajku? Czy dopuszczalna jest taka forma nacisku na zmiany w warunkach wynagrodzenia, jeśli nic nie dały rokowania?

Opinia prawna

Spór zbiorowy pracowników z pracodawcą lub pracodawcami może dotyczyć m.in. warunków płac. W ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych zostały przedstawione etapy postępowania w celu rozwiązania takiego sporu zbiorowego, których kolejne wypełnianie gwarantuje prawidłowość całego postępowania. Strajk jest jak gdyby środkiem ostatecznym, można po niego sięgnąć dopiero po wyczerpaniu innych dostępnych form i możliwości porozumienia.

Jeżeli spór dotyczy treści układu zbiorowego pracy lub innego porozumienia którego stroną jest organizacja związkowa, wszczęcie i prowadzenie sporu o zmianę układu lub porozumienia może nastąpić nie wcześniej niż z dniem ich wypowiedzenia.

Spór powinno poprzedzać wystąpienie z określonymi żądaniami i zakreślenia terminu do ich spełnienia, nie krótszym niż 3 dni.
W zgłoszeniu sporu określić należy przedmiot żądań objętych sporem. Podmiot zgłaszający spór może uprzedzić, że w razie nieuwzględnienia wysuniętych żądań zostanie ogłoszony strajk. Dzień zapowiedzianego strajku nie może przypadać przed upływem 14 dni od dnia zgłoszenia sporu. Pracodawca na fakt zgłoszenia sporu powinien zareagować co najmniej niezwłocznym podjęciem rokowań w celu rozwiązania sporu w drodze porozumienia. Powinien również o powstaniu sporu zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy.
Rokowania kończą się podpisaniem przez strony porozumienia a w razie nie osiągnięcia porozumienia - sporządzeniem protokołu rozbieżności ze wskazaniem stanowisk stron.

Sąd Najwyższy podkreśla, że postępowanie przed kolegium arbitrażu społecznego musi być poprzedzone nie tylko rokowaniami lecz także mediacją. Stąd jeżeli strona która wszczęła spór, podtrzymuje zgłoszone żądania, spór prowadzony jest przez strony z udziałem osoby dającej gwarancję bezstronności- mediatorem. Ustalają go wspólnie strony sporu zbiorowego. Jeżeli przebieg postępowania mediacyjnego uzasadnia ocenę, że nie doprowadzi ono do rozwiązania sporu przed upływem wspomnianych 14 dni od zgłoszenia sporu, organizacja która wszczęła spór może zorganizować jednorazowo i na czas nie dłuższy niż 2 godziny strajk ostrzegawczy.

Porady prawne


Jeżeli w toku postępowania mediator stwierdzi, że rozwiązanie sporu zbiorowego wymaga szczegółowych lub dodatkowych ustaleń związanych z przedmiotem sporu, zawiadamia o tym strony. Taki wniosek upoważnia mediatora do wystąpienia do organizacji związkowej z wnioskiem o przesunięcie terminu rozpoczęcia strajku na czas niezbędny do dokonania ustaleń mogących mieć wpływ na wynik rozstrzygnięcia sporu.

Postępowanie mediacyjne kończy się podpisaniem przez strony porozumienia a w razie nie osiągnięcia porozumienia - sporządzeniem protokołu rozbieżności ze wskazaniem stanowisk stron. Czynności tych dokonuje się przy udziale mediatora.

Nie osiągnięcie porozumienia rozwiązującego spór zbiorowy w postępowaniu mediacyjnym uprawnia do podjęcia akcji strajkowej.
Jednak podmiot prowadzący spór zbiorowy w interesie pracowników może (nie prowadząc strajku) podjąć próbę rozwiązania sporu przez poddanie go rozstrzygnięciu kolegium arbitrażu społecznego.

Spór zakładowy rozpoznaje kolegium arbitrażu społecznego przy sądzie okręgowym w którym utworzony jest sąd pracy i ubezpieczeń społecznych. Spór wielozakładowy rozpoznaje Kolegium Arbitrażu Społecznego przy Sądzie Najwyższym. Orzeczenie kolegium zapada większością głosów. Jeżeli żadna ze stron przed poddaniem sporu rozstrzygnięciu kolegium nie postanowi inaczej, orzeczenie to wiąże strony.

Tak więc dopuszczalna jest forma strajku jako sposobu rozwiązania sporu zbiorowego dotyczącego warunków płacy, ale dopiero po wyczerpaniu przewidzianych ustawą innych form porozumienia. Nie tylko rokowań ale także mediacji. Poddanie sporu rozstrzygnięciu kolegium arbitrażu społecznego nie jest konieczne by rozpocząć akcję strajkową zgodną z prawem.

Jedynym wyjątkiem od zorganizowania strajku dopiero po wyczerpaniu wspominanych wcześniej innych środków porozumienia jest sytuacja bezprawnego działania pracodawcy, które uniemożliwiło przeprowadzenie rokowań lub mediacji lub rozwiązanie przez pracodawcę stosunku pracy z prowadzącym spór działaczem związkowym. Wówczas strajk może być zorganizowany bez zachowania zasad, o których była mowa.

Jest kilka reguł które muszą być przestrzegane by strajk można było uznać za zgodny z prawem:

  • Strajk zakładowy ogłasza organizacja związkowa po uzyskaniu zgody większości głosujących pracowników, jeżeli w głosowaniu wzięło udział co najmniej 50% pracowników zakładu pracy;
  • Strajk wielozakładowy ogłasza organ związku wskazany w statucie po uzyskaniu zgody większości głosujących pracowników w poszczególnych zakładach pracy, które mają być objęte strajkiem, jeżeli w głosowaniu w każdym z tych zakładów wzięło udział co najmniej 50% pracowników;
  • Ogłoszenie strajku powinno nastąpić co najmniej na 5 dni przed jego rozpoczęciem;
  • Udział w strajku jest dobrowolny;
  • Przy podejmowaniu decyzji o ogłoszeniu strajku podmiot reprezentujący interesy pracowników powinien wziąć pod uwagę współmierność żądań do strat związanych ze strajkiem;
  • Organizatorzy strajku są obowiązani współdziałać z kierownikiem zakładu pracy w zakresie niezbędnym do zapewnienia ochrony mienia zakładu pracy i nieprzerwanej pracy obiektów, urządzeń i instalacji.

Nie każda osoba może uczestniczyć w strajku:

  1. Niedopuszczalne jest zaprzestanie pracy w wyniku akcji strajkowych na stanowiskach pracy, urządzeniach i instalacjach, na których zaniechanie pracy zagraża życiu i zdrowiu ludzkiemu lub bezpieczeństwu państwa.
  2. Niedopuszczalne jest organizowanie strajku w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, w jednostkach Policji i Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Służby Więziennej, Straży Granicznej, Służby Celnej oraz jednostkach organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej.
  3. Prawo do strajku nie przysługuje pracownikom zatrudnionym w organach władzy państwowej, administracji rządowej i samorządowej, sądach oraz prokuraturze.

Tylko udział w strajku zorganizowanym zgodnie z przepisami ustawy nie stanowi naruszenia obowiązków pracowniczych. Natomiast świadome uczestnictwo w strajku zorganizowanym niezgodnie z przepisami ustawy może stanowić podstawę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Sąd Najwyższy wypowiedział się następująco na temat strajku głodowego:
Forma strajku głodowego jest przez potencjalne zagrożenie dla życia lub zdrowia pracownika niewspółmierna do jego ewentualnych korzyści majątkowych wynikających z takiego strajku a tym samym sprzeczna z art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz. U. 1991 r., Nr 55, poz. 236 ze zmianami).

Opinia została sporzązona w oparciu o:

  • Ustawę z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz. U. 1991 r., Nr 55, poz. 236 ze zmianami),
  • Postanowienie Kolegium Arbitrażu Społecznego przy Sądzie Najwyższym z dnia 28 stycznia 1997 r. (KAS 3/96),
  • Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 listopada 1997 r. (I PKN 393/97).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika