Podział majątku spadkowego a prawa małżonki zmarłego - opinia prawna

Stan faktyczny 

Interesuje mnie skÅ‚ad i podziaÅ‚ majÄ…tku spadkowego. Co wchodzi w masÄ™ spadkowÄ…? Czy do spadku należą np. telewizor, sprzÄ™t elektroniczny, meble, sprzÄ™t AGD? Spadkobiercami sÄ… żona oraz troje dzieci w wieku 39, 37 oraz 34 lat. Ile należy siÄ™ poszczególnym osobom? Z tego co wiem, to prawdopodobnie 1/4 spadku przypada małżonkowi i każdemu z dzieci po 1/4. Czy jest to 1/4 z caÅ‚ego majÄ…tku czy z poÅ‚owy, po potraceniu poÅ‚owy majÄ…tku dla żony zmarÅ‚ego? Czy małżonek może używać przedmiotów wchodzÄ…cych do masy spadkowej np. samochodu? Jeżeli dojdzie do dziaÅ‚u spadku, to kto wycenia wartość majÄ…tku i kto może dzieciom zmarÅ‚ego powiedzieć o stanie Å›rodków na koncie? Czy Å›rodki z kont bankowych także otrzymuje siÄ™ w spadku?   

Porady prawne

Opinia prawna 

Niniejsza porada prawna zostaÅ‚a sporzÄ…dzona w oparciu o UstawÄ™ z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny ( Dz.U. 2005 r. Nr 48 poz. 462 ze zmianami).

MajÄ…tek po zmarÅ‚ej osobie wchodzi w skÅ‚ad masy spadkowej, która nastÄ™pnie dziedziczona jest przez spadkobierców. JeÅ›li zmarÅ‚y pozostawiÅ‚ testament - odbywa siÄ™ to zgodnie z wolÄ… zmarÅ‚ego, jeÅ›li testamentu nie ma - zgodnie z zasadami przewidzianymi w kodeksie cywilnym. W sytuacji faktycznej opisanej powyżej, w grÄ™ wchodzÄ… wyÅ‚Ä…cznie przepisy ustawy, gdyż nie ma mowy o tym, żeby zmarÅ‚y pozostawiÅ‚ jakikolwiek testament.

W skład masy spadkowej wchodzą prawa i obowiązki majątkowe zmarłego z zakresu prawa cywilnego. Oznacza to, iż w skład spadku nie wchodzą prawa związane ściśle z osobą spadkodawcy takie jak np. służebności osobiste oraz prawo do renty przyznanej w razie uszkodzenia ciała czy umowa o dzieło.

Do masy spadkowej zaliczamy natomiast: przedmioty majątkowe należące do zmarłego, prawa majątkowe, wierzytelności itp. Również wszystkie przedmioty wymienione przez Pana - jeśli w chwili śmierci spadkodawcy stanowiły jego własność. Jeśli przedmioty, o których Pan mówi należały do małżonków wspólnie w ramach wspólności majątkowej małżeńskiej, wówczas masę majątkową po zmarłym stanowi połowa udziału w majątku wspólnym małżonków. Do spadku należą oprócz powyższych rzeczy również długi spadkowe, do których zalicza się m.in.:

  • koszty pogrzebu,

  • koszty postÄ™powania spadkowego,

  • koszty zaspokojenia roszczeÅ„ z tytuÅ‚u zachowku oraz zapisów i poleceÅ„. 

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego w pierwszej kolejnoÅ›ci po zmarÅ‚ym dziedziczÄ… małżonek (jeÅ›li pozostaje ze spadkodawcÄ… w ważnym zwiÄ…zku małżeÅ„skim) oraz dzieci spadkodawcy - wszyscy w częściach równych. Jednak część przypadajÄ…ca małżonkowi nie może być mniejsza niż ¼ caÅ‚oÅ›ci spadku. Zgodnie wiÄ™c z powyższym, majÄ…tek po zmarÅ‚ym małżonku dziedziczy drugi z małżonków oraz trójka dzieci - wszyscy po ¼ caÅ‚oÅ›ci spadku. W sytuacji gdyby spadkodawca nie pozostawiÅ‚ dzieci - wówczas spadek po nim dziedziczy małżonek wraz z rodzicami spadkodawcy oraz jego rodzeÅ„stwem. W takim przypadku udziaÅ‚ małżonka wynosi ½ caÅ‚oÅ›ci spadku. Opisana powyżej sytuacja dotyczy pierwszego przypadku - gdy małżonek dziedziczy w zbiegu z dziećmi spadkodawcy. Małżonek i inne bliskie spadkodawcy osoby, które mieszkaÅ‚y z nim aż do chwili Å›mierci, posiadajÄ… ponadto uprawnienie do korzystania w ciÄ…gu 3 miesiÄ™cy od Å›mierci spadkodawcy z mieszkania i urzÄ…dzenia domowego w dotychczasowym zakresie. OczywiÅ›cie korzystanie z samochodu przez współmałżonka jest możliwe wskutek wzajemnego porozumienia pomiÄ™dzy spadkobiercami, którzy udzielÄ… mu na to takiej zgody. Sam samochód natomiast wchodzi w skÅ‚ad spadku i podlega dziedziczeniu przez wszystkich spadkobierców.  

Aby spadkobiercy mogli swobodnie dysponować majÄ…tkiem po zmarÅ‚ej osobie, należy przeprowadzić postÄ™powanie sÄ…dowe, w wyniku którego wskazany zostanie przez sÄ…d krÄ…g spadkobierców ustawowych zmarÅ‚ego. Odbywa siÄ™ to na skutek wniesienia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, przez osobÄ™ majÄ…cÄ… w tym interes, czyli np. jednego ze spadkobierców. Jest to jedyny możliwy sposób wyznaczenia krÄ™gu dziedziczÄ…cych osób. Podczas rozprawy sÄ…dowej osoby powoÅ‚ane do spadku na zasadach ustawowych (tzn. gdy zmarÅ‚y nie pozostawiÅ‚ testamentu), mogÄ… swój udziaÅ‚ w spadku odrzucić lub go przyjąć. JeÅ›li spadkobierca spadek przyjmuje może to zrobić w dwojaki sposób: bez ograniczania odpowiedzialnoÅ›ci za dÅ‚ugi spadkowe (przyjÄ™cie proste) oraz z ograniczeniem tej odpowiedzialnoÅ›ci (przyjÄ™cie z dobrodziejstwem inwentarza). Po stwierdzeniu przez sÄ…d nabycia spadku, spadkobiercy stajÄ… siÄ™ współwÅ‚aÅ›cicielami w częściach uÅ‚amkowych wszystkich rzeczy wchodzÄ…cych w skÅ‚ad majÄ…tku po zmarÅ‚ym. Dlatego też kolejnym krokiem jest przeprowadzenie dziaÅ‚u spadku, który umożliwi peÅ‚ne korzystanie z rzeczy przez spadkobierców.  

Po stwierdzeniu nabycia spadku, należy przeprowadzić dział spadku. Można to zrobić w dwojaki sposób. Po pierwsze poprzez umowę działu spadku, zawartą pomiędzy spadkobiercami, która określa co wchodzi w skład spadku i dzieli ten spadek między spadkobierców stosownie do udziałów. Po drugie można to zrobić poprzez sąd i wniosek o dział spadku. Rezultatem działu spadku, jest nabycie własności poszczególnych składników spadku przez spadkobierców. W przypadku działu sądowego, sąd wzywa uczestników postępowania do tego, aby sami zaproponowali sposób podział spadku. Jeśli do takiej zgody nie dochodzi, wówczas sąd może powołać rzeczoznawcę sądowego do tego, aby dokonał wyceny całego majątku wchodzącego w skład spadku, a następnie sam sąd może dokonać podziału pomiędzy spadkobierców wedle własnego uznania przy uwzględnieniu wysokości udziałów przypadających każdemu ze spadkobierców. Przy czym możliwe jest, że sąd własność rzeczy przypisze jednej osobie z obowiązkiem spłaty na rzecz innych jak również możliwe jest, że sąd zarządzi sprzedaż rzeczy i dokona podziału uzyskanych w ten sposób środków. Sąd może wystąpić również do banków z żądaniem udostępnienia informacji dotyczących posiadanych przez spadkodawcę kont bankowych. Jeżeli na konta bankowych były środki finansowe sąd uwzględni ich wartości w postępowaniu działowym. Należy przy tym zwrócić uwagę, iż możliwe jest dziedziczenie konta bankowego prowadzonego jako rachunek oszczędnościowo rozliczeniowy, na innych zasadach. Mianowicie posiadacz rachunku oszczędnościowego może w umowie zawartej z bankiem wskazać osobę, której w wypadku śmierci posiadacza wypłacone zostanie kwota zawarta na rachunku, nie wyższa niż dwudziestokrotne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nieprzekraczającą jednak wysokości środków na rachunku. Kwota ta nie wchodzi do masy spadkowej.


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

  • zrozpaczona 2013-05-22 11:03:13

    prosze o wytłumaczenie mojej sprawy mój tato zmarł 3 lata temu razem z moją mamą wybudowali dom i budynek gospodarczy wszystko to powstało na działkach które były własnościa mojej mamy przepisane przez jej ojca mój ojciec nie widniał w księgach wieczystych jako właściciel tylko wszystko było przepisane na moją mame budowali to bedac w związku małżeńskim czy w takiej sytuacji mogę ubiegać sie o spadek po moim zmarłym ojcu


Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika