Emerytura w Unii Europejskiej - opinia prawna

Stan faktyczny

Jestem lekarzem, pracującym i mieszkającym w Szwecji (od półtora roku, mam prawo stałego pobytu, umowa o pracę na czas nieokreślony). Mam oczywiście ubezpieczenie emerytalne i chorobowe, żona i dziecko są ubezpieczeni w związku z moją pracą. Żona podejmie wkrótce pracę w swoim zawodzie (jest stomatologiem), na razie jest "obserwatorem" w miejscowej przychodni i otrzymuje niewielkie wynagrodzenie. W Polsce żona jest współudziałowcem w prywatnej lecznicy stomatologicznej. Mimo, że od kilku miesięcy nie leczy polskich pacjentów, uzyskuje wciąż dochody z tytułu udziału w spółce. Dowiedziała się ostatnio, że znacznie wzrastają składki na ZUS, mają być liczone od dochodu i nie można sobie wybrać stawki. Czy w związku z podjęciem pracy za granicą można zrezygnować z jakiejś części zusowskich opłat? O ile wiem, do obliczenia emerytury będą sumowane składki płacone w rożnych krajach. Czy żona powinna zatem płacić składkę w obu krajach, żeby podwyższyć sobie emeryturę? Czy ja również mam opłacać polski ZUS? Byłem zatrudniony w Polsce do 30 września 2002 r., na czas odwiedzin w kraju otrzymuję zaświadczenie od szwedzkiej kasy chorych, że mam ubezpieczenie chorobowe. Mam również pytania dotyczące rozliczania podatków mojej żony. Wszystko wskazuje na to, że żona będzie osiągała jakiś przychód w obu krajach. Spółka, w której żona ma udziały, jest spółką jawną.

Porady prawne

Opinia prawna

Z przedstawionego przez Pana stanu faktycznego wynika, że Pana Żona jest wspólnikiem spółki jawnej (z siedzibą na terytorium Polski) i uzyskuje nadal dochody z prowadzonej przez spółkę działalności mimo, że przebywa obecnie za granicą. Na terytorium Polski obowiązuje ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych – w skrócie: SUS (Dz. U. z 1998 r., nr 137, poz. 887 ze zm.), która została dostosowana do wymogów prawa unijnego. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 SUS obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowymu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. Przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność rozumie się także wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej (art. 8 ust. 6 pkt 4 SUS). Zgodnie zaś z art. 9 ust. 1 SUS osoby, będące na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej pracownikami, którzy spełniają jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy.


Z analizy powyższych przepisów wynika, że osoba będąca na terenie Polski wspólnikiem spółki jawnej (nawet, gdy jest jednocześnie zatrudniona w innym z państw unijnych) podlega w Polsce obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu. Osoba te jest objęta również obowiązkowym ubezpieczeniem wypadkowym (art. 12 ust. 1 SUS). Natomiast ubezpieczenie chorobowe wspólników spółki jawnej jest dobrowolne (art. 11 ust. 2 SUS).

Z przedstawionego przez Pana stanu faktycznego wynika, że był Pan zatrudniony w Polsce do 30 września 2002r. Wnioskujemy, że obecnie nie pozostaje Pan w stosunku pracy w Polsce, nie wspomina Pan również o żadnej innej podstawie do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego w Polsce (w szczególności z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski). Art. 6 SUS zawiera zamknięty katalog osób, które są objęte obowiązkiem ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Wynika z niego, że są to osoby, które tylko na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są na przykład pracownikami czy osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. Oznacza to, że nie jest Pan objęty obowiązkiem ubezpieczenia emerytalnego i rentowego na terenie Polski, a co za tym idzie również obowiązkiem ubezpieczenia wypadkowego (art. 12 SUS) oraz ubezpieczenia chorobowego (art. 11 ust. 1 SUS).

Polskę i Szwecję nie łączy żądna dwustronna umowa międzynarodowa w zakresie ubezpieczeń społecznych (tak jak to jest np. z Niemcami czy Austrią). W krajach Unii Europejskiej (czyli również w Polsce) obowiązuje rozporządzenie nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników, osób pracujących na własny rachunek i członków ich rodzin przemieszczających się w obrębie Wspólnoty. Art. 12 tego rozporządzenia przewiduje zasadę niekumulowania świadczeń. Oznacza ona, że nie można przyznać ani zachować prawa do kilku świadczeń tego samego rodzaju za ten sam okres ubezpieczenia obowiązkowego. Jednakże postanowienia tego nie stosuje się do świadczeń inwalidzkich i emerytalnych, rent rodzinnych lub z tytułu chorób zawodowych, które są przyznawane przez instytucje dwóch lub więcej państw członkowskich, zgodnie z postanowieniami art. 41 i art. 43 ust. 2 i 3, art. 46, 50 i 51 lub art. 60 ust. 1 lit. b) tego rozporządzenia.
A zatem Pana Żona mogłaby uzyskać świadczenia emerytalne zarówno w Polsce jak i w Szwecji, jeśli w obu krajach spełni warunki do uzyskania tych świadczeń, bez konieczności sumowania okresów ubezpieczenia obowiązkowego w Polsce i Szwecji.
Natomiast w sytuacji, gdy okres ubezpieczenia w Polsce nie wystarczy do uzyskania według prawa polskiego prawa do emerytury to ten okres będzie w razie potrzeby doliczony do okresu ubezpieczenia w Szwecji.

Jeśli Żona pozostanie w Szwecji i będzie się ubiegała w tym kraju o ustalenie prawa do emerytury to szwedzki organ rentowy będzie miał obowiązek sprawdzić, czy emerytura obliczona z uwzględnieniem okresu ubezpieczenia osiągniętego w Polsce nie jest korzystniejsza (art. 46 rozporządzenia) od tego samego okresu ubezpieczenia w Szwecji.  Rozporządzenie nie wspomina o możliwości sumowania składek ubezpieczeniowych z tego samego okresu przy obliczaniu wysokości emerytury. Jeśli natomiast okres ubezpieczenia w Szwecji jest niewystarczający do uzyskania prawa do emerytury to szwedzki organ rentowy ma obowiązek doliczyć okres ubezpieczenia w Polsce, tak jakby był to okres przebyty w Szwecji. Jeśli wówczas Żona uzyska wymagany okres ubezpieczenia to każde z państw będzie pokrywało część świadczenia emerytalnego, proporcjonalnie do okresu ubezpieczenia w tym państwie. Jeśli po uzyskaniu prawa do emerytury Żona będzie przebywała na terytorium Szwecji to polski organ rentowy będzie przekazywał odpowiednie kwoty swojemu odpowiednikowi szwedzkiemu, który łącznie z przypadającą na niego częścią świadczenia  będzie całość wypłacał Żonie.


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika