Bezczynność sądu w zakresie nadania klauzuli wykonalności

Odpowiedź prawnika: Bezczynność sądu w zakresie nadania klauzuli wykonalności

Istotnie, rację ma pytający, iż postępowanie w przedmiocie nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności cechuje się niskim formalizmem. Jest wydawane z reguły na posiedzeniu niejawnym. Stosownie do treści art. 781¹ kodeksu postępowania cywilnego, wniosek o nadanie klauzuli wykonalności sąd rozpoznaje niezwłocznie, nie później jednak, niż w terminie 3 dni od dnia jego złożenia. Trudno zatem racjonalnie wytłumaczyć opieszałość sądu w kwestii nadania klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty, szczególności biorąc pod uwagę, że – wedle informacji przedstawionych w pytaniu – nie wniesiono środka zaskarżenia (zarzutów lub sprzeciwu). Skoro zatem wniosek o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu został prawidłowo złożony i opłacony, sąd winien go niezwłocznie rozpoznać w ustawowym terminie 3 dni.

Wydaje się, iż w przypadku, kiedy klauzuli nie wydano w terminie 2 miesięcy, wierzyciel miałby uprawnienie złożenia skargi do Prezesa sądu, przed którym toczy się postępowanie klauzulowe. Bardziej istotna wydaje się jednak reakcja wierzyciela w sytuacji, w której odniósłby on szkodę przez niewydanie we właściwym czasie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu na skutek np. wyprowadzenia majątku przez dłużnika. Stosunkowo nowym środkiem prawnym pozostającym do dyspozycji strony postępowania jest skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, uregulowana w Ustawie z 17 czerwca 2004 r. Skargę składa się do sądu przełożonego nad sądem, w którym toczy się postępowanie, chyba że postępowanie w sprawie trwa – wówczas skargę wnosi się do sądu, w którym nastąpiła przewlekłość postępowania (art. 5 Ustawy). Skarżący winien wykazać, że nastąpiło naruszenie jego prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez to, iż postępowanie (w tym wypadku o nadanie klauzuli wykonalności) trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienie istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności faktycznych. Skarga winna czynić zadość wymaganiom pisma procesowego oraz zawierać żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie oraz przytoczenie wszystkich okoliczności uzasadniających żądanie. Winna być ona również opłacona – podlega ona opłacie stałej w kwocie 100 zł.

Można rozważyć również odpowiedzialność sędziego jako osoby wykonującej władzę publiczną na podstawie art. 417 § 1 kodeksu cywilnego. Stanowi on, iż za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej odpowiedzialność ponosi Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. W procesie odszkodowawczym pozwanym byłby wówczas Skarb Państwa – Prezes sądu rozpoznającego sprawę (w przedmiocie nadania klauzuli). Powództwo to skutkuje jednak koniecznością wykazania przez wierzyciela wszystkich przesłanek charakterystycznych dla tego rodzaju spraw: bezprawności działania lub zaniechania sądu, faktu poniesienia szkody przez wierzyciela na skutek tego działania lub zaniechania oraz związek przyczynowo-skutkowy, który istnieje między owym działaniem lub zaniechaniem a poniesioną przez wierzyciela szkodą.