Odpowiedzialność za wady z tytułu rękojmi a ciężar dowodu

Odpowiedź prawnika: Odpowiedzialność za wady z tytułu rękojmi a ciężar dowodu

Zgodnie z art. 559 Kodeksu cywilnego sprzedawca nie jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne,

które powstały po przejściu niebezpieczeństwa na kupującego, chyba że wady wynikły z

przyczyny tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej. W przepisie tym przewidziano więc

możliwość wystąpienia wad fabrycznych ujawniających się po wydaniu rzeczy kupującemu.

Zwrot „chyba, że" sygnalizuje tzw. przerzucenie ciężaru dowodu. Oznacza to, że to kupujący

dochodzący roszczeń wynikających z rękojmi musi udowodnić, że wady wynikły z przyczyny

tkwiącej poprzednio w rzeczy sprzedanej. W doktrynie można spotkać pogląd, że na nabywcy w

ogóle nie spoczywa w tym zakresie ciężar dowodu (tak Z. Radwański, J. Panowicz-Lipska,

Zobowiązania. Część szczegółowa, s. 34). W warunkach obecnego systemu gospodarczego SN

wyraził pogląd (orz. SN z 26 października 2000 r., II CKN 305/2000, LexPolonica nr 385123), że

rozkład ciężaru dowodu, iż wada rzeczy sprzedanej wynikła z przyczyny tkwiącej w niej jeszcze

przed chwilą przejścia niebezpieczeństwa na kupującego, nie podlega regule art. 6, ponieważ

każdorazowo „wymaga uwzględnienia okoliczności konkretnej sprawy i dlatego nie nadaje się

do tworzenia reguł generalnych". W uzasadnieniu tego wyroku Sąd zauważył, że „Wobec braku

dowodów, że stwierdzona wada plotera mogła powstać z przyczyn innych niż tkwiące w drukarce

w chwili jej sprzedaży, trafne jest stanowisko Sądu odwoławczego, że nie zachodzą podstawy do

wyłączenia odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi. Nie można też podzielić zapatrywania

autora kasacji, że - zgodnie z regułą wyrażoną w art. 6 kc - zawsze kupującego obciąża dowód

wykazania, iż wada rzeczy sprzedanej wynikła z przyczyny tkwiącej w niej jeszcze przed chwilą

przejścia niebezpieczeństwa na kupującego. Należy zaaprobować stanowisko Sądu II instancji

odwołujące się do orzecznictwa i literatury, że zapatrywanie skarżącej prezentowane przed tym

Sądem (powtórzone także w kasacji) jest zbyt daleko idące. Kwestia ciężaru dowodu co do

podstawy wyłączenia odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi, wymaga bowiem

uwzględnienia okoliczności konkretnej sprawy i dlatego nie nadaje się do tworzenia reguł

generalnych. Mając na uwadze okoliczności rozpoznawanej sprawy, a w szczególności objęcie

tajemnicą producenta zastosowanych w drukarce układów, Sąd odwoławczy trafnie uznał, że na

pozwanej spoczywał ciężar przeprowadzenia dowodu, iż stwierdzona wada plotera wynikła z

przyczyn innych niż tkwiące w niej do chwili przejęcia niebezpieczeństwa na kupującego".

Oczywiście w przypadku sądowego dochodzenia roszczeń z tytułu rękojmi można przytoczyć w pozwie wszelkie okoliczności przemawiające na rzecz strony. W przypadku uznania, że dowód obciąża kupującego, najbardziej odpowiednim środkiem przeprowadzenia takiego dowodu, zwłaszcza w postępowaniu sądowym, wydaje się dowód z opinii biegłego.