Odpowiedzialność karna spółki z o.o.
Pytanie:
"Mam do czynienia z dłużnikiem - spółką z o.o., która zaciągnęła zobowiązanie finansowe u mojego klienta i nie reguluje tegoż pomimo wydania tytułu wykonawczego. Co więcej, postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika jest zupełnie bezskuteczne i wiadomo już, że przeciwko tej spółce toczyło się wiele innych bezskutecznych postępowań zanim jeszcze zaciągnęła zobowiązanie u mojego klienta. Czyli są przesłanki, aby twierdzić, ze zaciągnęła to zobowiązanie wiedząc, że nie ureguluje go (w terminie). Dowiedziałem sie też, ze zarząd tej spółki był już karany z art. 286 par. 1 kk. Jednakże zamówienie na usługę cateringową u mojego klienta jest z podpisem osoby, która w tej firmie nie jest w zarządzie (chociaż jest jakimś dyrektorem). Podobnie faktura - też jest podpisana przez tą osobę. Czy składając zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, należy napisać, że jest to zawiadomienie o podejrzeniu dokonania przestępstwa przez spółkę z o.o. (wszak spółka z o.o. nie jest osobą, choć ma osobowość prawną i przestępstw dokonują ludzie a nie spółki), czy przez tę osobę, która podpisała zamówienie i fakturę, czy tez może przez zarząd? Które sformułowanie będzie właściwe? Czy (karany już) zarząd będzie mógł odeprzeć zarzuty twierdząc, ze osoba która podpisała zamówienie i fakturę działała na własną rękę bez ich zgody?"
Odpowiedź prawnika: Odpowiedzialność karna spółki z o.o.
Istotnie jest tak, iż w przypadku osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej możemy mówić o odpowiedzialności za przestępstwo. Spółka z o.o. jest jednak podmiotem zbiorowym w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz.U. 2002, nr 197, poz. 1661). Na mocy art. 3 tej ustawy spółka z o.o. może zostać pociągnieta do odpowiedzialności czyn zabroniony, którym jest zachowanie osoby fizycznej:
-
działającej w imieniu lub w interesie podmiotu zbiorowego w ramach uprawnienia lub obowiązku do jego reprezentowania, podejmowania w jego imieniu decyzji lub wykonywania kontroli wewnętrznej albo przy przekroczeniu tego uprawnienia lub niedopełnieniu tego obowiązku,
-
dopuszczonej do działania w wyniku przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków przez osobę, o której mowa w pkt 1,
-
działającej w imieniu lub w interesie podmiotu zbiorowego, za zgodą lub wiedzą osoby, o której mowa w pkt 1
jeżeli zachowanie to przyniosło lub mogło przynieść podmiotowi zbiorowemu korzyść, chociażby niemajątkową.
Podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności, jeżeli fakt popełnienia czynu zabronionego, wymienionego w art. 16, przez osobę, o której mowa w art. 3, został potwierdzony prawomocnym wyrokiem skazującym tę osobę, wyrokiem warunkowo umarzającym wobec niej postępowanie karne albo postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe, orzeczeniem o udzielenie tej osobie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności albo orzeczeniem sądu o umorzeniu przeciwko niej postępowania z powodu okoliczności wyłączającej ukaranie sprawcy.
Tym samym należy stwierdzić, iż osoba prawna może być pociągnięta do odpowiedzialności, ale dopiero po uzyskaniu wyroku w sprawie czynu np. członka zarządu zaciągającego konkretne zobowiązanie.
Zawiadamiając o popełnieniu przestępstwa (np. z art. 286) nie trzeba wskazywać osoby sprawcy. Zadaniem organu prowadzącego śledztwo jest ustalenie przeciwko komu należy ewentualnie skierować akt oskarżenia. Wystarczy okazać zamówienie i fakturę, a na podstawie tych oraz innych dowodów zebranych w postępowaniu będzie możliwe ustalenie czy zarzuty należy postawić osobie składającej zamówienie czy również przeciwko członkom zarządu, jako współsprawcom czy pomocnikom. „Ostateczna” decyzja będzie jednak należała do osoby prowadzącej postępowanie, a nie do osoby zawiadamiającej, która nie zawsze będzie wiedziała kto jest sprawcą.
Osoby przeciwko którym toczy się postępowanie będą oczywiście mogły bronić się przed postawionymi zarzutami, twierdząc, że osoba zamawiająca nie miała do takich działań umocowania. Fakt bycia karanym nie może mieć wpływu na ograniczenie czyjegoś prawa do obrony, w tym prawo podnoszenia faktów na swoją obronę.
Michał Włodarczyk
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?