Dzierżawa samochodu z kierowcą

Pytanie: Spółka z o.o. zawarła umowę dzierżawy samochodu, gdzie w zapisie tej umowy ustalono m. in.: "Wydzierżawiający oświadcza, że jest właścicielem samochodu marki XXX o cechach XXX i przedmiotowy pojazd wraz z kierowcą i paliwem oddaje Dzierżawcy w dzierżawę." Wydzierżawiający jest osobą fizyczną nie prowadzącą działalności gospodarczej. Czy taka konstrukcja prawna umowy powoduje w myśl przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i jakie, konsekwencje podatkowe dla właściciela samochodu (wydzierżawiającego), a w związku z tym, czy dzierżawca jest z tytułu tej umowy zobligowany do potrącenia i odprowadzenia podatku jako płatnik, a jeżeli tak, to jak opodatkować i wykazać taką umowę?

Odpowiedź specjalisty e-prawnik.pl - ZADAJ PYTANIE:

Na wstępie należy wskazać, że funkcjonująca w praktyce gospodarczej instytucja wynajmu lub dzierżawy samochodu z kierowcą nie mieści się w ramach umowy dzierżawy regulowanych przepisami kodeksu cywilnego, lecz jest to nazwa usługi transportu świadczonej w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Warto zauważyć, że przedmiotem najmu lub dzierżawy mógłby być jedynie samochód - z punktu widzenia prawa kierowcy i paliwa nie da się “wydzierżawić” (wynajęcie kierowcy jest wyrażeniem języka potocznego a nie prawnego).

Oczywiście umowa nie jest przez to nieważna, w praktyce gospodarczej istnieje taka konstrukcja. Omawiana usługa uwzględniona jest w chociażby w PKD i skategoryzowana jest w ramach transportu. Powyższa okoliczność będzie mieć jednak istotne znaczenie dla wykładni treści umowy i przyporządkowaniu jej postanowień do określonych konstrukcji prawnych.

Zważywszy powyższe można rozumieć treść umowy dwojako, przede wszystkim w zależności od tego, czy wydzierżawiający ma być kierowcą, czy jedynie wskazuje kierowcę.

W pierwszym przypadku mamy do czynienia z umową o świadczenie usług transportu, która faktycznie nie jest związana z najmem lub dzierżawą w znaczeniu, które tym instytucjom nadaje kodeks cywilny.

W drugim przypadku mamy do czynienia faktycznie z dwiema różnymi umowami: umową najmu lub dzierżawy, której przedmiotem jest samochód oraz faktycznie oddzielną umową o świadczenie usług.

Niezależnie od omawionego rozróżnienia, konsekwencje umowy na gruncie konstrukcji podatku dochodowego oczywiście będą istnieć w każdym przypadku, gdyż wydzierżawiający uzyskiwać będzie przychód, który wpływa na wysokość podstawy opodatkowania. Szczegółowe skutki zależą w znacznej mierze od zaklasyfikowania przychodów i kosztów uzyskania przychodów wydzierżawiającego do określonego źródła.

Z uwagi na powyższe okoliczności sama nazwa umowy nie może być tu miarodajna dla określenia źródła przychodów i konieczna jest w tym przypadku szczegółowa analiza treści umowy z uwzględnieniem powyższych uwag.

W przypadku najmu lub dzierżawy podatnik czerpiący zyski z tychże umów sam zobowiązany jest rozliczać się z fiskusem. Dzierżawca nie będzie płatnikiem, a wydzierżawiający będzie obowiązany do wpłacania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy (art. 44 ust. 1 pkt 2 updof), zgodnie z zasadami określonymi w art. 44 ust. 3 updof.

W przypadku świadczenia usług (czyli “wynajęcia kierowcy”, lub świadczenia usług transportu własnym środkiem) mamy do czynienia ze zleceniem, czy też gwoli ścisłości: umową o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia. Na gruncie przepisów prawa podatkowego okoliczność ta pociąga za sobą wszystkie skutki podatkowe związane ze zleceniem, przede wszystkim w postaci obowiązku pobierania przez płatnika zaliczek na podatek dochodowy oraz sporządzenia rozliczenia rocznego (PIT8B).

Biorąc pod uwagę fakt, iż dla skutków podatkowych kluczową jest kwestia prawidłowej klasyfikacji przychodów i kosztów do określonego źródła, sugerowany jest, by strony doprecyzowały w tym zakresie odpowiednie zapisy umowy w celu wyeliminowania ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych co do woli stron w tym zakresie (czyli w praktyce: w celu zminimalizowania ryzyka ewentualnych zarzutów organów podatkowych dotyczących wadliwej kwalifikacji źródła przychodów). Przykładowo: jeżeli wydzierżawiający jest kierowcą, wskazanym jest precyzyjne ustalenie, że chodzi o umowę zlecenia świadczenia usług, ewentualnie możliwym jest też przerobienie umowy i “rozbicie” jej na umowę najmu lub dzierżawy i umowę zlecenia (przedmiotem pierwszej byłby najem lub dzierżawa samochodu, przedmiotem drugiej byłoby świadczenie usług). Jeżeli wydzierżawiający nie jest kierowcą samochodu, wskazanym byłaby odpowiednia modyfikacja treści na umowę dzierżawy samochodu oraz opracowanie drugiej umowy dla kierowcy.

Na marginesie warto też zauważyć, że w przypadku gdyby umowa zawierana była w ramach prowadzonej przez wydzierżawiającego działalności gospodarczej, przychody z tego tytułu należałoby wówczas zaklasyfikować jako przychody z działalności gospodarczej.