Opodatkowanie umorzenia długu

Odpowiedź prawnika: Opodatkowanie umorzenia długu

Jeżeli rzeczywiście nie ma szans na ściągnięcie długu, korzystne podatkowo może być jego umorzenie (w całości lub w części). Wprawdzie wierzyciel rezygnuje wtedy z należności, ale jeżeli wierzytelność się przedawni, wierzyciel nie będzie mógł uznać jej za nieściągalną i zaliczyć do kosztów podatkowych (art. 23 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Zaliczenie w koszty (w przypadku wierzyciela prowadzącego działalność gospodarczą) możliwe jest natomiast przy umorzeniu. Oczywiście do kosztów można zaliczyć tylko taką wierzytelność, która wcześniej została wykazana po stronie przychodów (art. 23 ust. 1 pkt 41 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Ponadto należy też porozumieć z dłużnikiem - jak wynika z pisma Ministerstwa Finansów z 8 lutego 1996 r. (sygn. PO 3/722-80/95) w przypadku, gdy wierzyciel nie posiada stosownego oświadczenia dłużnika, że zwolnienie z długu zostało przyjęte, nie będzie mógł naliczyć kosztów. Zatem wierzyciel i dłużnik powinni podpisać np. ugodę obejmującą umorzenie całości lub części wierzytelności.

Należy zauważyć, że umorzenie wierzytelności powoduje u dłużnika powstanie przychodu (z pewnymi wyjątkami - art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Jednak dłużnik musiałby także wykazać przychód w przypadku przedawnienia niezapłaconego zobowiązania.

Umorzenie wierzytelności nie powoduje natomiast powstania przychodu po stronie wierzyciela (nie osiąga on przychodu, a jedynie godzi się, że nie otrzyma spłaty długu w wysokości umorzonej wierzytelności), ani konieczności zapłaty podatku od darowizny, gdyż co do zasady umorzenie długu nie jest uznawane za darowiznę. Oczywiście umorzenie długu można by rozważać w kontekście uznania za darowiznę, jeśli z okoliczności sprawy wynikałoby, że np. określona kwota została wręczona tylko po to, aby następnie ją umorzyć. Jeżeli jednak można wykazać, z jakiego tytułu powstała wierzytelność, a następnie wykazać, że wobec niemożliwości jej zwrotu została w całości/części umorzona, nie można mówić o darowiźnie.