Opodatkowanie kosztów zastępstwa procesowego

Odpowiedź prawnika: Opodatkowanie kosztów zastępstwa procesowego

Na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych osoba fizyczna może świadczyć usługi bądź w ramach działalności wykonywanej osobiście (art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanej dalej "ustawą") lub pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy).

Zgodnie z art. 13 pkt 8 ustawy, za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej - z wyjątkiem m.in. przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zatem, jeżeli osoba taka zamierza świadczyć osobiście usługi wyłącznie na rzecz osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, nie musi w tym celu zakładać działalności gospodarczej i opodatkowywać jej jak dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, ale może świadczyć usługi w ramach umowy zlecenia lub o dzieło (w takim przypadku podmiot zatrudniający będzie płatnikiem podatku dochodowego i ewentualnych składek na ubezpieczenia). Jeżeli natomiast osoba taka zamierza świadczyć usługi również na rzecz ludności – będzie to uznane za działalność gospodarczą.

Zatem, jeśli radca prawny świadczy usługi na rzecz osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej nie w ramach działalności gospodarczej, ale w ramach usług wykonywanych osobiście (umowa zlecenia), postępuje nieprawidłowo i naraża się na problemy z organami podatkowymi. Jest to jednak jego ryzyko, gdyż jego klient – osoba fizyczna nie prowadząca działalności gospodarczej – nie jest płatnikiem i nie ma obowiązku poboru zaliczek na podatek lub na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Oczywiście klient powinien zażądać wystawienia przez radcę rachunku (o ile nie jest on uprawniony do wystawiania faktur VAT).

Odrębną kwestią jest podatek od towarów i usług (VAT) – na gruncie tego podatku bowiem za podlegającą opodatkowaniu działalność gospodarczą uznaje się również czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (a więc również przychody osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej z tytułu umowy zlecenia lub o dzieło). Zgodnie jednak z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT, takie czynności nie będą podlegały VAT, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do (1) warunków wykonywania tych czynności, (2) wynagrodzenia i (3) odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.