Czy mój mąż może odmówić płacenia alimentów na dziecko z poprzedniego związku?

Pytanie:

"Jestem w takcie rozwodu z moim mężem. W przypływie gniewu powiedział mi że nie będzie płacił alimentów na jedno z moich dzieci, które jest od innego ojca. Mój mąż w akcie urodzenia uznał jedno i drugie. Obecnie dzieci mają po 2 i 3 lata. Czy mój mąż może może odmówić mi płacenia alimentów na dziecko które nie pochodzi od niego? "

Odpowiedź prawnika: Czy mój mąż może odmówić płacenia alimentów na dziecko z poprzedniego związku?

Opinia prawna dla Pani sporządzona powstała w oparciu o przepisy:

-ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2012.788 j.t. ) 

 

– dalej k.r.o. -ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny( Dz.U.1997.88.553). –dalej k.k. 
- ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U.1964.16.93 ) – dalej k.c. 
Przy jej sporządzaniu wzięto również pod uwagę orzecznictwo polskich sądów powszechnych oraz poglądy doktryny.
Zgodnie z treścią wyceny przygotowana dla Pani opinia prawna zawierać będzie analizę sytuacji oraz wskazanie czy w opisanym wypadku może Pani skutecznie pozwać osobę wpisaną w aktach stanu cywilnego o alimenty. Podamy czy osoba ta może aktualnie zaprzeczyć ojcostwa.
Zgodnie z art. 128 k.r.o. obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. O obowiązku alimentacyjnym rodziców względem dzieci w szczególności stanowi art. 133 k.r.o.:
Art. 133. § 1. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. 
§ 2. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.
§ 3. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. 
Jak wskazuje m.in. M. Andrzejewski: Rodzicami, o których mowa w komentowanym przepisie, są: ojciec dziecka i jego matka, osoby, które dziecko przysposobiły, mężczyzna, który uznał swe ojcostwo lub którego ojcostwo ustalone zostało przez sąd. Obowiązek alimentacyjny spoczywa na obojgu rodzicach, chyba że któreś z nich nie ma możliwości wypełniania tego obowiązku. Sąd Najwyższy zajął trafne stanowisko, że nie ma znaczenia wniosek rodzica złożony w postępowaniu rozwodowym, aby dziecko zostało mu powierzone na „jego wyłączny koszt". Wobec bezwzględnie obowiązującego charakteru norm prawa alimentacyjnego nie można wyłączyć ich obowiązywania wolą stron. W szczególności „żadne (...) z rodziców (...) nie może ważnie zrzec się z góry w jego imieniu roszczeń alimentacyjnych, jakie służą dziecku w stosunku do obojga rodziców z mocy art. 39 KR (art. 133 § 1 k.r.o.)" (orzeczenie SN z dnia 21 października 1952 r., C 1624/52, OSN 1953, nr 3 poz. 90). Warto podkreślić, że prawo rodzinne przewiduje sytuacje, w których obowiązki alimentacyjne względem dziecka spoczywają na ojcach, którzy nigdy nie sprawowali władzy rodzicielskiej (jeżeli sąd ustalił ojcostwo, lecz władzy rodzicielskiej ojcu nie przyznał), lub na rodzicach, których jej pozbawiono (art. 111 § 1 i 1a k.r.o.). Obowiązki alimentacyjne jawią się w związku z powyższym jako bardziej rudymentarne od tych, które wchodzą w zakres sprawowania przez rodziców pieczy nad osobą i majątkiem dziecka w ramach przysługującej im władzy rodzicielskiej. Społeczne przekonanie o oczywistości ekonomicznych obowiązków względem dziecka również wydaje się silniejsze od przekonania o spoczywających na rodzicach, a zwłaszcza na ojcach, obowiązkach o charakterze wychowawczym. (Andrzejewski M., Dolecki H., Haberko J., Lutkiewicz-Rucińska A., Olejniczak A., Sokołowski T., Sylwestrzak A., Zielonacki A., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, LEX, 2013).
W związku z tym, nie ulega wątpliwości, że może Pani pozwać o alimenty ojca, który uznał dziecko i jest wpisany w akcie urodzenia jako ojciec, w świetle prawa bowiem jest on rodzicem. Swój obowiązek alimentacyjny może on zanegować jednie zaprzeczając swojemu ojcostwu – o powództwie o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa również stanowią przepisy k.r.o.: 
Art. 78. § 1. Mężczyzna, który uznał ojcostwo, może wytoczyć powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi. W razie uznania ojcostwa przed urodzeniem się dziecka już poczętego bieg tego terminu nie może rozpocząć się przed urodzeniem się dziecka. 

§ 2. Przepisy art. 64 i 65 stosuje się odpowiednio.  
Jak widać powyżej ojca, który chce ubezskutecznić swoje uznanie obowiązuje termin, który wynosi 6 miesięcy od dowiedzenia się o tym, że nie jest biologicznym ojcem. W Państwo przypadku ojciec już w momencie uznania wiedział, że nie jest biologicznym rodzicem, zatem należy uznać, za wyrokiem SN, iż przepis art. 78 § 1 k.r.o. co prawda wskazuje, że bieg terminu na wytoczenie powództwa o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa rozpoczyna się z dniem, w którym dowiedział się, iż nie jest ojcem uznanego dziecka, to jednak założenie racjonalności ustawodawcy wymaga przyjęcia, iż bieg terminu do kwestionowania skuteczności złożonego oświadczenia o uznaniu ojcostwa nie może rozpocząć się wcześniej niż w dniu złożenia oświadczenia w tym przedmiocie (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2012 r., IV CSK 459/11). Należy zatem uznać, że jeżeli od uznania dziecka przez Pani partnera minęło więcej niż 6 miesięcy nie może on już wytoczyć powództwa o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa. W związku z powołanym orzeczeniem SN warto wskazać również na jego dalszą treść: Wykładnia art. 78 § 1 in principio k.r.o. wskazuje, iż legitymacja do wytoczenia powództwa o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa przysługuje każdemu mężczyźnie nie będącemu ojcem biologicznym dziecka, który uznał ojcostwo bez względu na to, czy w momencie składania stosowanego oświadczenia wiedział on o braku istnienia więzi biologicznej pomiędzy nim a dzieckiem, którego ojcostwo uznał. Taka wykładnia przywołanego przepisu uwzględnia również, eksponowaną na tle kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz europejskiej konwencji o statusie dziecka pozamałżeńskiego, preferencję w zakresie opierania stosunków prawnorodzinnych pomiędzy rodzicami a dzieckiem na rzeczywistej, tj. zgodnej z "prawdą genetyczną", więzi z dzieckiem. Nie znajduje zatem oparcia w brzmieniu przepisów k.r.o. i przywołanej konwencji, stanowisko uzależniające przysługiwanie mężczyźnie, który nie jest ojcem dziecka, legitymacji do wytoczenia powództwa o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa od stanu jego wiedzy co do istnienia biologicznej więzi z dzieckiem w chwili składania stosownego oświadczenia o uznaniu. Funkcja ochrony dziecka, ujmowana w ramy zasady stabilności jego stanu cywilnego, na tle art. 78 § 1 k.r.o. nie jest realizowana na płaszczyźnie przesłanek warunkujących istnienie legitymacji do wytoczenia przez mężczyznę, który nie jest ojcem dziecka, powództwa o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa, lecz w drodze temporalnego ograniczenia możliwości wystąpienia z przedmiotowym powództwem, poprzez wprowadzenie relatywnie krótkiego, bo sześciomiesięcznego, terminu na jego wytoczenie, którego bieg rozpoczyna się w dniu uzyskania przez mężczyznę wiedzy o braku pochodzenia dziecka od niego.
Poza powyższym uznaje się, iż pewnych sytuacjach istnieje możliwość obalenia uznania powołując się na błędy oświadczenia woli, o których mowa w kodeksie cywilnym, choć jak się wydaje są to przypadki skrajnie wyjątkowe, przykładowo:
Pomimo tego, że orzecznictwo SN przyjmowało, iż art. 80 § 1 k.r.o. obejmuje przypadki tzw. względnej nieważności uznania, której przyczyną mógł być błąd lub groźba (zob. np. wyrok SN z dnia 5 stycznia 2001 r., V CKN 1128/00, LEX nr 1167387), Sąd dopuszczał możliwość unieważnienia uznania dziecka z powodu dotknięcia oświadczenia wadą z art. 82 k.c., czyli stanu wyłączającego świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (zob.: wyrok SN z dnia 6 września 2000 r., II CKN 1093/00, LEX nr 51990; wyrok SN z dnia 17 października 1977 r., II CR 345/77, LEX nr 8014). Wada ta prowadzi do bezwzględnej nieważności czynności prawnej. W uzasadnieniu wyroku z dnia 6 września 2000 r., II CKN 1093/00 SN podzielił pogląd sądu drugiej instancji, że oświadczenie powoda o uznaniu dziecka nie było dotknięte wadą z art. 82 k.c., ponieważ w okresie uznania „miał możliwość rozumienia podejmowanych decyzji i wynikających z tego konsekwencji oraz możliwość kierowania swoim postępowaniem". Zgodnie z tezą wyroku SN z dnia 6 grudnia 1973 r., II CR 560/73 (OSP 1974, z. 7, poz. 160): „Żądanie unieważnienia uznania dziecka przez mężczyznę, który w chwili składania oświadczenia woli o uznaniu znajdował się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (m.in. z powodu choroby psychicznej), dopuszczalne jest tylko wówczas, gdy wystąpi on z powództwem w terminie przewidzianym w art. 80 k.r.o." (Jędrejek G., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Pokrewieństwo i powinowactwo. Komentarz do art. 61(7)-144(1)., LEX, 2014).
Zakładając zatem, że ojciec uznając dziecko wiedział, o tym, że nie jest biologicznym ojcem i działał w pełni władz umysłowych, oraz, że od momentu uznania minęło więcej niż 6 miesięcy, nie będzie on mógł skutecznie zaprzeczyć ojcostwu, a co za tym idzie będzie on zobowiązany do zapłaty alimentów, według orzeczenia sądu w tym przedmiocie. 
Nadmieniamy przy tym, iż zaprzeczyć ojcostwu może dziecko po dojściu do pełnoletniości ( Art. 81. § 1. Dziecko może żądać ustalenia bezskuteczności uznania ojcostwa, jeżeli uznający mężczyzna nie jest jego ojcem. § 2. Z żądaniem tym dziecko może wystąpić po dojściu do pełnoletności, nie później jednak niż w ciągu trzech lat od jej osiągnięcia. § 3. Przepisy art. 64 i 65 stosuje się odpowiednio.). Zaznaczamy, że termin 6 miesięcy od dnia uznania obowiązuje również Panią, jeżeli chciałaby Pani zaprzeczyć ojcostwu partnera (Art. 79. Przepisy o ustaleniu bezskuteczności uznania ojcostwa stosuje się odpowiednio do matki dziecka, która potwierdziła ojcostwo.).
W związku z powyższym uznać należy, że może Pani wnieść o orzeczenie alimentów od ojca dziecka, wpisanego w akcie urodzenia.

Zespół prawników
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika