Zgoda sądu na czynności dotyczące majątku ubezwłasnowolnionego

Pytanie:

"Niepełnosprawny od urodzenia ze znacznym stopniem niepełnosprawności został ubezwłasnowolniony. Miał założoną książeczkę oszczędnościową nieoprocentowaną. Po jakimś czasie prawny opiekun chciał ją zlikwidować i założyć lokatę terminową. Musiał uprzednio zwrócić się do sądu o zezwolenie na taką czynność. Sąd zgodę wydał i zobowiązał opiekuna do złożenia sprawozdania. Czy jest w ogóle możliwość dysponowania tymi pieniędzmi bez każdorazowej zgody sądu?"

Odpowiedź prawnika: Zgoda sądu na czynności dotyczące majątku ubezwłasnowolnionego

UbezwÅ‚asnowolnienie to częściowe lub caÅ‚kowite pozbawienie osoby fizycznej zdolnoÅ›ci do czynnoÅ›ci prawnych. CzynnoÅ›ci prawne dokonane przez osobÄ™ ubezwÅ‚asnowolnionÄ… caÅ‚kowicie, a wiÄ™c pozbawionÄ… zdolnoÅ›ci do czynnoÅ›ci prawnej, sÄ… nieważne. Taka osoba może skutecznie dokonać wyÅ‚Ä…cznie czynnoÅ›ci, które sÄ… okreÅ›lane w ustawie jako: „drobne, bieżące sprawy życia codziennego”. SÄ… to np. drobne zakupy. Jeżeli jednak czynność ta pociÄ…ga za sobÄ… rażące pokrzywdzenie osoby ubezwÅ‚asnowolnionej – nawet ona jest nieważna. Z tego powodu ubezwÅ‚asnowolnienie traktowane jest w praktyce z dużą ostrożnoÅ›ciÄ… i podlega daleko idÄ…cemu nadzorowi SÄ…du. Na podstawie tej sytuacji przyjmujemy, iż chodzi o ubezwÅ‚asnowolnienie caÅ‚kowite, skutkujÄ…ce ustanowieniem opieki (dla ubezwÅ‚asnowolnienia częściowego przewiduje siÄ™ kuratelÄ™). Opieka jest uregulowana w Kodeksie rodzinnym i opiekuÅ„czym. Warto przywoÅ‚ać nastÄ™pujÄ…ce przepisy tego aktu: Art. 175. Do opieki nad ubezwÅ‚asnowolnionym caÅ‚kowicie stosuje siÄ™ odpowiednio przepisy o opiece nad maÅ‚oletnim z zachowaniem przepisów poniższych.

Art. 176. Jeżeli wzglÄ…d na dobro pozostajÄ…cego pod opiekÄ… nie stoi temu na przeszkodzie, opiekunem ubezwÅ‚asnowolnionego caÅ‚kowicie powinien być ustanowiony przede wszystkim jego małżonek, a w braku tegoż - jego ojciec lub matka. Powszechnie przyjmuje siÄ™ w doktrynie prawniczej, iż ubezwÅ‚asnowolnienie jest instytucjÄ… majÄ…cÄ… chronić przede wszystkim ubezwÅ‚asnowolnionego, a nie interesy innych osób. StÄ…d wynika wzmożony nadzór nad osobÄ… opiekuna, który zarzÄ…dza majÄ…tkiem nie swoim lecz cudzym (ubezwÅ‚asnowolnionego). PodstawÄ… prawnÄ… dla tego nadzoru jest rozdziaÅ‚ III KRO (art. 165-168), do którego „odpowiedniego” stosowania zobowiÄ…zuje cytowany wyżej art. 175 KRO: Art. 165. § 1. SÄ…d opiekuÅ„czy wykonywa nadzór nad sprawowaniem opieki, zaznajamiajÄ…c siÄ™ bieżąco z dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… opiekuna oraz udzielajÄ…c mu wskazówek i poleceÅ„. § 2. SÄ…d opiekuÅ„czy może żądać od opiekuna wyjaÅ›nieÅ„ we wszelkich sprawach należących do zakresu opieki oraz przedstawiania dokumentów zwiÄ…zanych z jej sprawowaniem.

Art. 166. § 1. Opiekun obowiÄ…zany jest, w terminach oznaczonych przez sÄ…d opiekuÅ„czy, nie rzadziej niż co roku, skÅ‚adać temu sÄ…dowi sprawozdania dotyczÄ…ce osoby pozostajÄ…cego pod opiekÄ… oraz rachunki z zarzÄ…du jego majÄ…tkiem. § 2. Jeżeli dochody z majÄ…tku nie przekraczajÄ… prawdopodobnych kosztów utrzymania i wychowania pozostajÄ…cego pod opiekÄ…, sÄ…d opiekuÅ„czy może zwolnić opiekuna od przedstawiania szczegóÅ‚owych rachunków z zarzÄ…du; w wypadku takim opiekun skÅ‚ada tylko ogólne sprawozdanie o zarzÄ…dzie majÄ…tkiem.

Art. 167. § 1. SÄ…d opiekuÅ„czy bada sprawozdania i rachunki opiekuna pod wzglÄ™dem rzeczowym i rachunkowym, zarzÄ…dza w razie potrzeby ich sprostowanie i uzupeÅ‚nienie oraz orzeka, czy i w jakim zakresie rachunki zatwierdza. § 2. Zatwierdzenie rachunku przez sÄ…d opiekuÅ„czy nie wyÅ‚Ä…cza odpowiedzialnoÅ›ci opiekuna za szkodÄ™ wyrzÄ…dzonÄ… nienależytym sprawowaniem zarzÄ…du majÄ…tkiem.

Art. 168. Jeżeli opiekun nie sprawuje należycie opieki, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarządzenia.
Nadzór sÄ…du opiekuÅ„czego nad wykonywaniem opieki, jak podkreÅ›lono w orzecznictwie powinien być tak zorganizowany, aby sÄ…d opiekuÅ„czy uzyskiwaÅ‚ regularne i rzeczywiste dane o sposobie sprawowania opieki i jej wynikach, a wiÄ™c aby kontrola ze strony sÄ…du byÅ‚a realna. SÄ…d ten nie może siÄ™ przeto ograniczać do odbierania samych sprawozdaÅ„ od opiekuna. Powinien ponadto sprawdzać, w jakich warunkach podopieczny żyje, jak siÄ™ przedstawia jego rozwój fizyczny i duchowy. Chodzi o to, aby nadzór byÅ‚ rzeczywisty, a nie formalny. Należy też kontrolować, czy opiekunowie nie podejmujÄ…, wbrew art. 156 KRO, sami decyzji w ważniejszych sprawach dotyczÄ…cych osoby lub majÄ…tku maÅ‚oletniego.

SÄ…dowa kontrola przedstawionych przez opiekuna sprawozdaÅ„ dokonywana jest pod wzglÄ™dem rzeczowym, co oznacza, że obejmuje zasadność i celowość dziaÅ‚aÅ„ podejmowanych przez opiekuna, natomiast rachunki sprawdzane sÄ… pod wzglÄ™dem zasadnoÅ›ci poniesionych wydatków i nakÅ‚adów oraz poprawnoÅ›ci pod wzglÄ™dem rozliczeniowym. CzęściÄ… nadzoru nad opiekunem jest również udzielanie sÄ…dowej zgody na czynnoÅ›ci opiekuna dotyczÄ…ce majÄ…tku ubezwÅ‚asnowolnionego, a przekraczajÄ…ce tzw. zwykÅ‚y zarzÄ…d. WskazujÄ… na to nastÄ™pujÄ…ce przepisy KRO: Art.156. Opiekun powinien uzyskiwać zezwolenie sÄ…du opiekuÅ„czego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczÄ… osoby lub majÄ…tku maÅ‚oletniego.

Owe: „ważniejsze sprawy” to jak siÄ™ zdaje, wÅ‚aÅ›nie czynnoÅ›ci przekraczajÄ…ce zwykÅ‚y zarzÄ…d, a wiÄ™c odmienne od bieżących, rutynowych czynnoÅ›ci zabezpieczajÄ…cych majÄ…tek. Do czynnoÅ›ci przekraczajÄ…cych zakres zwykÅ‚ego zarzÄ…du należą, m.in.: 1) nabycie, zbycie, obciążenie nieruchomoÅ›ci oraz praw na nieruchomoÅ›ci, zawarcie umowy dzierżawy nieruchomoÅ›ci; 2) nabycie, zbycie, dzierżawa przedsiÄ™biorstwa zarobkowego; 3) zbycie, nabycie wartoÅ›ciowych rzeczy ruchomych; 4) zaciÄ…gniÄ™cie, udzielenie np. pożyczki, zobowiÄ…zaÅ„ wekslowych; 5) porÄ™czenie i przyjÄ™cie cudzych dÅ‚ugów; 6) dokonanie darowizn, zrzeczenie siÄ™ dziedziczenia, odrzucenie spadku; 7) przekazanie przez opiekuna zarzÄ…du majÄ…tkiem dziecka osobie trzeciej

Dokonanie czynnoÅ›ci przekraczajÄ…cych zwykÅ‚y zarzÄ…d bez wymaganej zgody wiążę siÄ™ z nieważnoÅ›ciÄ… czynnoÅ›ci. KoÅ„czÄ…c rozważania na temat nadzoru nad dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… opiekuna warto wskazać na art. 161 KRO: Art.161. §1.SÄ…d opiekuÅ„czy może zobowiÄ…zać opiekuna do zÅ‚ożenia do depozytu sÄ…dowego kosztownoÅ›ci, papierów wartoÅ›ciowych i innych dokumentów należących do pozostajÄ…cego pod opiekÄ…. Przedmioty te nie mogÄ… być odebrane bez zezwolenia sÄ…du opiekuÅ„czego. §2.Gotówka pozostajÄ…cego pod opiekÄ…, jeżeli nie jest potrzebna do zaspokajania jego uzasadnionych potrzeb, powinna być zÅ‚ożona przez opiekuna w instytucji bankowej. Opiekun może podejmować ulokowanÄ… gotówkÄ™ tylko za zezwoleniem sÄ…du opiekuÅ„czego.

Instytucja bankowa wystawia na imię i nazwisko osoby pozostającej pod opieką książeczkę oszczędnościową lub inny dokument potwierdzający zawarcie umowy rachunku oszczędnościowego, zastrzegając w nim, że wypłata z tego rachunku następuje wyłącznie do rąk opiekuna na podstawie zezwolenia sądu opiekuńczego. Na żądanie opiekuna instytucja bankowa dokonuje takiego zastrzeżenia także w książeczkach oszczędnościowych lub innych dokumentach potwierdzających zawarcie umowy rachunku oszczędnościowego, otwartych przez osobę pozostającą pod opieką albo przez inne osoby na jej rzecz, bez takiego zastrzeżenia.

Podsumowując, tego typu działania sądu znajdują umocowanie w przepisach KRO i jako takie muszą być przez prawnego opiekuna uwzględnione.


Zespół prawników
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika