Trwała niezdolność do pracy a wysokość zachowku

Pytanie:

"Moja mama wystąpiła o zachowek w sprawie spadkowej po swej matce, jako że została pominięta w testamencie. W chwili śmierci swej matki miała 78 lat. Pobierała z ZUS emeryturę od 67. roku życia, a gdy ukończyła 75 lat przyznano jej dodatek pielęgnacyjny. W tej chwili kwestionowana jest żądana przez nią wysokość zachowku (2/3). Pozwani twierdzą, że należy się 1/2. Występując o zachowek w wysokości 2/3 kierowaliśmy się następująca myślą: by otrzymać dodatek pielęgnacyjny do emerytury przed ukończeniem 75. roku życia należy przedstawić orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy. Po ukończeniu 75. roku życia dodatek pielęgnacyjny przyznawany jest automatycznie bez wymogu przedstawienia takiego orzeczenia - wniosek: osoba, która uzyskuje dodatek pielęgnacyjny do emerytury po ukończeniu 75. roku życia z mocy prawa jest traktowana jako całkowicie niezdolna do pracy. Czy powyższe rozumowanie jest poprawne, a jeśli NIE to dlaczego?"

Odpowiedź prawnika: Trwała niezdolność do pracy a wysokość zachowku

Na podstawie art. 991 § 1 kodeksu cywilnego (k.c). zstÄ™pnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powoÅ‚ani do spadku z ustawy, należą siÄ™, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstÄ™pny uprawniony jest maÅ‚oletni - dwie trzecie wartoÅ›ci udziaÅ‚u spadkowego, który by mu przypadaÅ‚ przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaÅ› wypadkach - poÅ‚owa wartoÅ›ci tego udziaÅ‚u (zachowek).

Zatem zachowek w wysokości 2/3 udziału spadkowego przysługuje spadkobiercy w przypadku gdy jest on trwale niezdolny do pracy lub jest małoletni.

Zgodnie z art. 75 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu UbezpieczeÅ„ SpoÅ‚ecznych (emerytury i renty z FUS):  Dodatek pielÄ™gnacyjny przysÅ‚uguje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba ta zostaÅ‚a uznana za caÅ‚kowicie niezdolnÄ… do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukoÅ„czyÅ‚a 75 lat życia, z zastrzeżeniem ust. 4.

Z treÅ›ci tego przepisu wynika, iż dodatek pielÄ™gnacyjny przysÅ‚uguje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, która jest:

  • caÅ‚kowicie niezdolna do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo,
  • ukoÅ„czyÅ‚a 75 lat.

PrzesÅ‚anki niezdolnoÅ›ci do pracy i niezdolnoÅ›ci do samodzielnej egzystencji należy traktować Å‚Ä…cznie. Ustawodawca uznaÅ‚ natomiast, iż osoby które ukoÅ„czyÅ‚y 75 lat sÄ… zwolnione z wykazywania niezdolnoÅ›ci do pracy oraz niezdolnoÅ›ci do samodzielnej egzystencji. Naszym zdaniem nie oznacza to „automatycznie”, iż ustawodawca uznaÅ‚, iż osoba, która ukoÅ„czyÅ‚a 75 lat i jest emerytem lub rencistÄ… jest również niezdolna do pracy i samodzielnej egzystencji. Należy zwrócić uwagÄ™, iż jedynie na potrzeby przyznania dodatku pielÄ™gnacyjnego zostaÅ‚a zwolniona z wykazywania ww. okolicznoÅ›ci, co jeszcze nie oznacza, iż faktycznie taka osoba jest caÅ‚kowicie niezdolna do pracy i samodzielnej egzystencji.

W zwiÄ…zku z powyższym nie można uznać „automatycznie”, iż osoba która ukoÅ„czyÅ‚a 75 jest w każdym przypadku trwale niezdolna do pracy na potrzeby dochodzenia roszczenia o zachowek.

Naszym zdaniem fakt, iż emerytka otrzymaÅ‚a dodatek pielÄ™gnacyjny z powodu ukoÅ„czenia 75 lat nie przesÄ…dza o tym, iż jest ona trwale niezdolna do pracy. Gdyby natomiast otrzymanie dodatku pielÄ™gnacyjnego byÅ‚o skutkiem uzyskania orzeczenia lekarskiego o caÅ‚kowitej niezdolnoÅ›ci do pracy i samodzielnej egzystencji to nie pozostawiaÅ‚oby wÄ…tpliwoÅ›ci, iż wysokość zachowku dla takiej osoby powinien wynieść 2/3 wartoÅ›ci udziaÅ‚u spadkowego, który by jej przypadÅ‚.

W konsekwencji na potrzeby postÄ™powania sÄ…dowego w sprawie o zachowek w wysokoÅ›ci 2/3 udziaÅ‚u spadkowego konieczne bÄ™dzie przeprowadzenie dowodu na okoliczność, iż powódka jest trwale niezdolna do pracy. Fakt, iż dodatek pielÄ™gnacyjny jest przyznawany z urzÄ™du osobom, które ukoÅ„czyÅ‚y 75 lat nie stwarza, naszym zdaniem, domniemania prawnego, które odwracaÅ‚oby ciężar dowodu. Należy bowiem pamiÄ™tać, iż zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.


Zespół prawników
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

  • m.kurpanek 2018-06-08 19:27:25

    Nie rozumiem sprawy problemu z trwala niezdolnoscia do pracy w ramach art.991 kc - jest ustawa o rentach i emeryturach - gdzie art 12 dokladnie opisuje tryb uznawania - oraz art 24a , ktory mowi kiedy niezdolnosc sie "konczy" a zaczyna normalna emerytura. Art.1064 jest od rok2001 przez TK uznany za niezgodny z Konstytucja i skreslony.


Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika