Prawo własności przemysłowej (art. 120 - 195)

Ustawa
z dnia 30 czerwca 2000 r.
Prawo własności przemysłowej

Tekst pierwotny: Dz. U. 2001 r. Nr 49, poz. 508; tekst jednolity: Dz. U. 2003 r. Nr 119, poz. 1117; Dz. U.2002 r. Nr 15, poz.1271; Dz. U.  2004 r. Nr 33, poz. 286; Dz. U. 2002 r. Nr 108, poz. 945; Dz. U. 2004 r. Nr 33, poz. 286; Dz. U. 2005 r. Nr 10, poz. 68; Dz. U. 2005 r. Nr 163, poz. 1362; Dz. U. 2005 r. Nr 167, poz. 1398; Dz. U. 2006 r. Nr 170, poz. 1217; Dz. U. 2006 r. Nr 170, poz. 1218; Dz. U. 2006 r. Nr 208, poz. 1539; Dz. U. 2007 r. Nr 99, poz. 662

Porady prawne

Tytuł III
Znaki towarowe i oznaczenia geograficzne

Dział I
Znaki towarowe i prawa ochronne

Rozdział 1
Znak towarowy

Art. 120. 1.  Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa.
2. Znakiem towarowym, w rozumieniu ust. 1, może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy.  
3. Ilekroć w ustawie jest mowa o:  
 1) znakach towarowych - rozumie się przez to także znaki usługowe;  
 2) towarach - rozumie się przez to w szczególności wyroby przemysłowe, rzemieślnicze, płody rolne oraz produkty naturalne, zwłaszcza wody, minerały, surowce, a także, z zastrzeżeniem art. 174 ust. 3, usługi;  
 3)  znakach towarowych podrobionych - rozumie się przez to użyte bezprawnie znaki identyczne lub takie, które nie mogą być odróżnione w zwykłych warunkach obrotu od znaków zarejestrowanych, dla towarów objętych prawem ochronnym; 
 4)  znakach wcześniejszych - rozumie się przez to znaki zgłoszone lub zarejestrowane z wcześniejszym pierwszeństwem. 

Art. 121. Na znak towarowy może być udzielone prawo ochronne.

Art. 122. 1. Przepis art. 120 ust. 1 nie wyklucza uznania za znak towarowy oznaczenia przeznaczonego do równoczesnego używania przez kilku przedsiębiorców, którzy zgłosili go wspólnie, jeżeli używanie takie nie jest sprzeczne z interesem publicznym i nie ma na celu wprowadzenia odbiorców w błąd, w szczególności co do charakteru, przeznaczenia, jakości, właściwości lub pochodzenia towarów (wspólne prawo ochronne).  
2. Zasady używania znaku towarowego na podstawie wspólnego prawa ochronnego określa regulamin znaku przyjęty przez przedsiębiorców, o których mowa w ust. 1.  

Art. 123. 1. Pierwszeństwo do uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy oznacza się, z zastrzeżeniem art. 124 i 125, według daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym.  
2. Zgłoszenie uważa się za dokonane w dniu, w którym wpłynęło ono do Urzędu Patentowego. Przepisy art. 13 ust. 2-9 stosuje się odpowiednio.  

Art. 124. Pierwszeństwo do uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy przysługuje w Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w umowach międzynarodowych według daty pierwszego prawidłowego zgłoszenia znaku towarowego, jeżeli zgłoszenie w Urzędzie Patentowym zostanie dokonane w okresie 6 miesięcy od tej daty.

Art. 125. Pierwszeństwo do uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy oznacza się, na zasadach określonych w umowach międzynarodowych, według daty wystawienia towaru oznaczonego tym znakiem w Polsce lub za granicą, na wystawie międzynarodowej oficjalnej lub oficjalnie uznanej, jeżeli zgłoszenie w Urzędzie Patentowym tego znaku towarowego nastąpi w okresie 6 miesięcy od tej daty.  
2. (uchylony)
3. (uchylony)
4. (uchylony)  

Art. 126. Jeżeli znak towarowy, będący przedmiotem pierwszego prawidłowego zgłoszenia, był umieszczony na towarze wystawionym wcześniej na wystawie i korzystał od dnia wystawienia do dnia zgłoszenia z ochrony tymczasowej przewidzianej w Konwencji paryskiej, pierwszeństwo do uzyskania prawa ochronnego, o którym mowa w art. 124, oraz początek przewidzianego tam terminu do dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym oznacza się według daty wystawienia towaru oznaczonego tym znakiem na wystawie.

Art. 127. 1. Pierwszeństwo, o którym mowa w art. 124 i art. 125 (uprzednie pierwszeństwo), jest zbywalne i podlega dziedziczeniu.  
2. Umowa o przeniesienie pierwszeństwa, o którym mowa w ust. 1, wymaga, pod rygorem nieważności, zachowania formy pisemnej.  

Art. 128. Na wniosek zgłaszającego znak towarowy Urząd Patentowy wydaje, w celu zastrzeżenia pierwszeństwa za granicą, dowód dokonania zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym (dowód pierwszeństwa). Przepisy art. 19 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

Art. 129. 1. Nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, które:  
 1) nie mogą być znakiem towarowym;  
 2) nie mają dostatecznych znamion odróżniających.  
2. Z zastrzeżeniem art. 130 nie mają dostatecznych znamion odróżniających oznaczenia, które:  
 1) nie nadają się do odróżniania w obrocie towarów, dla których zostały zgłoszone;  
 2) składają się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania w szczególności rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości,  przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji lub przydatności;  
 3) weszły do języka potocznego lub są zwyczajowo używane w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych.  

Art. 130.

 Przy ocenie, czy oznaczenie ma dostateczne znamiona odróżniające, należy uwzględnić wszystkie okoliczności związane z oznaczaniem nim towarów w obrocie. Odmowa udzielenia prawa ochronnego na podstawie przepisu art. 129 ust. 1 pkt 2 nie może nastąpić w szczególności, jeżeli przed datą zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym znak ten nabrał, w następstwie jego używania, charakteru odróżniającego w przeciętnych warunkach obrotu.

Art. 131. 1.  Nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia:
 1) których używanie narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich;  
 2) które są sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami;  
 3) które ze swojej istoty mogą wprowadzać odbiorców w błąd, w szczególności co do charakteru, właściwości lub, z uwzględnieniem ust. 3, pochodzenia geograficznego towaru. 
2. Nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, jeżeli:  
 1) zostały zgłoszone w złej wierze do Urzędu Patentowego w celu uzyskania ochrony;  
 2) zawierają nazwę lub skrót nazwy Rzeczypospolitej Polskiej bądź jej symbole (godło, barwy lub hymn), nazwy lub herby polskich województw, miast lub miejscowości, znaki sił zbrojnych, organizacji paramilitarnych lub sił porządkowych, reprodukcje polskich orderów, odznaczeń lub odznak honorowych, odznak lub oznak wojskowych bądź innych oficjalnych lub powszechnie używanych odznaczeń i odznak, w szczególności administracji rządowej czy samorządu terytorialnego albo organizacji społecznych działających w ważnym interesie publicznym, gdy obszar działania tych organizacji obejmuje cały kraj lub znaczną jego część, jeżeli zgłaszający nie wykaże się uprawnieniem, w szczególności zezwoleniem właściwego organu Państwa albo zgodą organizacji, na używanie oznaczenia w obrocie;  
 3) zawierają skróty nazw bądź symbole (herby, flagi, godła) obcych państw, organizacji międzynarodowych, a także przyjęte w obcych państwach urzędowe oznaczenia, stemple kontrolne i gwarancyjne, jeżeli zakaz taki wynika z umów międzynarodowych, chyba że zgłaszający wykaże się zezwoleniem właściwego organu, które uprawnia go do używania takich oznaczeń w obrocie;  
 4)  zawierają urzędowo uznane oznaczenia przyjęte do stosowania w obrocie, w szczególności znaki bezpieczeństwa, znaki jakości lub cechy legalizacji, w zakresie, w jakim mogłoby to wprowadzić odbiorców w błąd co do charakteru takich oznaczeń, o ile zgłaszający nie wykaże, że jest uprawniony do ich używania;  
 5)  zawierają elementy będące symbolami, w szczególności o charakterze religijnym, patriotycznym lub kulturowym, których używanie obrażałoby uczucia religijne, patriotyczne lub tradycję narodową; 
 6) stanowią formę bądź inną właściwość towaru lub opakowania, która jest uwarunkowana wyłącznie jego naturą, jest niezbędna do uzyskania efektu technicznego lub zwiększa znacznie wartość towaru.

  
3.  W odniesieniu do wyrobów alkoholowych, każdy znak towarowy zawierający elementy geograficzne niezgodne z pochodzeniem wyrobu uważa się za znak wprowadzający odbiorców w błąd.
4.  Nie udziela się praw ochronnych na znaki zawierające elementy geograficzne prawdziwe w sensie dosłownym co do terytorium, regionu lub miejsca, z którego towar pochodzi, które mogłyby wprowadzić odbiorców w błąd, że towar pochodzi z innego, słynącego z danych wyrobów terenu. W przypadku homonimicznych oznaczeń geograficznych dla wina i piwa ochrona może być przyznana, z tym że Urząd Patentowy wezwie osobę, która dokonała zgłoszenia później, do dokonania w znaku odpowiednich zmian pozwalających na odróżnienie go od znaku wcześniejszego.
5. Zgłoszenie w charakterze znaku towarowego oznaczenia, którym inna osoba posługuje się jako nazwą, pod którą prowadzi działalność gospodarczą, w szczególności jeżeli jest ona wyrazem pospolitym, nie stanowi samoistnej podstawy do odmowy udzielenia prawa ochronnego, jeżeli zgłaszający działał w dobrej wierze, a:  
 1) nazwa ta nie jest używana jako znak towarowy powszechnie znany na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej dla towarów tego samego rodzaju lub 
 2) w chwili zgłoszenia znaku nie było konfliktu interesów, w szczególności ze względu na różny profil działalności, lokalny jej zasięg lub odmienne formy używania obu oznaczeń.  

Art. 132. 1.  Nie udziela się prawa ochronnego na znak towarowy dla towarów identycznych lub podobnych, jeżeli znak ten jest identyczny lub podobny do:
 1) zarejestrowanego oznaczenia geograficznego, chyba że zgłaszający jest uprawniony do używania tego oznaczenia, a udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy nie ograniczy nadmiernie możliwości używania zarejestrowanego oznaczenia geograficznego przez innych uprawnionych; 
11)  zarejestrowanego oznaczenia geograficznego lub nazwy pochodzenia produktu rolnego lub środka spożywczego, o których mowa w rozporządzeniu Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych (Dz.

Urz. UE L 93 z 31.03.2006 r., str. 12);
 1 [2])  zarejestrowanego oznaczenia geograficznego napoju spirytusowego, o którym mowa w rozporządzeniu Rady (EWG) nr 1576/89 z dnia 29 maja 1989 r. ustanawiającym ogólne zasady definicji, opisu i prezentacji napojów spirytusowych (Dz. Urz. WE L 160 z 12.06.1989, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne rozdz. 3, t. 9, str. 59, z późn. zm.) oraz oznaczenia geograficznego wpisanego na krajową listę chronionych oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych na podstawie ustawy z dnia 18 października 2006 r. o wyrobie napojów spirytusowych oraz o rejestracji i ochronie oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych (Dz. U. Nr 208, poz. 1539);
 2) znaku, który przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa ochronnego, był powszechnie znany i używany jako znak towarowy dla towarów pochodzących od innej osoby; 
 3) wcześniej zarejestrowanego w Rzeczypospolitej Polskiej znaku towarowego, którego ochrona wygasła, jeżeli od daty wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy do dnia zgłoszenia podobnego znaku przez inną osobę nie upłynął, z za strzeżeniem art. 133, okres 2 lat.
2. Nie udziela się prawa ochronnego na znak towarowy: 
 1) identyczny do znaku towarowego zarejestrowanego lub zgłoszonego do rejestracji (o ile znak taki zostanie zarejestrowany) z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby dla identycznych towarów; 
 2)  identyczny lub podobny do znaku towarowego, na który udzielono prawa ochronnego lub zgłoszonego w celu uzyskania prawa ochronnego (o ile na znak taki zostanie udzielone prawo ochronne) z wcześniejszym pierwszeństwem na rzecz innej osoby dla towarów identycznych lub podobnych, jeżeli zachodzi ryzyko wprowadzenia odbiorców w błąd, które obejmuje w szczególności ryzyko skojarzenia znaku ze znakiem wcześniejszym; 
 3) identyczny lub podobny do renomowanego znaku towarowego zarejestrowanego lub zgłoszonego z wcześniejszym pierwszeństwem do rejestracji (o ile znak taki zostanie zarejestrowany) na rzecz innej osoby dla jakichkolwiek towarów, jeżeli mogłoby to przynieść zgłaszającemu nienależną korzyść lub być szkodliwe dla odróżniającego charakteru bądź renomy znaku wcześniejszego. Przepis ten stosuje się odpowiednio do znaku powszechnie znanego. 
3.  Ochrona znaku towarowego zawierającego oznaczenia, o których mowa w art. 131 ust.

2 pkt 2-4, oraz symbole, o których mowa w art. 131 ust. 2 pkt 5, bądź oznaczenia odnoszące się do pochodzenia towaru, nie wyłącza możliwości uzyskania prawa ochronnego przez innego przedsiębiorcę na znak towarowy zawierający takie same elementy dla towarów identycznych lub podobnych, jeżeli znaki te mogą być w obrocie łatwo odróżniane.
4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do tytułów prasowych jako znaków towarowych zawierających wyrazy lub kombinacje wyrazów zwyczajowo powszechnie używanych na rynku prasowym. 
5.  Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio, w przypadku gdy znak towarowy lub oznaczenie geograficzne zostało zgłoszone lub zarejestrowane w trybie, o którym mowa w art. 4.
6. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio, gdy wspólnotowy znak towarowy korzysta na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z prawa z wcześniejszej rejestracji znaku towarowego zgodnie z przepisami art. 34 i 35 rozporządzenia Rady (WE) nr 40/94 z dnia 20 grudnia 1993 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz. Urz. WE L 11 z 14.01.1994, str. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 17, t. 1, str. 146, z późn. zm.).

Art. 133.  Przepisu art. 132 ust. 1 pkt 3 nie stosuje się, jeżeli ochrona wygasła na podstawie art. 169 ust. 1 pkt 1 lub uprawniony z wcześniejszego prawa wyrazi zgodę na udzielenie prawa ochronnego na późniejszy znak towarowy.

Art. 134.  1. Udzielenie przedsiębiorcy prawa ochronnego na znak towarowy dla określonych towarów nie wyklucza udzielenia mu prawa na taki sam znak również dla towarów identycznych lub podobnych, a także udzielenia mu prawa ochronnego na podobny znak towarowy dla towarów identycznych lub podobnych.
2. Na warunkach określonych w art. 122 może być również udzielone wspólne prawo ochronne z udziałem przedsiębiorcy uprawnionego do znaku wcześniejszego.

Art. 135.  Udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy dla określonych towarów nie stanowi samoistnej podstawy do odmowy udzielenia prawa ochronnego na znak dla towarów identycznych lub podobnych innego przedsiębiorcy tylko dlatego, że zawiera on identyczne lub podobne oznaczenie odnoszące się do dóbr osobistych, w szczególności nazwisko właściciela.

Rozdział 2
Wspólny znak towarowy i wspólny znak towarowy gwarancyjny

Art. 136. 1. Organizacja posiadająca osobowość prawną, powołana do reprezentowania interesów przedsiębiorców, może uzyskać prawo ochronne na znak towarowy przeznaczony do używania w obrocie przez tę organizację i przez zrzeszone w niej podmioty (wspólny znak towarowy).  
2. Zasady używania w obrocie wspólnego znaku towarowego przez organizację, o której mowa w ust. 1, oraz przez zrzeszone w niej podmioty określa regulamin znaku przyjęty przez tę organizację.

Art. 137. 1. Organizacji posiadającej osobowość prawną, która sama nie używa znaku towarowego, może być udzielone prawo ochronne na znak przeznaczony do używania przez przedsiębiorców stosujących się do zasad ustalonych w regulaminie znaku przyjętym przez uprawnioną organizację i podlegających w tym zakresie jej kontroli (wspólny znak towarowy gwarancyjny).  
2. Uprawniony z prawa ochronnego na wspólny znak towarowy gwarancyjny nie może odmówić, bez ważnych powodów, prawa używania znaku przedsiębiorcom, którzy spełniają kryteria określone w regulaminie, o którym mowa w ust. 1.

Art. 137 [1]. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym rozdziale stosuje się odpowiednio przepisy o znakach towarowych.

Rozdział 3
Zgłoszenie znaku towarowego

Art. 138. 1. W zgłoszeniu znaku towarowego należy określić znak towarowy oraz wskazać towary, dla których znak ten jest przeznaczony. Przepis art. 31 ust. 4 stosuje się odpowiednio.  
2. Jedno zgłoszenie może dotyczyć tylko jednego znaku.

W przypadku znaków barwnych za jeden znak uważa się oznaczenie obejmujące jedno zestawienie kolorów. Przepisy art. 39 stosuje się odpowiednio.  
3. Do zgłoszenia wspólnego znaku towarowego, wspólnego znaku towarowego gwarancyjnego lub zgłoszenia znaku w celu uzyskania wspólnego prawa ochronnego dołącza się regulamin znaku.  
4. Regulamin, o którym mowa w ust. 3, powinien w szczególności określać sposób używania znaku, wspólne właściwości towarów, dla których oznaczania znak ten jest przeznaczony, zasady kontroli tych właściwości oraz skutki naruszenia postanowień regulaminu. Regulamin wspólnego znaku towarowego gwarancyjnego powinien dodatkowo określać szczegółowe kryteria oraz tryb uznawania przez uprawnioną organizację prawa przedsiębiorców do używania znaku.  

Art. 139. Jeżeli zgłaszający chce skorzystać z uprzedniego pierwszeństwa, powinien w zgłoszeniu znaku towarowego złożyć stosowne oświadczenie oraz dołączyć dowód potwierdzający dokonanie zgłoszenia znaku towarowego we wskazanym państwie bądź wystawienie towaru oznaczonego tym znakiem na określonej wystawie. Dowód taki może być również złożony w ciągu trzech miesięcy od daty zgłoszenia. Późniejsze złożenie takiego oświadczenia albo dowodu nie skutkuje przyznaniem pierwszeństwa.

Art. 140. 1. Do czasu wydania decyzji zgłaszający może dokonywać w zgłoszeniu uzupełnień i poprawek, które nie mogą prowadzić do zmiany istoty znaku towarowego ani rozszerzać wykazu towarów, dla których znak ten został zgłoszony.
1 [1]. Do czasu wydania decyzji zgłaszający może złożyć wniosek o usunięcie ze znaku towarowego oznaczeń, o których mowa w art. 129. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio. Wraz z wnioskiem, zgłaszający powinien nadesłać odpowiednio zmienione fotografie lub odbitki znaku towarowego, o ile są one w zgłoszeniu wymagane.
2. Zgłaszający może, z zastrzeżeniem ust. 1, podzielić zgłoszenie w stosunku do wskazanych towarów, z zachowaniem daty pierwszeństwa.  

Art. 141.

 1. Wskazując w zgłoszeniu znaku towarowego towary, dla których znak jest przeznaczony, zgłaszający powinien używać polskiej terminologii technicznej oraz określeń jednoznacznych, a wykaz towarów przedstawić w formie uporządkowanej, stosownie do przyjętej klasyfikacji. Wykazy obejmujące więcej niż 15 wyrazów należy sporządzić na odrębnym arkuszu.  
2. Do zgłoszenia znaku towarowego stosuje się odpowiednio przepisy art. 36. Zgłoszenie znaku przedstawionego lub wyrażonego w szczególnej formie graficznej powinno zawierać dołączone fotografie lub odbitki przedstawiające lub wyrażające ten znak. Zgłoszenie znaku dźwiękowego powinno zawierać dołączone nagranie dźwięku na informatycznym nośniku danych w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.  

Art. 142. Urząd Patentowy może wprowadzić poprawki w dokumentacji zgłoszenia jedynie w celu usunięcia oczywistych pomyłek i błędów językowych. Ograniczenie to nie dotyczy wykazu towarów i ich klasyfikacji, pod warunkiem że poprawki nie będą prowadzić do zmiany zakresu żądanej ochrony.

Rozdział 4
Rozpatrywanie zgłoszenia znaku towarowego

Art. 143.  O zgłoszeniu znaku towarowego Urząd Patentowy dokonuje ogłoszenia niezwłocznie po upływie 3 miesięcy od daty dokonania zgłoszenia. Od dnia ogłoszenia osoby trzecie mogą zapoznać się ze wskazanym w zgłoszeniu znakiem towarowym oraz wykazem towarów, dla których znak jest przeznaczony, jak też zgłaszać do Urzędu Patentowego uwagi co do istnienia okoliczności uniemożliwiających udzielenie prawa ochronnego.

Art. 144. Wydanie decyzji o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy następuje po sprawdzeniu przez Urząd Patentowy, czy są spełnione ustawowe warunki wymagane dla uzyskania prawa.

Art. 144 [1]. Jeżeli po wszczęciu postępowania zgłaszający wprowadził do zgłoszenia znaku towarowego uzupełnienia lub poprawki, których nie dopuszczają przepisy ustawy, Urząd Patentowy wydaje postanowienie odmawiające uwzględnienia takich uzupełnień i poprawek.

Art. 145. 1. Jeżeli Urząd Patentowy stwierdzi brak ustawowych warunków do uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy, wydaje, z zastrzeżeniem ust. 2, decyzję o odmowie jego udzielenia.
2. Przed wydaniem decyzji, o której mowa w ust. 1, Urząd Patentowy wyznacza zgłaszającemu termin do zajęcia stanowiska co do zebranych dowodów i materiałów mogących świadczyć o istnieniu przeszkód do uzyskania prawa ochronnego.  
3. W przypadku gdy brak ustawowych warunków wymaganych do uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy dotyczy tylko niektórych towarów, Urząd Patentowy w pierwszej kolejności odmawia udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy dla tych towarów. Po uprawomocnieniu się decyzji w tej sprawie Urząd Patentowy udziela prawa ochronnego na znak towarowy dla towarów, dla których może być ono udzielone.  

Art. 146. 1. Jeżeli dwie lub więcej osób korzystających z tej samej daty pierwszeństwa zgłosiło podobne znaki towarowe dla towarów tego samego rodzaju, niedające się łatwo odróżnić, udzielenie praw ochronnych może nastąpić pod warunkiem dokonania zmian pozwalających na łatwe odróżnianie znaków w obrocie. W przeciwnym wypadku Urząd Patentowy wyda decyzję o odmowie udzielenia praw ochronnych.  
2. W uzasadnionych przypadkach Urząd Patentowy może wskazać, kto ze zgłaszających powinien dokonać zmian pozwalających na łatwe odróżnianie znaków w obrocie. 3. Spełnienie warunku, o którym mowa w ust. 1, nie może prowadzić do udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy, który nie jest podobny do znaku pierwotnie zgłoszonego, ani do naruszenia pierwszeństwa do uzyskania prawa ochronnego przez inną osobę.  

Art. 147. 1. Urząd Patentowy wydaje decyzję o udzieleniu prawa ochronnego, jeżeli nie stwierdzi braku ustawowych warunków wymaganych do uzyskania prawa ochronnego na znak towarowy.

  
2. Udzielenie prawa ochronnego następuje pod warunkiem uiszczenia opłaty za dziesięcioletni okres ochrony. W razie nieuiszczenia opłaty w wyznaczonym terminie Urząd Patentowy stwierdza wygaśnięcie decyzji o udzieleniu prawa ochronnego.
3.  Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio w przypadku udzielenia prawa ochronnego na wniosek o zamianę, na zgłoszenie krajowe, rejestracji znaku towarowego uzyskanej na warunkach określonych w przepisach Unii Europejskiej o wspólnotowym znaku towarowym, z tym że dla ustalenia wymagalności opłat dziesięcioletni okres ochrony znaku towarowego biegnie od daty złożenia wniosku o zamianę.

Art. 148.  Przy rozpatrywaniu zgłoszeń znaków towarowych przepisy art. 35 ust. 4-6, art. 39 [1] ust. 2, art. 41, 42, art. 43 ust. 2 pkt 2 i ust. 3, art. 45 ust. 1, art. 46 ust. 1, art. 48 i 55 stosuje się odpowiednio.

Art. 149. Udzielone prawa ochronne na znaki towarowe podlegają wpisowi do rejestru znaków towarowych.

Art. 150. Udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy stwierdza się przez wydanie świadectwa ochronnego na znak towarowy.

Art. 151. Uprawniony może wskazać, że jego znak został zarejestrowany, poprzez umieszczenie w sąsiedztwie znaku towarowego litery „R” wpisanej w okrąg.

Art. 152. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe wymogi, jakim powinno odpowiadać zgłoszenie znaku towarowego, oraz szczegółowy zakres i tryb rozpatrywania zgłoszeń, uwzględniając w szczególności zakres informacji ujawnianej publicznie po upływie okresu, o którym mowa w art. 143, i sposób jej udostępniania, a także zakres, w jakim Urząd Patentowy może wprowadzać poprawki w wykazie towarów i ich klasyfikacji. Określenie wymogów, jakim powinno odpowiadać zgłoszenie, nie może prowadzić do tworzenia nadmiernych, ponad potrzebę, utrudnień dla zgłaszającego.

Rozdział 4 [1]
Postępowanie w sprawie ochrony międzynarodowych znaków towarowych

Art. 152 [1]. Urząd Patentowy prowadzi postępowanie w sprawie ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej międzynarodowych znaków towarowych, w zakresie przewidzianym Porozumieniem lub Protokołem.

Art. 152 [2]. 1. Jeżeli Urząd Patentowy stwierdzi brak ustawowych warunków do uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego, wydaje, z zastrzeżeniem ust. 2, decyzję o definitywnej odmowie uznania ochrony.
2. Przed wydaniem decyzji, o której mowa w ust. 1, Urząd Patentowy w trybie, formie i języku przewidzianych Porozumieniem lub Protokołem przekazuje do Biura Międzynarodowego notę, w której zawiadamia o powodach uniemożliwiających uznanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego (wstępna odmowa uznania ochrony), a także wyznacza uprawnionemu z rejestracji międzynarodowego znaku towarowego termin do zajęcia stanowiska w sprawie.

Art. 152 [3]. W przypadku gdy brak ustawowych warunków do uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego dotyczy tylko niektórych towarów, Urząd Patentowy wydaje decyzję o definitywnej odmowie uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego w odniesieniu do tych towarów. Przepis art. 1522 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

Art. 152 [4]. Przepisy art. 152[2] ust. 1, art. 152[3] oraz art. 152[5] stosuje się odpowiednio, gdy w toku postępowania, po wstępnej odmowie uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego, ustanowiony w sprawie pełnomocnik powiadomi Urząd Patentowy o rezygnacji uprawnionego z rejestracji międzynarodowego znaku towarowego z ubiegania się o ochronę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej międzynarodowego znaku towarowego.

Art. 152 [5]. Urząd Patentowy przekazuje do Biura Międzynarodowego notę o definitywnej odmowie uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego w trybie, formie i języku przewidzianych Porozumieniem lub Protokołem oraz w przypadku ustanowienia pełnomocnika w sprawie doręcza mu decyzję o definitywnej odmowie uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego.

Art. 152 [6]. W przypadku gdy Urząd Patentowy, w wyniku rozpoznania stanowiska uprawnionego z rejestracji międzynarodowego znaku towarowego, stwierdzi brak powodów uniemożliwiających uznanie ochrony międzynarodowego znaku towarowego, potwierdza to notą przesłaną do Biura Międzynarodowego w trybie, formie i języku przewidzianych Porozumieniem lub Protokołem, a także powiadamia o tym pełnomocnika, o ile został on w tej sprawie ustanowiony.

Art. 152 [7]. 1. Od decyzji Urzędu Patentowego o definitywnej odmowie uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego uprawnionemu z rejestracji tego znaku służy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Przepisy art. 244 ust. 1-14 oraz 5 stosuje się odpowiednio.
2. Termin do złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, wynosi 2 miesiące od dnia doręczenia przez Biuro Międzynarodowe uprawnionemu z rejestracji międzynarodowego znaku towarowego noty Urzędu Patentowego o definitywnej odmowie uznania ochrony, o której mowa w art. 152[5].

Art. 152 [8]. Jeżeli w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy Urząd Patentowy utrzyma w mocy zaskarżoną decyzję o definitywnej odmowie uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego, to doręcza taką decyzję uprawnionemu z rejestracji międzynarodowego znaku towarowego.

Art. 152 [9]. Przepis art. 152[6] stosuje się odpowiednio, gdy po wydaniu decyzji o definitywnej odmowie uznania ochrony, o której mowa w art. 1522 ust. 1, w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy, Urząd Patentowy uchylił w całości zaskarżoną decyzję.

Art. 152 [10]. W przypadku gdy po wydaniu decyzji o definitywnej odmowie uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego, w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy, Urząd Patentowy uchylił zaskarżoną decyzję w odniesieniu do niektórych towarów, Urząd Patentowy wydaje decyzję o definitywnej odmowie uznania ochrony w odniesieniu do niektórych towarów, o której mowa w art. 152[3]. Przepis art. 152[5] stosuje się odpowiednio.

Art. 152 [11]. 1. Każdy może wnieść umotywowany sprzeciw wobec uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego.

Przepisy art. 246 ust. 1 oraz art. 247, z zastrzeżeniem ust. 2, stosuje się odpowiednio.
2. W przypadku gdy uprawniony z rejestracji międzynarodowego znaku towarowego nie udzieli odpowiedzi na sprzeciw, o którym mowa w ust. 1, lub zgodzi się z tym sprzeciwem, Urząd Patentowy wydaje decyzję o unieważnieniu uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego w stosunku do wszystkich lub niektórych towarów.
3. Od decyzji Urzędu Patentowego, o której mowa w ust. 2, służy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Przepisy art. 244 ust. 1-14 oraz ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.

Art. 152 [12]. 1. Na decyzję Urzędu Patentowego o definitywnej odmowie uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego w odniesieniu do wszystkich lub niektórych towarów, a także na decyzję o unieważnieniu uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego uprawnionemu z rejestracji tego znaku służy skarga do sądu administracyjnego. Przepisy art. 249 ust. 1 i art. 250 stosuje się odpowiednio.
2. W przypadku uchylenia przez sąd administracyjny decyzji Urzędu Patentowego przepisy art. 1526, 1528 i 15210 stosuje się odpowiednio.

Art. 152 [13]. Do unieważnienia uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego przepisy art. 164-167 stosuje się odpowiednio.

Art. 152 [14]. Urząd Patentowy przekazuje do Biura Międzynarodowego notę o unieważnieniu uznania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego w trybie, formie i języku przewidzianych Porozumieniem lub Protokołem.

Art. 152 [15]. Do stwierdzenia wygaśnięcia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ochrony międzynarodowego znaku towarowego przepisy art. 169-172 stosuje się odpowiednio, jednakże termin, o którym mowa w art. 169 ust. 1 pkt 1, biegnie od dnia ogłoszenia w „Wiadomościach Urzędu Patentowego” o uznaniu jego ochrony.

Art. 152 [16]. Do roszczeń z tytułu naruszenia prawa z rejestracji międzynarodowego znaku towarowego korzystającego z ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stosuje się odpowiednio przepisy art. 296-298, z tym że roszczeń tych można dochodzić od dnia ogłoszenia w „Wiadomościach Urzędu Patentowego” o uznaniu jego ochrony.

Rozdział 5
Prawa ochronne na znaki towarowe

Art. 153. 1. Przez uzyskanie prawa ochronnego nabywa się prawo wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.  
2. Czas trwania prawa ochronnego na znak towarowy wynosi 10 lat od daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym.  
3. Prawo ochronne na znak towarowy może zostać, na wniosek uprawnionego, przedłużone dla wszystkich lub części towarów, na kolejne okresy dziesięcioletnie.  
4. Wniosek, o którym mowa w ust. 3, powinien być złożony przed końcem upływającego okresu ochrony, jednak nie wcześniej niż na rok przed jego upływem. Wraz z wnioskiem należy wnieść należną opłatę za ochronę.  
5. Wniosek, o którym mowa w ust. 3, może zostać złożony, za dodatkową opłatą, również w ciągu sześciu miesięcy po upływie okresu ochrony. Termin ten nie podlega przywróceniu.  
6. Urząd Patentowy wydaje decyzję o odmowie przedłużenia prawa ochronnego na znak towarowy, jeżeli wniosek wpłynął po terminie, o którym mowa w ust. 5, albo nie zostały wniesione należne opłaty, o których mowa w ust. 4 i 5.  

Art. 154. Używanie znaku towarowego polega w szczególności na:
 1)  umieszczaniu tego znaku na towarach objętych prawem ochronnym lub ich opakowaniach, oferowaniu i wprowadzaniu tych towarów do obrotu, ich imporcie lub eksporcie oraz składowaniu w celu oferowania i wprowadzania do obrotu, a także oferowaniu lub świadczeniu usług pod tym znakiem; 
 2) umieszczaniu znaku na dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów do obrotu lub związanych ze świadczeniem usług;  
 3) posługiwaniu się nim w celu reklamy.  

Art. 155.

 1.  Prawo ochronne na znak towarowy nie rozciąga się na działania dotyczące towarów ze znakiem, polegające w szczególności na ich oferowaniu do sprzedaży lub dalszym wprowadzaniu do obrotu towarów oznaczonych tym znakiem, jeżeli towary te zostały uprzednio wprowadzone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez uprawnionego lub za jego zgodą.
2.  Nie stanowi również naruszenia prawa ochronnego na znak towarowy import oraz inne działania, o których mowa w ust. 1, dotyczące towarów oznaczonych tym znakiem towarowym, jeżeli towary te zostały uprzednio wprowadzone do obrotu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego przez uprawnionego lub za jego zgodą.
3.  Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli przemawiają za tym uzasadnione względy, które pozwalają uprawnionemu sprzeciwić się dalszej dystrybucji towarów, w szczególności jeżeli po wprowadzeniu do obrotu zmieni się lub pogorszy stan towarów.  

Art. 156. 1. Prawo ochronne na znak towarowy nie daje uprawnionemu prawa zakazywania używania przez inne osoby w obrocie:  
 1)  ich nazwisk lub adresu; 
 2) oznaczeń wskazujących w szczególności na cechy i charakterystykę towarów, ich rodzaj, ilość, jakość, przeznaczenie, pochodzenie czy datę wytworzenia lub okres przydatności;  
 3) zarejestrowanego oznaczenia lub oznaczenia podobnego, jeżeli jest to konieczne dla wskazania przeznaczenia towaru, zwłaszcza gdy chodzi o oferowane części zamienne, akcesoria lub usługi;  
 4) zarejestrowanego oznaczenia geograficznego, jeżeli prawo do jego używania przez te osoby wynika z innych przepisów ustawy.  
2. Używanie oznaczeń wskazanych w ust. 1 jest dozwolone tylko wówczas, gdy odpowiada ono usprawiedliwionym potrzebom używającego i nabywców towarów i jednocześnie jest zgodne z uczciwymi praktykami w produkcji, handlu lub usługach.  

Art. 157. Uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy nie może zakazać innej osobie używania tego lub podobnego oznaczenia w obrocie, jeżeli znaku tego nie używał w rozumieniu art. 169 ust. 1 pkt 1, ust. 4 i 5.

Art. 158. 1. Uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy nie może zakazać posługiwania się przez inną osobę nazwą, pod którą prowadzi ona działalność gospodarczą, jeżeli nazwa ta nie jest używana w charakterze oznaczenia towarów będących przedmiotem tej działalności i nie zachodzi możliwość wprowadzenia odbiorców w błąd co do pochodzenia towarów, w szczególności ze względu na różny profil działalności lub lokalny zasięg używania tej nazwy.  
2. Jeżeli osoba posługując się nazwą, pod którą prowadzi działalność gospodarczą, działa w złej wierze, przepisu ust. 1 nie stosuje się.  

Art. 159. 1. Współuprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy może, bez zgody pozostałych współuprawnionych, używać znaku towarowego we własnym zakresie oraz dochodzić roszczeń z powodu naruszenia prawa ochronnego.  
2. W zakresie nieuregulowanym w ustawie do wspólnego prawa ochronnego stosuje się, o ile umowa o wspólności prawa ochronnego nie stanowi inaczej, przepisy Kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych.  

Art. 160. 1. Osoba, która, prowadząc lokalną działalność gospodarczą w niewielkim rozmiarze, używała w dobrej wierze oznaczenia zarejestrowanego następnie jako znak towarowy na rzecz innej osoby, ma prawo nadal bezpłatnie używać tego oznaczenia w nie większym niż dotychczas zakresie.  
2. Prawo określone w ust. 1 podlega na wniosek zainteresowanego wpisowi do rejestru znaków towarowych. Prawo to może zostać przeniesione na inną osobę tylko łącznie z przedsiębiorstwem.  

Art. 161. 1. W zakresie, jaki wynika z umowy międzynarodowej, w razie zgłoszenia na swoją rzecz znaku towarowego albo uzyskania na znak towarowy prawa ochronnego przez agenta lub przedstawiciela osoby uprawnionej do wyłącznego używania tego znaku w obcym państwie, osoba ta, jeżeli agent lub przedstawiciel działał bez jej zezwolenia, może żądać umorzenia postępowania albo unieważnienia prawa ochronnego.

Osoba ta może również żądać udzielenia jej prawa ochronnego na ten znak, a także przeniesienia na nią już udzielonego prawa.  
2. Z żądaniem unieważnienia lub przeniesienia prawa nie można wystąpić, jeżeli przez okres pięciu kolejnych lat używania zarejestrowanego znaku osoba uprawniona, o której mowa w ust. 1, będąc świadoma tego używania, nie sprzeciwiała się temu.  

Art. 162. 1. Prawo ochronne na znak towarowy jest zbywalne i podlega dziedziczeniu. Przepisy art. 67 ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.
1 [1]. Prawo ochronne na znak towarowy może być przeniesione na rzecz organizacji, o których mowa w art. 136 i 137, jako odpowiednio wspólny znak towarowy albo wspólny znak towarowy gwarancyjny albo na kilku przedsiębiorców jako wspólne prawo ochronne.
1 [2]. Przeniesienie prawa ochronnego, o którym mowa w ust. 11, może nastąpić tylko za zgodą osób, którym służą na nim prawa.
1 [3]. Wpis do rejestru znaków towarowych o przeniesieniu prawa ochronnego, o którym mowa w ust. 11, może nastąpić po złożeniu regulaminu znaku, o którym mowa w art. 122 ust. 2, art. 136 ust. 2 lub art. 137 ust. 1.
1 [4]. Wspólne prawo ochronne może być przeniesione na rzecz jednej osoby jako prawo ochronne na znak towarowy.
2.  (skreślony)
3.  Prawo ochronne na wspólny znak towarowy może być przeniesione jako wspólne prawo ochronne na przedsiębiorców zrzeszonych w organizacji, o której mowa w art. 136. Umowa o przeniesienie prawa powinna określać zasady używania takiego znaku w takim zakresie, jaki jest przewidziany dla regulaminu, o którym mowa w art. 122 ust. 2.
3 [1]. Wspólne prawo ochronne może być przeniesione na rzecz organizacji, o których mowa w art. 136 i 137, jako wspólny znak towarowy lub wspólny znak towarowy gwarancyjny. Umowa o przeniesienie prawa powinna określać zasady używania takiego znaku, w takim zakresie, jaki jest przewidywany dla regulaminu, o którym mowa odpowiednio w art. 136 ust. 2 oraz art. 137 ust. 1.
4.  Prawo ochronne na znak towarowy może być również przeniesione w stosunku do niektórych towarów, dla których prawo jest udzielone, jeżeli towary, dla których znak pozostaje zarejestrowany na rzecz zbywcy, nie są tego samego rodzaju.

Z chwilą przeniesienia prawo to traktuje się jako niezależne od prawa przysługującego zbywcy.
5.  Do ważności umowy o przeniesienie udziału we wspólnym prawie ochronnym jest potrzebna zgoda wszystkich współuprawnionych.
6.  Przepisy ust. 1 oraz ust. 3-5 stosuje się odpowiednio do praw z dokonanego w Urzędzie Patentowym zgłoszenia, na które nie zostało jeszcze udzielone prawo ochronne.

Art. 163. 1.  Uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy może udzielić innej osobie upoważnienia do używania znaku, zawierając z nią umowę licencyjną. Do umowy tej stosuje się odpowiednio przepisy art. 76 oraz art. 78 i 79.  
2.  Licencjobiorca może udzielić sublicencji na używanie znaku towarowego w zakresie udzielonego mu upoważnienia.
3. Licencjobiorca może wskazać, że korzysta z licencji na używanie znaku towarowego, poprzez umieszczenie oznaczenia „lic.”  w sąsiedztwie znaku towarowego.  
4. W przypadku korzystania z licencji na używanie znaku towarowego, licencjobiorca jest obowiązany, na żądanie licencjodawcy, wskazać na używanie znaku na podstawie licencji przez umieszczenie oznaczenia, o którym mowa w ust. 3.  

Rozdział 6
Unieważnienie i wygaśnięcie prawa ochronnego na znak towarowy

Art. 164. Prawo ochronne na znak towarowy może być unieważnione, w całości lub w części, na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny, jeżeli wykaże ona, że nie zostały spełnione ustawowe warunki wymagane do uzyskania tego prawa.

Art. 165. 1. Z wnioskiem o unieważnienie prawa ochronnego nie można wystąpić:  
 1) z powodu kolizji z wcześniejszym znakiem bądź naruszenia praw osobistych lub majątkowych wnioskodawcy, jeżeli przez okres pięciu kolejnych lat używania zarejestrowanego znaku wnioskodawca, będąc świadomym jego używania, nie sprzeciwiał się temu;  
 2) po upływie pięciu lat od udzielenia prawa ochronnego, jeżeli prawo to udzielone zostało z naruszeniem przepisów art. 129, lecz znak w wyniku używania nabrał charakteru odróżniającego;  
 3)  z powodu kolizji ze znakiem towarowym powszechnie znanym, jeżeli przez okres pięciu kolejnych lat używania zarejestrowanego znaku towarowego, uprawniony do znaku towarowego powszechnie znanego, będąc świadomym jego używania, nie sprzeciwiał się temu. 
2. Przepis ust. 1 nie ma zastosowania, jeżeli uprawniony uzyskał prawo, działając w złej wierze.  

Art. 166. 1. Prawo ochronne na znak towarowy nie może być unieważnione na tej podstawie, że znak jest podobny do wcześniejszego znaku towarowego, jeżeli ten ostatni nie był używany w rozumieniu art. 169 ust. 1 pkt 1, ust. 4 i 5.  
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, zarzut nieużywania znaku towarowego może zostać podniesiony tylko łącznie z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego. Zarzut ten podlega łącznemu rozpoznaniu wraz z wnioskiem o unieważnienie.  

Art. 167. Prokurator Generalny Rzeczypospolitej Polskiej lub Prezes Urzędu Patentowego może, w interesie publicznym, wystąpić z wnioskiem o unieważnienie prawa ochronnego na znak towarowy albo przystąpić do toczącego się postępowania w sprawie.

Art. 168. 1. Prawo ochronne na znak towarowy wygasa na skutek:  
 1) upływu okresu, na który zostało udzielone;  
 2) zrzeczenia się prawa przez uprawnionego przed Urzędem Patentowym, za zgodą osób, którym służą na nim prawa.  
2. Zrzeczenie się prawa, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, może również dotyczyć tylko niektórych towarów, dla których prawo to zostało udzielone (ograniczenie wykazu towarów).  
3. Zrzeczenie się udziału we wspólnym prawie powoduje przejście tego udziału na pozostałych współuprawnionych, odpowiednio do ich udziałów.  
4. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, z zastrzeżeniem ust. 3, Urząd Patentowy wydaje decyzję stwierdzającą wygaśnięcie prawa ochronnego.  

Art. 169. 1. Prawo ochronne na znak towarowy wygasa również na skutek:  
 1) nieużywania zarejestrowanego znaku towarowego w sposób rzeczywisty dla towarów objętych prawem ochronnym w ciągu nieprzerwanego okresu pięciu lat, po dniu wydania decyzji o udzieleniu prawa ochronnego, chyba że istnieją ważne powody jego nieużywania;  
 2)  utraty przez znak znamion odróżniających przez to, że na skutek działań lub zaniedbań uprawnionego stał się w obrocie zwyczajowym oznaczeniem - składającym się wyłącznie z elementów, które mogą służyć w obrocie do oznaczania w szczególności rodzaju towaru, jego jakości, ilości, ceny, przeznaczenia, sposobu, czasu lub miejsca wytworzenia, składu, funkcji lub przydatności - w stosunku do towarów, dla których był zarejestrowany; 
 3)  działań uprawnionego lub, za jego zgodą, osób trzecich, gdy znak towarowy może wprowadzać odbiorców w błąd, w szczególności co do charakteru, właściwości lub pochodzenia geograficznego towaru.


 4) wykreślenia z właściwego rejestru podmiotu mającego osobowość prawną, któremu przysługiwało prawo ochronne na znak towarowy.
2. Urząd Patentowy wydaje decyzję stwierdzającą wygaśnięcie prawa ochronnego na znak towarowy w przypadkach, o których mowa w ust. 1, na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny.  
2 [1].  W przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 3, Urząd Patentowy wydaje decyzję stwierdzającą wygaśnięcie prawa ochronnego na znak towarowy także na wniosek:
 1) krajowych lub regionalnych organizacji, których celem statutowym jest ochrona interesów:  
 a) konsumentów,  
 b) przedsiębiorców;  
 2) Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów;  
 3) powiatowego (miejskiego) rzecznika konsumentów. 
3. Prokurator Generalny Rzeczypospolitej Polskiej lub Prezes Urzędu Patentowego może, w interesie publicznym, wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy lub przystąpić do toczącego się postępowania.  
4. Przez używanie znaku, w rozumieniu ust. 1, rozumie się również używanie znaku:  
 1) różniącego się od znaku, na który udzielono prawa ochronnego, w elementach, które nie zmieniają jego odróżniającego charakteru;  
 2) przez umieszczanie znaku na towarach lub ich opakowaniach wyłącznie dla celów eksportu;  
 3) przez osobę trzecią za zgodą uprawnionego;  
 4) przez osobę upoważnioną do używania znaku wspólnego albo znaku wspólnego gwarancyjnego.
5. Nie uważa się za używanie znaku w sposób rzeczywisty używania znaku w reklamie towaru, który nie jest dostępny na rynku krajowym ani nie jest w kraju wytwarzany na potrzeby eksportu.  
6. W przypadku wszczęcia postępowania w sprawie o wygaśnięcie prawa ochronnego, obowiązek wykazania używania znaku towarowego lub istnienia ważnych powodów usprawiedliwiających nieużywanie znaku spoczywa na uprawnionym z tytułu prawa ochronnego.  
7. Na zasadach, o których mowa w ust. 1-6, a także w razie nieprzestrzegania regulaminu znaku, może być wydana decyzja stwierdzająca wygaśnięcie prawa w stosunku do współuprawnionego. Przepis ten stosuje się odpowiednio do prawa ochronnego na wspólny znak towarowy i wspólny znak towarowy gwarancyjny.  

Art. 170. 1. Urząd Patentowy oddala, z zastrzeżeniem ust. 2, wniosek o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego w przypadku, o którym mowa w art. 169 ust. 1 pkt 1, jeżeli przed złożeniem tego wniosku rozpoczęło się lub zostało wznowione rzeczywiste używanie znaku.  
2. Rozpoczęcie lub wznowienie używania znaku towarowego, po upływie nieprzerwanego pięcioletniego okresu jego nieużywania i w okresie trzech miesięcy poprzedzających złożenie wniosku o stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego, nie zostanie jednak uwzględnione, jeżeli przygotowania do rozpoczęcia lub wznowienia używania mają miejsce tuż po tym, jak uprawniony dowiedział się, że taki wniosek może być złożony.  
3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio w przypadkach, o których mowa w art. 169 ust. 7.  
4. Nie wydaje się decyzji stwierdzającej wygaśnięcie prawa ochronnego na znak towarowy z powodu utraty uprawnienia do używania zawartego w nim oznaczenia bądź symbolu, o którym mowa w art. 131 ust. 2, jeżeli przed złożeniem wniosku o stwierdzenie wygaśnięcia tego prawa nastąpiło zaniechanie używania oznaczenia bądź symbolu w znaku towarowym.  

Art. 171. Jeżeli przyczyna wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy dotyczy jedynie niektórych towarów, wygaśnięcie prawa odnosi się tylko do tych towarów.

Art. 172. Prawo ochronne na znak towarowy wygasa, z zastrzeżeniem art. 170, w dniu, w którym nastąpiło zdarzenie, z którym ustawa wiąże skutek wygaśnięcia prawa ochronnego. Data wygaśnięcia prawa ochronnego powinna być potwierdzona w decyzji.

Art. 173. Unieważnienie albo wygaśnięcie prawa ochronnego podlega wpisowi do rejestru znaków towarowych.

Dział II
Oznaczenia geograficzne

Rozdział 1
Przepisy wstępne

Art. 174.

 1. Oznaczeniami geograficznymi, w rozumieniu ustawy, są oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (teren), które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru.  
2. Na zagraniczne oznaczenia geograficzne można uzyskać w Polsce ochronę tylko, gdy oznaczenie korzysta z ochrony w kraju jego pochodzenia.  
3. Ilekroć w przepisach niniejszego działu jest mowa o towarach, nie dotyczy to usług, produktów rolnych przeznaczonych do spożycia przez ludzi wymienionych w załączniku I do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, produktów rolnych i środków spożywczych wymienionych w załącznikach do rozporządzenia Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych oraz napojów spirytusowych, których oznaczenia geograficzne podlegają wpisowi na krajową listę chronionych oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych na podstawie ustawy, o której mowa w art. 132 ust. 1 pkt 1 [2].  

Art. 175. 1. Oznaczeniami geograficznymi są:  
 1) nazwy regionalne jako oznaczenia służące do wyróżniania towarów, które:  
 a) pochodzą z określonego terenu oraz 
 b) posiadają szczególne właściwości, które wyłącznie lub w przeważającej mierze zawdzięczają oddziaływaniu środowiska geograficznego obejmującego łącznie czynniki naturalne oraz ludzkie - których wytworzenie lub przetworzenie następuje na tym terenie;  
 2) oznaczenia pochodzenia jako oznaczenia służące do wyróżniania towarów:  
 a) pochodzących z określonego terenu oraz 
 b) posiadających pewne szczególne właściwości albo inne cechy szczególne przypisywane pochodzeniu geograficznemu, czyli terenowi, gdzie zostały one wytworzone lub przetworzone.  
2. Przez oznaczenia geograficzne rozumie się także oznaczenia stosowane dla towarów, które są wytworzone z surowców lub półproduktów pochodzących z określonego terenu, większego niż teren wytworzenia lub przetworzenia towaru, jeżeli są one przygotowywane w szczególnych warunkach i istnieje system kontroli przestrzegania tych warunków.  
3. Za oznaczenia geograficzne uznaje się również, z zachowaniem warunków określonych w ust. 2, określenia o charakterze geograficznym nieodpowiadające dosłownie terenowi, z którego towar pochodzi, lub inne określenia używane tradycyjnie, jeżeli są one stosowane dla towarów pochodzących z danego terenu.  

Rozdział 2
Zgłoszenie i rozpatrywanie zgłoszenia oznaczenia geograficznego

Art. 176. 1. Zgłoszenie oznaczenia geograficznego powinno zawierać:
 1) dokładne określenie zgłaszanego oznaczenia geograficznego;
 2) wskazanie towaru, dla którego jest ono przeznaczone;
 3) dokładne określenie granic terenu, do którego się ono odnosi;
 4) określenie szczególnych cech lub właściwości towaru, w szczególności obejmujące główne fizyczne, chemiczne, mikrobiologiczne lub organoleptyczne cechy charakterystyczne towaru oraz określenie szczegółów, z których wynika związek tych cech ze środowiskiem geograficznym lub pochodzeniem geograficznym;
 5) warunki korzystania z oznaczenia geograficznego obejmujące sposób wytwarzania, szczególne cechy lub właściwości towaru, inne przesłanki, które muszą być spełnione przez osoby chcące używać takiego oznaczenia, oraz, jeżeli jest to wymagane, metody ich kontroli;
 6) wskazanie przedsiębiorców, którzy używają lub będą używać tego oznaczenia.
1 [1]. Zgłoszenie oznaczenia geograficznego może dotyczyć tylko jednego oznaczenia i tylko jednego towaru. Przepisy art. 39 i art. 42 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
2. Zgłoszenia może dokonać organizacja upoważniona do reprezentowania interesów producentów, działająca na danym terenie.  
3. Organizacja, o której mowa w ust. 2, powinna dołączyć do zgłoszenia oznaczenia geograficznego potwierdzenie swojej legitymacji do działania.  
4. Zgłoszenia może dokonać także organ administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, właściwy ze względu na teren, do którego odnosi się oznaczenie geograficzne.  
5. Osoby dokonujące zgłoszeń zagranicznych oznaczeń geograficznych, w przypadkach, o których mowa w ust. 2 i 4, powinny wskazać lub dołączyć do zgłoszenia dowód ochrony oznaczenia w kraju pochodzenia. Dowodem takim może być w szczególności każda umowa międzynarodowa, na podstawie której oznaczenie geograficzne podlega ochronie.  

Art. 177.

 1. Udzielenie prawa z rejestracji na oznaczenie geograficzne, którego używanie naruszałoby prawo ochronne na znak towarowy, może nastąpić, jeżeli uprawniony z prawa ochronnego zrzeknie się swojego prawa.  
2. Zrzeczenie się prawa ochronnego na znak towarowy nie jest wymagane, jeżeli zgłoszenie oznaczenia geograficznego do rejestracji, dokonane w uzgodnieniu z uprawnionym do znaku, obejmuje go jako osobę, która tego oznaczenia może używać, a utrzymanie w mocy tego prawa nie ograniczy nadmiernie możliwości używania oznaczenia geograficznego przez innych uprawnionych.  
3. Przy ocenie, czy ochrona znaku towarowego nie ograniczy nadmiernie możliwości używania oznaczenia geograficznego przez innych uprawnionych, bierze się w szczególności pod uwagę możliwości używania tego oznaczenia w innych formach niż to przedstawia znak towarowy.  

Art. 178. 1.  Nie udziela się prawa z rejestracji na oznaczenia prawdziwe w sensie dosłownym co do terenu, z którego towar pochodzi, które mogłyby wprowadzić nabywców w błąd, że towar pochodzi z innego, słynącego z danych wyrobów terenu. W przypadku homonimicznych oznaczeń geograficznych ochrona może być przyznana, z tym że Urząd Patentowy wezwie zgłaszającego, który dokonał zgłoszenia później, do dokonania w oznaczeniu odpowiednich zmian pozwalających na odróżnienie go od oznaczenia zarejestrowanego lub wcześniej zgłoszonego.
2.  Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku gdy oznaczenie geograficzne zostało zarejestrowane w trybie, o którym mowa w art. 4, lub zostało wpisane na krajową listę chronionych oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych na podstawie ustawy, o której mowa w art. 132 ust. 1 pkt 1 [2].

Art. 179. Nie może być udzielone prawo z rejestracji na oznaczenie, które w następstwie jego powszechnego używania dla oznaczenia rodzaju towarów stało się nazwą rodzajową, chyba że przemawia za tym interes publiczny bądź ochrona oznaczenia wynika z umowy międzynarodowej.

Art. 179 [1].

  1. Nie udziela się prawa z rejestracji na oznaczenie geograficzne, do którego stosuje się przepisy prawa Unii Europejskiej ustanowione dla ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia.
2. Zgłoszenia oznaczeń i nazw, o których mowa w ust. 1, dokonuje się w Urzędzie Patentowym, który bada, czy zgłoszenie zostało sporządzone prawidłowo i jest zasadne.
3. Zgłoszenie uważa się za sporządzone prawidłowo i zasadne, gdy spełnia wymagania przewidziane przepisami, o których mowa w ust. 1. Przepis art. 180 stosuje się odpowiednio.
4. Po stwierdzeniu, iż zgłoszenie jest sporządzone prawidłowo i zasadne, Urząd Patentowy przekazuje zgłoszenie oznaczenia geograficznego lub nazwy pochodzenia wraz z wymaganymi dokumentami do Komisji Europejskiej i powiadamia o tym zgłaszającego.
5. Na warunkach i w zakresie określonych w przepisach wymienionych w ust. 1, od daty przekazania, o którym mowa w ust. 4, oznaczenia geograficzne i nazwy pochodzenia korzystają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z tymczasowej ochrony.
6. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do wniosku o zmianę specyfikacji wymienionego w ust. 1 oznaczenia.
7. Właściwym do rozpatrzenia sprzeciwu zarejestrowania, a także wniosku o unieważnienie rejestracji oznaczenia geograficznego lub nazwy pochodzenia, o których mowa w przepisach wymienionych w ust. 1, jest Urząd Patentowy.
8. Przy rozpatrywaniu zgłoszenia, wniosku lub sprzeciwu, o których mowa w ust. 2 oraz w ust. 6 i 7, przepisy art. 244 i 245 oraz 248 i 249 stosuje się odpowiednio.

Art. 180. Urząd Patentowy, w toku rozpatrywania zgłoszenia oznaczenia geograficznego, wydaje postanowienia wzywające zgłaszającego, pod rygorem umorzenia postępowania, do uzupełnienia zgłoszenia lub usunięcia, w wyznaczonym terminie, wskazanych braków i istotnych usterek.

Art. 181. W okresie poprzedzającym rejestrację oznaczenia geograficznego Urząd Patentowy nie udziela osobom nieuprawnionym informacji o zgłoszeniu bez zgody zgłaszającego.

Art. 182.

 1. Urząd Patentowy wydaje decyzję o udzieleniu prawa z rejestracji na oznaczenie geograficzne po stwierdzeniu, że zgłoszenie zostało sporządzone prawidłowo.  
2. Zgłoszenia nie uważa się za sporządzone prawidłowo, jeżeli oznaczenie nie informuje, albo informuje w sposób nieprawdziwy, o pochodzeniu towaru, a także jeżeli nie spełnia warunków udzielenia prawa z rejestracji, o których mowa w art. 174 ust. 2 i art. 176-179. Przepisy art. 49 stosuje się odpowiednio.  
3. Udzielenie prawa z rejestracji następuje pod warunkiem uiszczenia opłaty za ochronę. W razie nieuiszczenia opłaty w wyznaczonym terminie Urząd Patentowy stwierdza wygaśnięcie decyzji o udzieleniu prawa z rejestracji.  
4. Udzielone prawa z rejestracji na oznaczenie geograficzne podlegają wpisowi do rejestru oznaczeń geograficznych.  
5. Udzielenie prawa z rejestracji na oznaczenie geograficzne stwierdza się przez wydanie świadectwa rejestracji.  

Art. 183. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe wymogi, jakim powinno odpowiadać zgłoszenie oznaczenia geograficznego, a także szczegółowy zakres i tryb rozpatrywania zgłoszeń. Określenie wymogów, jakim powinno odpowiadać zgłoszenie, nie może prowadzić do tworzenia nadmiernych, ponad potrzebę, utrudnień dla zgłaszającego.

Rozdział 3
Prawa z rejestracji na oznaczenie geograficzne

Art. 184. 1. Na oznaczenie geograficzne może być udzielone prawo z rejestracji.  
2. Ochrona oznaczenia geograficznego jest bezterminowa i trwa od dnia dokonania wpisu do rejestru oznaczeń geograficznych, prowadzonego przez Urząd Patentowy.  

Art. 185. 1. Oznaczenie geograficzne, na które udzielono prawa z rejestracji, nie może być używane na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby, których towary nie spełniają warunków będących podstawą udzielenia prawa z rejestracji.

Przepisy art. 154, 155 i 156 stosuje się odpowiednio.  
2. Oznaczenie geograficzne nie może być używane przez osoby, o których mowa w ust. 1, nawet wtedy, gdy używanie takie nie ma na celu wskazywania pochodzenia geograficznego towarów, i wtedy, gdy rzeczywiste miejsce wytworzenia towaru jest wskazane.  
3. Oznaczenie geograficzne nie może być używane przez osoby, o których mowa w ust. 1, nawet z dodatkami wskazującymi na rodzaj wyrobu, jak: „naśladownictwo”, „rodzaj”, „sposób”.
4. Zakaz, o którym mowa w ust. 1-3, dotyczy oznaczenia geograficznego w jego oryginalnym brzmieniu, w tłumaczeniach oraz w innych formach pochodnych.  

Art. 186. Osoby, które działając na danym terenie używały wcześniej, w dobrej wierze, oznaczenia geograficznego, a ich towary nie spełniają warunków będących podstawą udzielenia prawa z rejestracji, mogą go nadal używać, jednakże nie dłużej niż przez rok, począwszy od dnia udzielenia prawa z rejestracji.

Art. 187. 1. Osobie, której towary spełniają warunki korzystania z oznaczenia geograficznego, przysługuje prawo jego używania w obrocie. Może ona również wystąpić do Urzędu Patentowego z wnioskiem o wpisanie jej do rejestru jako uprawnionej do używania tego oznaczenia.  
2. Warunkiem wpisu, o którym mowa w ust. 1, jest przedłożenie przez wnioskodawcę pisemnego oświadczenia uprawnionego z tytułu prawa z rejestracji, poświadczającego spełnienie przez towary wnioskodawcy warunków korzystania z oznaczenia geograficznego, albo orzeczenie sądu.  
3. Uprawniony, o którym mowa w ust. 2, może również żądać wykreślenia z rejestru osoby, której towary nie spełniają lub przestały spełniać warunki będące podstawą udzielenia prawa z rejestracji.

Art. 188. 1. Na wniosek uprawnionego z tytułu prawa z rejestracji może być dokonana zmiana określenia warunków korzystania z oznaczenia geograficznego, takich jak granice terenu, do którego oznaczenie się odnosi, warunki wytwarzania towaru, szczególne cechy lub właściwości towaru albo metody ich kontroli, jeżeli jest to uzasadnione w szczególności ze względu na postęp technologiczny lub rozwój produkcji wyrobów.

  
2. W przypadku wykazania przez uprawnionego z tytułu prawa z rejestracji, że wnioskowanej zmianie, o której mowa w ust. 1, nie sprzeciwiają się osoby ujawnione w rejestrze jako uprawnione do używania oznaczenia, Urząd Patentowy wyda decyzję o zmianie i dokona odpowiedniego wpisu do rejestru.  
3. Jeżeli osoba wyrażająca sprzeciw przeciwko zmianie, o której mowa w ust. 1, złoży w ciągu miesiąca w Urzędzie Patentowym wniosek o uznanie wnioskowanej zmiany za bezzasadną, sprawa zostanie skierowana do rozpatrzenia w trybie postępowania spornego. W przeciwnym przypadku Urząd Patentowy uzna sprzeciw za wycofany i wyda decyzję, o której mowa w ust. 2.  
4. W sprawach zagranicznych oznaczeń geograficznych podstawą do dokonania zmiany, o której mowa w ust. 1, może być tylko przedstawiony przez uprawnionego z tytułu prawa z rejestracji dowód odpowiedniej zmiany warunków korzystania z oznaczenia w kraju jego pochodzenia.  

Art. 189. Uprawniony z tytułu prawa z rejestracji na oznaczenie geograficzne może przenieść swoje uprawnienia na inną organizację lub organ na podstawie porozumienia, z zachowaniem warunków, o których mowa w art. 176 ust. 2-4. Wpisu do rejestru powyższej zmiany dokonuje się na wniosek.

Art. 190. Uprawnieni do oznaczania towarów zarejestrowanym oznaczeniem geograficznym mogą wskazać, że oznaczenie to zostało zarejestrowane poprzez umieszczenie na towarze określenia: „Zarejestrowane oznaczenie geograficzne” albo litery „G” wpisanej w okrąg w sąsiedztwie tego oznaczenia.

Rozdział 4
Unieważnienie i wygaśnięcie prawa z rejestracji na oznaczenie geograficzne

Art. 191. Prawo z rejestracji na oznaczenie geograficzne może być unieważnione na wniosek każdej osoby, która ma w tym interes prawny, jeżeli wykaże ona, że nie zostały spełnione ustawowe warunki wymagane do uzyskania tego prawa.

Art. 192.

 1. Osoba, która ma w tym interes prawny, może, z zastrzeżeniem ust. 3, żądać wydania decyzji stwierdzającej wygaśnięcie prawa z rejestracji na oznaczenie geograficzne, które przestało spełniać ustawowe warunki przewidziane dla uzyskania ochrony albo nie było używane przez okres pięciu lat i nie istnieją ważne powody jego nieużywania.  
2. Obowiązek wykazania używania oznaczenia geograficznego lub istnienia przyczyn usprawiedliwiających nieużywanie oznaczenia spoczywa na uprawnionym z tytułu prawa z rejestracji.  
3. Do oznaczeń, których ochrona wynika z umowy międzynarodowej, przepisu ust. 1 nie stosuje się.  
4. Używanie w obrocie nazwy regionalnej jako nazwy rodzajowej dla podobnych towarów nie może stanowić przyczyny unieważnienia prawa z rejestracji tego oznaczenia ani stwierdzenia jego wygaśnięcia.  
5. Prawo z rejestracji na oznaczenie geograficzne wygasa również na skutek zrzeczenia się prawa przez uprawnionego przed Urzędem Patentowym, za zgodą osób ujawnionych w rejestrze jako uprawnionych do używania oznaczenia.  
6. W przypadku, o którym mowa w ust. 5, Urząd Patentowy wydaje decyzję stwierdzającą wygaśnięcie prawa z rejestracji.  

Art. 193. Prokurator Generalny Rzeczypospolitej Polskiej lub Prezes Urzędu Patentowego może, w interesie publicznym, wystąpić z wnioskiem o unieważnienie prawa z rejestracji na oznaczenie geograficzne bądź o wydanie decyzji stwierdzającej wygaśnięcie tego prawa albo przystąpić do toczącego się postępowania.

Art. 194. Prawo z rejestracji na oznaczenie geograficzne wygasa w dniu, w którym nastąpiło zdarzenie, z którym ustawa wiąże skutek wygaśnięcia prawa z rejestracji. Data wygaśnięcia prawa z rejestracji powinna być potwierdzona w decyzji.

Art. 195. Unieważnienie albo wygaśnięcie prawa z rejestracji podlega wpisowi do rejestru oznaczeń geograficznych.


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika