Przepisy usprawniające pracę sądów weszły w życie

Czego dotyczy nowelizacja Prawa o ustroju sÄ…dów powszechnych?

12 sierpnia 2017 r. w zasadzie weszÅ‚y w życie przepisy nowelizacji ustawy – Prawo o ustroju sÄ…dów powszechnych, która byÅ‚a przedmiotem inicjatywy poselskiej. Polacy muszÄ… odzyskać zaufanie do sÄ…dów, muszÄ… mieć gwarancje, że idÄ… tam po sprawiedliwość, a procesy nie bÄ™dÄ… siÄ™ ciÄ…gnąć latami - argumentuje resort sprawiedliwoÅ›ci. Podstawowym celem nowych regulacji jest wiÄ™c usprawnienie dziaÅ‚ania sÄ…dów, tak aby zaczęły dziaÅ‚ać szybko, efektywnie, a wyroki wydawane przez sÄ™dziów budziÅ‚y zaufanie Polaków.

Nowelizacja uniezależnia sÄ™dziów od nacisków przeÅ‚ożonych, przywracajÄ…c bezstronność i prawdziwÄ… niezawisÅ‚ość. Wzmacnia ponadto nadzór administracyjny Ministra SprawiedliwoÅ›ci nad dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… sÄ…dów powszechnych. Ustawa wprowadza zasadÄ™ równomiernego obÅ‚ożenia sÄ™dziów obowiÄ…zkami. Powstanie przejrzysty system awansów, który ukróci dotychczasowÄ… patologiÄ™, gdy awans zależy wyÅ‚Ä…cznie od dobrych ukÅ‚adów z prezesem sÄ…du czy sÄ™dziami wyższej instancji - tÅ‚umaczy Ministerstwo SprawiedliwoÅ›ci.

Na czym polegajÄ… zmiany?

Przepisy przewidujÄ… np.:

  • wprowadzenie ustrojowej zasady losowego przydziaÅ‚u spraw poszczególnym sÄ™dziom. To wymóg, który obecnie obowiÄ…zuje tylko w postÄ™powaniu karnym – i to w bardzo ograniczonym zakresie (pozostaÅ‚e sprawy przydzielajÄ… przewodniczÄ…cy wydziałów). Losowy przydziaÅ‚ spraw, zwÅ‚aszcza w II instancji, ma chronić przed nadużyciami i dawać pewność, że sprawa nie zostaÅ‚a przydzielona sÄ™dziemu umyÅ›lnie wybranemu do danej sprawy. Kryteria przydziaÅ‚u spraw sÄ™dziom bÄ™dÄ… bardziej przejrzyste. Zapobiegnie to oskarżeniom o to, że dana sprawa specjalnie trafiÅ‚a do sÄ™dziego, któremu zarzuca siÄ™ stronniczość.
    (Ta część ustawy zacznie obowiązywać z chwilą wejścia w życie nowych zasad przydziału zawartych w Regulaminie urzędowania sądów powszechnych, co planowane jest na 1 stycznia 2018 r.)
  • zapewnienie równego i sprawiedliwego obciążenia pracÄ… sÄ™dziów oraz zagwarantowanie bezstronnoÅ›ci stronom postÄ™powaÅ„.
  • wprowadzenie zasady niezmiennoÅ›ci skÅ‚adu orzekajÄ…cego. Raz wylosowany skÅ‚ad sÄ…du nie powinien ulegać zmianie do zakoÅ„czenia sprawy. DziÅ› w wielu sÄ…dach nowemu sÄ™dziemu w wydziale przydziela siÄ™ sprawy już rozpoczÄ™te przez innych sÄ™dziów – ze szkodÄ… dla sprawnoÅ›ci postÄ™powania. OczywiÅ›cie ustawa przewiduje możliwoÅ›ci odstÄ™pstwa od tej zasady, ale sÄ… to przypadki Å›ciÅ›le okreÅ›lone (losowe), np. gdy sÄ™dzia zachoruje;
  • wprowadzenie Å›cisÅ‚ych zasad przeniesienia sÄ™dziego do innego wydziaÅ‚u. Regulacja ta ogranicza wÅ‚adzÄ™ prezesa sÄ…du i okreÅ›la kryteria, którymi musi siÄ™ kierować przy podejmowaniu decyzji. Do tej pory prezesi mogli przenosić sÄ™dziów bez ich zgody do innych wydziałów. Zgodnie z nowymi przepisami co do zasady bÄ™dzie wymagana zgoda sÄ™dziego na przeniesienie, co zwiÄ™ksza orzeczniczÄ… niezawisÅ‚ość sÄ™dziów;
Porady prawne

  • umożliwienie przejÅ›cia w stan spoczynku przez kobiety bÄ™dÄ…ce sÄ™dziami w wieku odpowiadajÄ…cym powszechnemu wiekowi emerytalnemu kobiet, to jest 60 lat;
  • zwiÄ™kszenie kompetencji Ministra SprawiedliwoÅ›ci w powoÅ‚ywaniu i odwoÅ‚ywaniu prezesów i wiceprezesów sÄ…dów. DziÄ™ki temu minister bÄ™dzie mógÅ‚ skuteczniej nadzorować sposób zarzÄ…dzania sÄ…dami. Nie bÄ™dzie miaÅ‚ przy tym jakiegokolwiek wpÅ‚ywu na orzecznictwo (gwarantuje to m.in. elektroniczny system losowego przydziaÅ‚u spraw). Sfera orzecznicza pozostaje w sferze niezależnoÅ›ci i niezawisÅ‚oÅ›ci sÄ™dziowskiej. Ani Minister SprawiedliwoÅ›ci, ani prezes sÄ…du nie bÄ™dÄ… mieli żadnego wpÅ‚ywu na orzecznictwo sÄ™dziów. Nowe uprawnienia ministra majÄ… przede wszystkim umożliwiać szybkie dziaÅ‚anie i zapobiegać bulwersujÄ…cym spoÅ‚ecznie sytuacjom, gdy prestiżowe funkcje peÅ‚niÄ… osoby, które utraciÅ‚y zaufanie, jak w przypadku afery zwiÄ…zanej z podejrzeniem wyÅ‚udzenia co najmniej 10 milionów zÅ‚otych z SÄ…du Apelacyjnego w Krakowie. Minister SprawiedliwoÅ›ci jest prawnie zobowiÄ…zany do zapewnienia wÅ‚aÅ›ciwego funkcjonowania sÄ…downictwa powszechnego w wymiarze administracyjnym. Dotychczasowa praktyka dowodzi, że Å›rodowisko sÄ™dziowskie niejednokrotnie kierowaÅ‚o siÄ™ sympatiami koleżeÅ„skimi w opiniowaniu kandydatów na prezesów i wiceprezesów sÄ…dów, a wzglÄ™dy merytoryczne i kompetencje nie miaÅ‚y znaczenia dla uzyskanego poparcia. W wielu sÄ…dach - o czym mówiÄ… sami sÄ™dziowie - doprowadziÅ‚o to do stworzenia bizantyjskich systemów powiÄ…zaÅ„ i „folwarków prezesów”, którzy sami, wedÅ‚ug wÅ‚asnych pozamerytorycznych opinii, decydowali o podziale funkcji, czy kandydatach do  awansów. Zmiana prawa uniezależnia sÄ™dziów od takiego systemu i wprowadza zasadÄ™, że decydujÄ…ce bÄ™dÄ… kompetencje kandydata, a nie ukÅ‚ady czy szczebel sÄ…du, w którym orzeka;
  • przepisy wprowadzajÄ… nowe narzÄ™dzie nadzoru zewnÄ™trznego i wewnÄ™trznego nad dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… administracyjnÄ… sÄ…dów w postaci oceny informacji rocznych skÅ‚adanych przez prezesów sÄ…dów wszystkich szczebli. Takie rozwiÄ…zanie umożliwi zwrócenie uwagi na nieprawidÅ‚owoÅ›ci w zakresie dziaÅ‚alnoÅ›ci administracyjnej. Pozwoli to na bieżące reagowanie na ewentualne zaniedbania prezesów w pracach sÄ…du. Dotychczas prezesi sÄ…dów rejonowych i okrÄ™gowych nie byli zobowiÄ…zani do skÅ‚adania takich informacji. Informacje skÅ‚adali prezesi sÄ…dów apelacyjnych. Nie byÅ‚y one oceniane a jedynie analizowane w resorcie sprawiedliwoÅ›ci.

Od kiedy nowe przepisy obowiÄ…zujÄ…?

Ustawa o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sÄ…dów powszechnych oraz niektórych innych ustaw weszÅ‚a w życie 12 sierpnia 2017 r., z wyjÄ…tkiem przepisów dotyczÄ…cych wieku przechodzenia w stan spoczynku przez kobiety bÄ™dÄ…ce sÄ™dziami, które zacznÄ… obowiÄ…zywać z dniem 1 października 2017 r.


A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika