Jakiej akcji protestacyjnej wobec zagranicznego pracodawcy związki zawodowe nie mogą prowadzić?

Trybunał wydał wyrok w kwestii zgodności z prawem wspólnotowym akcji protestacyjnej, poprzez którą organizacja związkowa próbuje zmusić zagranicznego usługodawcę do podjęcia negocjacji w sprawie wynagrodzeń i przystąpienia do układu zbiorowego.

Dyrektywa 96/71/WE dotycząca delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (Dz. Urz. UE 1997, L 18, str. 1) przewiduje, że warunki zatrudnienia gwarantowane pracownikom delegowanym do przyjmującego państwa członkowskiego UE są ustanawiane w drodze krajowych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych, a w sektorze budownictwa również w drodze układów zbiorowych lub orzeczeń arbitrażowych uznanych za powszechnie stosowane.

Porady prawne

Szwedzka ustawa o delegowaniu pracowników określa szczegółowe warunki pracy i zatrudnienia, w zakresie zagadnień wymienionych w dyrektywie 96/71, z wyjątkiem minimalnej stawki płac. Ustawa pomija kwestie wynagrodzeń, które w Szwecji są tradycyjnie powierzone partnerom społecznym i regulowane w drodze rokowań zbiorowych. Prawo szwedzkie przyznaje organizacjom związkowym, pod pewnymi warunkami, prawo do stosowania działań zbiorowych, aby wymóc na każdym pracodawcy podjęcie negocjacji w zakresie wynagrodzeń czy też przystąpienie do układu zbiorowego.

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym został przedstawiony ETS w ramach sporu zawisłego pomiędzy Laval un Partneri Ltd, spółką prawa łotewskiego z siedzibą w Rydze (Łotwa) a  szwedzkimi związkami  zawodowymi pracowników sektora budownictwa i robót publicznych oraz elektryków w przedmiocie postępowania wszczętego przez tę spółkę po pierwsze o stwierdzenie niezgodności z prawem ich akcji protestacyjnej obejmującej swoim zasięgiem wszystkie place budowy, na których prace wykonuje spółka, oraz akcji solidarnościowej  polegającej na blokadzie wszystkich będących w toku prac związanych z elektryką, a po drugie o nakazanie zaprzestania tych akcji i po trzecie, o obciążenie organizacji związkowych zapłatą odszkodowania za poniesioną szkodę. W 2004 r. Laval un Partneri Ltd, spółka łotewska, oddelegowała pracowników z Łotwy do robót budowlanych w Szwecji.

Roboty (m.in. renowację i rozbudowę szkoły) rozpoczęła jej spółka zależna, zwana L&P Baltic Bygg AB. Laval i Baltic Bygg z jednej strony oraz szwedzki związek zawodowy sektora budownictwa i robót publicznych (Svenska Byggnadsarbetareförbundet) z drugiej strony rozpoczęły negocjacje w celu określenia stawki płac pracowników delegowanych oraz przystąpienia Lavala do układu zbiorowego w budownictwie. Do zawarcia układu jednak nie doszło. Po kilku miesiącach Laval podpisał układy zbiorowe z łotewskim związkiem zawodowym sektora budownictwa, do którego należało 65 % pracowników delegowanych. Wkrótce szwedzki związek zawodowy sektora budownictwa i robót publicznych rozpoczął działanie zbiorowe w formie zablokowania wszystkich placów budowy Lavala w Szwecji. Szwedzki związek zawodowy elektryków przyłączył się solidarnościowo do tego działania, czego skutkiem było uniemożliwienie przedsiębiorstwom zajmującym się instalacjami elektrycznymi świadczenia usług Lavalowi. Wśród członków tych związków zawodowych nie było nikogo z personelu Lavala. Konsekwencją przerwania robót na placu budowy na pewien czas było wszczęcie wobec Baltic Bygg postępowania upadłościowego, a pracownicy delegowani powrócili na Łotwę.

Krajowy sąd, do którego wpłynął pozew Laval, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z pytaniem, czy prawo wspólnotowe stoi na przeszkodzie temu, by organizacje związkowe prowadziły w opisanych okolicznościach takie działania zbiorowe.

Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich orzekł, iż:

1)      Wykładni art. 49 TWE i art. 3 dyrektywy 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług należy dokonywać w ten sposób, że sprzeciwiają się one temu, by w państwie członkowskim, w którym warunki pracy i zatrudnienia dotyczące kwestii wymienionych w art. 3 ust. 1 akapit pierwszy lit. a)-g) tej dyrektywy są zawarte, z wyjątkiem stawki płacy minimalnej, w przepisach ustawowych organizacja związkowa mogła próbować zmusić w drodze akcji protestacyjnej przyjmującej formę blokady budowy, takiej jak opisana w sprawie przed sądem krajowym, usługodawcę mającego siedzibę w innym państwie członkowskim do podjęcia z nią negocjacji w sprawie stawki płac, jaka powinna być wypłacana pracownikom delegowanym, jak również do przystąpienia do układu zbiorowego, którego postanowienia ustalają w zakresie pewnych omawianych kwestii korzystniejsze warunki niż warunki wynikające z odpowiednich przepisów ustawowych, podczas gdy inne postanowienia dotyczą kwestii niewymienionych w art. 3 tej dyrektywy.

2)      Artykuły 49 TWE i 50 TWE sprzeciwiają się temu, by w danym państwie członkowskim zakaz podejmowania przez organizacje związkowe akcji zbiorowych w celu uchylenia lub zmiany układu zbiorowego zawartego przez osoby trzecie uzależniony był od tego, czy akcje te dotyczą warunków pracy i zatrudnienia, do których stosuje się bezpośrednio prawo krajowe.

Trybunał stwierdził, iż dyrektywa 96/71 nie zezwala przyjmującemu państwu członkowskiemu UE na poddanie świadczenia usług na swoim terytorium obowiązkowi przestrzegania warunków pracy i zatrudnienia wykraczających poza bezwzględnie obowiązujące normy minimalnej ochrony. Jeśli chodzi o kwestie wymienione w dyrektywie 96/71, to dyrektywa ta wyraźnie przewiduje stopień ochrony, jaki przedsiębiorstwa mające siedzibę w innych państwach członkowskich powinny gwarantować w przyjmującym państwie członkowskim pracownikom delegowanym na terytorium tego państwa.

Zdaniem ETS, prawo do prowadzenia działań zbiorowych powinno być uznane za prawo podstawowe stanowiące integralną część ogólnych zasad prawa wspólnotowego, których przestrzeganie zapewnia Trybunał, chociaż wykonywanie tego prawa może podlegać pewnym ograniczeniom. Podstawowy charakter prawa do prowadzenia działań zbiorowych nie może jednak powodować tego, że takie działania, prowadzone przeciwko przedsiębiorstwu, mającemu siedzibę w innym państwie członkowskim, które deleguje pracowników w ramach transgranicznego świadczenia usług, nie będą mieścić się w zakresie stosowania prawa wspólnotowego.

W rozpatrywanej sprawie ETS zauważył, iż prawo organizacji związkowych z jednego państwa członkowskiego do prowadzenia działań zbiorowych, przez które przedsiębiorstwa mające siedzibę w innych państwach członkowskich mogą zostać zmuszone do prowadzenia negocjacji przez nieokreślony czas celem zapoznania się z minimalną stawką płac i do przystąpienia do układu zbiorowego, którego postanowienia wychodzą poza ochronę minimalną wyznaczoną w dyrektywie 96/71 może sprawiać, że wykonywanie przez te przedsiębiorstwa robót budowlanych na terytorium szwedzkim stanie się mniej atrakcyjne, czy nawet trudniejsze, a tym samym stanowi ograniczenie swobodnego świadczenia usług.

Ograniczenie swobodnego przepływu usług może być uzasadnione jedynie dla osiągnięcia słusznego celu zgodnego z Traktatem i jeżeli jest uzasadnione nadrzędnymi wymogami interesu publicznego, pod warunkiem że - w takim wypadku - jest właściwe do realizacji celu, któremu służy i nie wykracza poza to, co jest niezbędne do jego osiągnięcia.

Trybunał stwierdził zaś, iż prawo do prowadzenia działań zbiorowych mających na celu ochronę pracowników przyjmującego państwa skierowanych przeciwko ewentualnym praktykom dumpingu socjalnego może stanowić nadrzędny wzgląd interesu ogólnego. W tej sytuacji blokada placów budowy rozpoczęta przez organizacje związkowe przyjmującego państwa członkowskiego, mająca na celu zagwarantowanie pracownikom delegowanym w ramach transgranicznego świadczenia usług warunków pracy i zatrudnienia ustalonych na pewnym poziomie mieści się w zakresie celu, jakim jest ochrona pracowników. Jednakże uwzględniając szczególne obowiązki związane z przystąpieniem do układu zbiorowego w sektorze budownictwa, jakimi organizacje związkowe próbują poprzez działania zbiorowe obciążyć przedsiębiorstwa mające siedzibę w innych państwach członkowskich, to przeszkoda, jaką tworzy takie działanie, nie może być uzasadniona w świetle tego celu.

Pracodawca zatrudniający pracowników delegowanych w ramach transgranicznego świadczenia usług jest, w związku z koordynacją realizowaną na podstawie dyrektywy 96/71, zobowiązany przestrzegać najważniejszych bezwzględnie wiążących norm ochrony minimalnej w przyjmującym państwie członkowskim UE.

Odnośnie do obowiązku negocjacji w zakresie wynagrodzeń, jaki organizacje związkowe zamierzają nałożyć poprzez działanie zbiorowe na przedsiębiorstwa mające siedzibę w innym państwie członkowskim i delegujące tymczasowo pracowników na ich terytorium krajowe, ETS uznał, iż prawo wspólnotowe nie zakazuje państwom członkowskim nakładania na takie przedsiębiorstwa obowiązku przestrzegania norm w zakresie płacy minimalnej za pomocą właściwych metod. Jednakże działania zbiorowe nie mogą być uzasadnione w świetle celu interesu ogólnego, jakim jest ochrona pracowników, skoro obowiązek negocjacji w zakresie wynagrodzeń, jaki organizacje związkowe zamierzają nałożyć poprzez działanie zbiorowe na przedsiębiorstwo mające siedzibę w innym państwie członkowskim, wpisuje się w kontekst krajowy, którego cechą jest brak przepisów jakiegokolwiek rodzaju, które byłyby wystarczająco precyzyjne i dostępne tak, aby w praktyce nie uniemożliwić lub nadmiernie utrudnić ustalenia, jakich obowiązków powinno przestrzegać takie przedsiębiorstwo w zakresie płacy minimalnej.

Trybunał stwierdził, że uregulowanie krajowe, które nie uwzględnia układów zbiorowych, bez względu na ich treść, którymi przedsiębiorstwa delegujące pracowników do Szwecji są już związane w państwie członkowskim, w którym mają siedzibę, tworzy dyskryminację względem tych przedsiębiorstw, gdyż stosuje do nich takie samo traktowanie jak zastrzeżone dla przedsiębiorstw krajowych, które nie zawarły układu zbiorowego. Tymczasem z Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE) wynika, że takie normy dyskryminujące mogą być uzasadnione jedynie względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego oraz zdrowia publicznego.

Stosowanie takiego uregulowania względem przedsiębiorstw zagranicznych związanych już układami zbiorowymi, do których nie stosuje się bezpośrednio prawo szwedzkie, ma na celu umożliwienie organizacjom związkowym podejmowania działań dla zapewnienia, aby wszyscy pracodawcy obecni na szwedzkim rynku pracy stosowali wynagrodzenia i inne warunki zatrudnienia odpowiadające warunkom zwyczajowo praktykowanym w Szwecji oraz stworzenie warunków uczciwej konkurencji na równych zasadach pomiędzy pracodawcami szwedzkimi a przedsiębiorcami z innych państw członkowskich.

Ponieważ żaden z tych względów nie wchodzi w zakres względów porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego oraz zdrowia publicznego, to taka dyskryminacja nie może być uzasadniona.

Taka akcja protestacyjna przyjmująca formę blokady placu budowy stanowi więc - zdaniem ETS -ograniczenie swobodnego świadczenia usług, które w opisanym przypadku nie jest uzasadnione celem interesu ogólnego ochrony pracowników.

Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie C-341/05 - Laval un Partneri Ltd przeciwko Svenska Byggnadsarbetareförbundet i in. (Szwecja); Dz.Urz. UE C 51 z dnia 23.02.2008, str. 9; http://curia.europa.eu


A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika