Nielegalny wymóg zezwolenia na utworzenie samodzielnego ambulatorium

Wobec powyższego, rządy Górnej Austrii i Wiednia odrzuciły wnioski o wydanie takiego zezwolenia złożone przez spółkę Hartlauer z siedzibą w Niemczech, która zamierza utworzyć prywatne ambulatoria dentystyczne w Wiedniu i w Wels w Górnej Austrii. Oba rządy podkreśliły, że wystarczająca opieka stomatologiczna jest zapewniona przez publiczne zakłady opieki zdrowotnej, prywatne zakłady użyteczności publicznej i innych lekarzy, którzy zawarli umowy z kasą chorych, oferujących porównywalne świadczeniań. Wyszedłszy z takiego założenia, rządy stwierdziły, że z tego względu nie istnieje zapotrzebowanie uzasadniające utworzenie prywatnego ambulatorium dentystycznego.

Spółka Hartlauer wniosła skargę do Verwaltungsgerichtshof, który z kolei zwrócił się do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z pytaniami dotyczącymi zgodności uregulowania austriackiego ze swobodą przedsiębiorczości.

Trybunał (wielka izba) orzekł, co następuje:

Przepisy art. 43 TWE i 48 TWE stoją na przeszkodzie przepisom krajowym - takim jak będące przedmiotem postępowania przed sądem krajowym - zgodnie z którymi do utworzenia prywatnego zakładu opieki zdrowotnej w formie samodzielnego ambulatorium dentystycznego wymagane jest uzyskanie zezwolenia, a zezwolenia tego nie udziela się, jeżeli w związku z istniejącą już ofertą świadczeń lekarzy, którzy zawarli umowy z kasami chorych, nie ma zapotrzebowania uzasadniającego utworzenie takiego zakładu, ze względu na to, że przepisy te nie poddają takiemu systemowi w równy sposób praktyk grupowych oraz że nie opierają się na warunku mogącym w wystarczający sposób zakreślić ramy uznania władz krajowych.

W orzeczeniu ETS podniósł, że uregulowanie austriackie stanowi ograniczenie swobody przedsiębiorczości, gdyż z jednej strony zainteresowane przedsiębiorstwa ryzykują poniesienie dodatkowych opłat administracyjnych i obciążeń finansowych, związanych z wydaniem takiego zezwolenia, a z drugiej strony uregulowanie krajowe zastrzega wykonywanie działalności na własny rachunek dla pewnych podmiotów gospodarczych spełniających wcześniej określone wymagania, których przestrzeganie warunkuje wydanie tego zezwolenia. W tym przypadku skutkiem zastosowania tego uregulowania austriackiego było pozbawienie spółki Hartlauer jakiegokolwiek dostępu do rynku dentystycznej opieki zdrowotnej w Austrii.

Trybunał zbadał wpierw, czy sporne przepisy mogą być obiektywnie uzasadnione nadrzędnymi względami interesu ogólnego, zwłaszcza celami, którymi są zapewnienie opieki medycznej odpowiedniej jakości, zrównoważonej i dostępnej dla wszystkich oraz zapobieganie ryzyku poważnego naruszenia równowagi finansowej systemu zabezpieczenia społecznego. ETS uznał, iż uregulowanie krajowe będące przedmiotem postępowania nie zmierza w sposób spójny i systematyczny do osiągnięcia wskazanych celów. Uprzednie zezwolenie wydawane w oparciu o ocenę zapotrzebowania rynku jest wymagane do utworzenia i prowadzenia nowych samodzielnych ambulatoriów dentystycznych, ale nie do ustanowienia nowych praktyk grupowych, pomimo że te dwie kategorie świadczeniodawców mogą charakteryzować się porównywalnymi cechami i są zatem w stanie w sposób równoważny wpływać na osiągnięcie zakładanych przez władze krajowe celów dotyczących planowania. Ta niespójność ma wpływ także na osiągnięcie celu, na który powołuje się Austria, a którym jest zapobieganie ryzyku poważnego naruszenia równowagi finansowej krajowego systemu zabezpieczenia społecznego.

Następnie ETS stwierdził, iż ocena zapotrzebowania rynku nie opiera się na warunku mogącym w wystarczający sposób zakreślić ramy uznania władz krajowych. W kraju związkowym Wiedeń ocena istnienia zapotrzebowania jest bowiem dokonywana na podstawie liczby pacjentów przypadających na lekarza dentystę na obsługiwanym obszarze, z tym że liczba pacjentów, o którą chodzi, nie jest ani ustalona, ani uprzednio podawana do wiadomości zainteresowanych w jakikolwiek sposób.

W kraju związkowym Górna Austria stosowna ocena jest dokonywana na podstawie odpowiedzi udzielanych przez lekarzy prowadzących działalność na obszarze oddziaływania planowanego samodzielnego ambulatorium dentystycznego, mimo że lekarze ci są bezpośrednimi potencjalnymi konkurentami tego zakładu. Taka metoda może naruszać obiektywność i bezstronność rozpatrywania danego wniosku o wydanie zezwolenia.

Zdaniem ETS uregulowanie austriackie dotyczące tworzenia prywatnych zakładów opieki zdrowotnej jest niezgodne z prawem wspólnotowym. Wymaganie uprzedniego zezwolenia opartego na ocenie potrzeb zdrowotnych ludności jest bowiem sprzeczne ze swobodą przedsiębiorczości, gdyż wymaganie to stosuje się do samodzielnego ambulatorium dentystycznego, lecz nie do praktyk grupowych oraz ponieważ nie opiera się na warunku mogącym w wystarczający sposób zakreślić ramy uznania władz krajowych. Zasada swobody przedsiębiorczości sprzeciwia się wymogowi wydania uprzedniego zezwolenia opartego na ocenie potrzeb zdrowotnych ludności, gdy wymóg ten stosuje się do samodzielnego ambulatorium dentystycznego, ale nie do praktyk grupowych i gdy uznaniowość władz krajowych nie jest zakreślona w wystarczający sposób.

Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 10 marca 2009 r. w sprawie C-169/07 - Hartlauer Handelsgesellschaft mbH przeciwko Wiener Landesregierung i In.; http://curia.europa.eu