Państwa unijne nie mogą ograniczać sprowadzania alkoholu

Europejski Trybunał Sprawiedliwości rozpoznał niedawno wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony w ramach postępowania dotyczącego zajęcia skrzynek wina, przywiezionego do Szwecji z naruszeniem tamtejszej ustawy w sprawie napojów alkoholowych. W świetle szwedzkiej ustawy alkoholowej sprzedaż detaliczna napojów alkoholowych w Szwecji jest dokonywana w ramach monopolu przyznanego spółce Systembolaget. Przywóz napojów alkoholowych jest zaś zastrzeżony na rzecz Systembolaget i hurtowników posiadających zezwolenie udzielane przez państwo. Podmioty prywatne obowiązuje zakaz przywozu napojów alkoholowych. Zakaz ten zakłada, że podmiot zamierzający dokonać przywozu alkoholu z innych państw członkowskich uczyni to wyłącznie za pośrednictwem Systembolaget. Systembolaget jest obowiązana nabywać, na zamówienie i na koszt konsumenta, wszelkie napoje alkoholowe, o ile nie widzi podstaw do odmowy w tym zakresie.

Porady prawne

Tymczasem Klas Rosengren oraz kilku innych obywateli szwedzkich zamówiło drogą korespondencyjną skrzynki z butelkami hiszpańskiego wina. Wino zostało przywiezione do Szwecji bez zgłoszenia celnego przez prywatnego przewoźnika. Zostało ono następnie zajęte przez urząd celny w Göteborgu. Przeciwko Klasowi Rosengrenowi i innym osobom wszczęto postępowania karne pod zarzutem nielegalnego przywozu napojów alkoholowych.

Högsta domstolen (Sąd Najwyższy) rozpatrujący sprawę w ostatniej instancji zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z pytaniem, czy przepisy prawa szwedzkiego są zgodne z prawem wspólnotowym, a w szczególności z zagwarantowaną w Traktacie zasadą swobodnego przepływu towarów.  

Trybunał orzekł, co następuje:

1)      Przepis krajowy zabraniający dokonywania przywozu napojów alkoholowych przez podmioty prywatne, taki jak przepis, zawarty w art. 2 akapit pierwszy działu czwartego ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. w sprawie napojów alkoholowych, powinien być oceniany w świetle art. 28 /tWE, a nie w świetle art. 31 TWE.

2)      Środek zabraniający dokonywania przywozu przez podmioty prywatne napojów alkoholowych, taki jak ten, który wynika z art. 2 akapit pierwszy działu czwartego ustawy w sprawie napojów alkoholowych, stanowi ograniczenie ilościowe w przywozie w rozumieniu art. 28 TWE, nawet jeżeli ustawa ta zobowiązuje właściciela monopolu w zakresie sprzedaży detalicznej do dostarczenia, a zatem w odpowiednich przypadkach przywozu, rzeczonych napojów na zamówienie.

3)      Środek zabraniający dokonywania przywozu przez podmioty prywatne napojów alkoholowych, taki jak ten, który wynika z art. 2 akapit pierwszy działu czwartego ustawy w sprawie napojów alkoholowych,

-        jako niezdatny do realizacji celu jakim jest ogólne ograniczenie spożycia alkoholu, oraz

-        jako nieproporcjonalny dla realizacji celu jakim jest ochrona młodzieży przed negatywnymi skutkami tego spożycia,

nie może zostać uznany za uzasadniony, na podstawie art. 30 WE, względami ochrony zdrowia i życia ludzi.

Trybunał stwierdził więc, że sporne normy należy oceniać w świetle wspólnotowych przepisów dotyczących swobodnego przepływu towarów, a nie przepisów dotyczących monopoli państwowych, gdyż te ostatnie mają zastosowanie wyłącznie do zasad dotyczących istnienia i funkcjonowania monopoli. Przywóz napojów alkoholowych nie należy zaś do szczególnych funkcji przypisanych monopolowi przez ustawę alkoholową, która raczej zastrzega na rzecz monopolu wyłączność w zakresie sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych w Szwecji.

Trybunał uznał, że okoliczność, iż Systembolaget ma możliwość odmowy przyjęcia zamówienia konsumenta na przywóz napojów alkoholowych stanowi ograniczenie ilościowe w przywozie.

ETS zauważył też, iż gdy konsumenci chcą skorzystać z usług Systembolaget w celu zaopatrzenia się w importowane napoje alkoholowe, spotykają się z różnymi niedogodnościami, które nie wystąpiłyby, gdyby sami dokonali przywozu. W szczególności, niezależnie od kwestii administracyjnych i organizacyjnych, w przypadku każdego przywozu cena żądana od kupującego obejmuje, poza kosztem napojów zafakturowanym przez dostawcę, zwrot kosztów administracyjnych i kosztów transportu poniesionych przez Systembolaget, jak również marżę w wysokości 17%, której kupujący nie musiałby zasadniczo ponieść, gdyby sam dokonał bezpośredniego przywozu tych produktów.

Trybunał stwierdził, że środki stanowiące ograniczenia ilościowe w przywozie mogą być uzasadnione względami ochrony zdrowia i życia ludzi. Przepisy, które mają na celu zapobieganie szkodliwym skutkom spożywania alkoholu oraz walkę z nadużywaniem alkoholu, mogą być uzasadnione tymi względami. Jednak ograniczenie może być uzasadnione wyłącznie, jeśli jest niezbędne i proporcjonalne dla skutecznej ochrony zdrowia i życia ludzi.

Zakaz przywozu ma - zdaniem ETS - na celu nie tyle ogólne ograniczenie spożycia alkoholu, co uprzywilejowanie Systembolaget jako kanału dystrybucji napojów alkoholowych. Zatem zakaz przywozu należy uznać za niewłaściwy do realizacji celu w zakresie ochrony zdrowia i życia ludzi. Trybunał wskazał też, że zakaz ten ma zastosowanie do wszystkich osób, niezależnie od wieku. Wykracza zatem w sposób oczywisty poza to, co niezbędne w świetle jego założonego celu polegającego na ochronie młodzieży przed negatywnymi skutkami spożywania alkoholu.

Odnosząc się do sposobów dystrybucji produktów i kontroli wieku kupujących, Trybunał stwierdził, że skuteczność we wszystkich okolicznościach kontroli wieku osób, którym wydawane są napoje alkoholowe nie wydaje się w pełni zapewniona. Ponieważ zaś kontrola wieku mogłaby być przeprowadzana za pomocą co najmniej równie skutecznych metod, które jednak w mniejszym stopniu ograniczałyby swobodny przepływu towarów (np. przez system oświadczeń, w których odbiorca potwierdzałby, na formularzu towarzyszącym towarom, że ma więcej niż 20 lat), dlatego ETS uznał, iż zakaz nie jest proporcjonalny dla realizacji celu, jakim jest ochrona młodzieży przed negatywnymi skutkami spożywania alkoholu.

Z tych względów Trybunał stwierdził, że zakaz przywozu napojów alkoholowych nie może być uzasadniony względami ochrony zdrowia i życia ludzi.

Środek ten jest niewłaściwy do realizacji celu, jakim jest ogólne ograniczenie spożycia alkoholu oraz nieproporcjonalny dla realizacji celu jakim jest ochrona młodzieży przed negatywnymi skutkami alkoholu. W konsekwencji, zakaz przywozu do Szwecji przez podmioty prywatne napojów alkoholowych stanowi nieuzasadnione ilościowe ograniczenie swobodnego przepływu towarów.

Powyższa analiza może być podobnie stosowana odnośnie prawodawstwa przywozowego każdego z państw członkowskich UE.

Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 5 czerwca 2007 r. w sprawie C-170/04 - Klas Rosengren i in. przeciwko Riksåklagaren (Szwecja); http://curia.europa.eu


A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika