Przebywanie w innym państwie UE a odmowa wykonania europejskiego nakazu aresztowania

22 kwietnia 2008 r. przed Wielka Izbą Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w Luksemburgu (ETS) odbyła się rozprawa w sprawie C-66/08 Kozłowski. Sprawa wynikła z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożonego przez Oberlandesgericht Stuttgart (Niemcy) w postępowaniu dotyczącym wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego przeciwko Szymonowi Kozłowskiemu. Pytanie prejudycjalne krajowego sądu w Stuttgarcie dotyczyło wykładni art. 4 ust. 6 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania między państwami członkowskimi w zakresie pojęcia „miejsce zamieszkania" oraz „przebywanie" oraz zgodności niemieckich przepisów transponujących art. 4 ust. 6 decyzji ramowej z regulacjami Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE) ustanawiającymi zakaz dyskryminacji.

Porady prawne

Pytania prejudycjalne postawione zostały w związku z postępowaniem prowadzonym przed niemieckimi organami wymiaru sprawiedliwości na podstawie europejskiego nakazu aresztowania wydanego przez Sąd Okręgowy w Bydgoszczy i dotyczącego przekazania obywatela polskiego w celu odbycia kary. Dlatego Polska wzięła udział w fazie pisemnej, jak i ustnej postępowania. Na rozprawie przed Wielką Izbą ETS Polskę reprezentował Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, Pan Łukasz Rędziniak. Wniosek o wydanie orzeczenia w tej sprawie był rozpoznawany w trybie przyspieszonym, zgodnie z art. 104 a Regulaminu Trybunału Sprawiedliwości WE.

ETS (wielka izba) orzekł, iż:

Wykładni art. 4 pkt 6 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi należy dokonywać w taki sposób, że:

- osoba, której nakaz dotyczy, "ma miejsce zamieszkania" w państwie członkowskim wykonania nakazu, jeżeli ustanowiła rzeczywiste miejsce zamieszkania w tym państwie, a "przebywa" w nim, jeżeli w następstwie odpowiednio długiego trwałego pobytu w tym państwie, stworzyła z nim więzi porównywalne z tymi, które są wynikiem posiadania miejsca zamieszkania,

- w celu ustalenia, czy pomiędzy osobą, której nakaz dotyczy, a państwem członkowskim wykonania nakazu istnieje więź pozwalająca na stwierdzenie, że dana osoba "przebywa" w tym państwie w rozumieniu art. 4 pkt 6, organ sądowy wykonujący nakaz powinien dokonać całościowej oceny kilku obiektywnych elementów charakteryzujących sytuację, w której znajduje się ta osoba, wśród których znajdują się w szczególności długość, charakter i warunki pobytu osoby ściganej, a także więzi rodzinne i ekonomiczne, które utrzymuje ona z państwem członkowskim wykonania nakazu.

ETS wyjaśnił przy tym w odniesieniu do wykładni pojęć „przebywa"„ma miejsce zamieszkania", że definicji tych pojęć nie można pozostawić uznaniu poszczególnych państw członkowskich UE. Zarówno wymogi jednolitego stosowania prawa Unii, jak i zasady równości wskazują bowiem na to, iż treści przepisu tego prawa, który nie zawiera wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich dla określenia jego znaczenia i zakresu, należy zwykle nadać w całej Unii autonomiczną i jednolitą wykładnię, którą należy ustalić, uwzględniając kontekst przepisu i cel danego uregulowania.

ETS zauważył, że decyzja ramowa ma na celu wdrożenie systemu przekazywania osób skazanych lub podejrzanych między organami sądowymi w celu wykonania wyroków bądź ścigania zgodnie z zasadą wzajemnego uznawania, któremu to przekazaniu organ sądowy wykonujący nakaz może się sprzeciwić jedynie na podstawie jednej z przyczyn odmowy przewidzianej w decyzji ramowej. Dlatego pojęcia „przebywa" i „ma miejsce zamieszkania", które decydują o zakresie stosowania art. 4 pkt 6 tej decyzji ramowej, powinny być zdefiniowane w sposób jednolity, jako że odnoszą się do autonomicznych pojęć prawa Unii. W związku z tym państwa członkowskie transponujące art. 4 pkt 6 decyzji ramowej do prawa krajowego nie mogą przypisać tym pojęciom szerszego zasięgu od zasięgu wynikającego z jednolitej wykładni.

W celu ustalenia, czy w konkretnej sytuacji wykonujący nakaz organ sądowy może odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania, musi on w pierwszej kolejności ustalić, czy osoba ścigana jest obywatelem, „ma miejsce zamieszkania" lub „przebywa" w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej i tym samym jest objęta zakresem stosowania tego artykułu. Następnie, i tylko wtedy, gdy organ sądowy wykonujący nakaz stwierdzi, że danej osoby dotyczy jedno z tych pojęć, musi on dokonać oceny, czy istnieje prawnie chroniony interes uzasadniający wykonanie kary wymierzonej w państwie członkowskim wydania nakazu w państwie członkowskim wykonania nakazu.

W tym względzie ETS podkreślił, iż fakultatywna odmowa wykonania europejskiego nakazu aresztowania, o której mowa w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, ma przede wszystkim na celu umożliwienie organowi sądowemu przypisania szczególnej wagi zwiększeniu szans ponownej integracji społecznej osoby ściganej po wykonaniu kary, na którą była skazana. W związku z tym pojęcia „ma miejsce zamieszkania" i „przebywa" odnoszą się odpowiednio do sytuacji, w których osoba objęta europejskim nakazem aresztowania albo ma rzeczywiste miejsce zamieszkania w państwie członkowskim wykonania nakazu, albo zbudowała z tym państwem, w następstwie odpowiednio długiego stałego pobytu, więzi porównywalne do tych, które są wynikiem zamieszkania.

Mając na względzie informacje zawarte w postanowieniu odsyłającym - zdaniem ETS - S. Kozłowski nie „ma miejsca zamieszkania" w Niemczech w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej.

ETS wyjaśnił też, iż w celu ustalenia, czy w konkretnej sytuacji pomiędzy osobą, której nakaz dotyczy, a państwem członkowskim wykonania nakazu istnieją więzi pozwalające na stwierdzenie, że taką osobę obejmuje pojęcie przebywa" w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, należy dokonać ogólnej oceny kilku obiektywnych elementów charakteryzujących sytuację, w której znajduje się dana osoba, wśród których znajdują się w szczególności długość, charakter i warunki pobytu osoby której nakaz dotyczy, a także więzi rodzinne i ekonomiczne, które utrzymuje ona z państwem członkowskim wykonania nakazu. Do organu sądowego wykonania nakazu należy przeprowadzenie oceny ogólnej mającej na celu w pierwszej kolejności ustalenie, czy danej osoby dotyczy art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, jednak pojedyncza okoliczność cechująca daną osobę nie może co do zasady mieć jako jedyna decydującego znaczenia.

ETS wyjaśnił, że uwzględniając kilka elementów, które sąd odsyłający wskazuje jako charakteryzujące sytuację, w której znajduje się osoba w sprawie przed sądem krajowym, a mianowicie długość, charakter i warunki jej pobytu, a także brak więzi rodzinnych i istnienie bardzo słabych więzi ekonomicznych z państwem członkowskim wykonania nakazu, nie można uznać, że daną osobę obejmuje pojęcie „przebywa" w rozumieniu art. 4 pkt 6 decyzji ramowej.

Zarówno kwestia obligatoryjnej odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego w celu wykonania kary wobec osoby ściganej, będącej obywatelem państwa członkowskiego wykonującego nakaz, w przypadku braku zgody takiej osoby na wykonanie nakazu, jak też możliwość odmowy wykonania nakazu wydanego wobec osób mających miejsce zamieszkania bądź stale przebywających w państwie członkowskim wykonującym nakaz, są podobnie uregulowane w prawie polskim i niemieckim (art. 607s § 1 i § 2 polskiego kodeksu postępowania karnego). Stąd udzielona przez ETS odpowiedź na postawione we wniosku pytania prejudycjalne ma wpływ także na interpretację przepisów prawa polskiego.

Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 17 lipca 2008 r. w sprawie C-66/08 - Szymon Kozłowski (Niemcy) ; http://curia.europa.eu


A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika