Wspólnota Europejska nie odpowie za naruszenie porozumień WTO?

W 1998 r. Rada przyjęła rozporządzenie zmieniające ten reżim.

Oceniając, że ten nowy reżim jest nadal niezgodny z porozumieniami WTO, DSB udzielił Stanom Zjednoczonym, na ich wniosek, upoważnienia do objęcia przywozu niektórych produktów wspólnotowych dodatkowym cłem w odniesieniu do wymiany handlowej o wartości 191,4 mln USD rocznie (w 2001 r. Wspólnota zmieniła wspólnotowy reżim handlu bananami rozporządzeniem WE nr 216/2001 z dnia 29 stycznia 2001 r. zmieniającym rozporządzenie nr 404/93, Dz.U. L 31, s. 2. Stany Zjednoczone Ameryki zawiesiły stosowanie podwyższonych ceł; Począwszy od dnia 1 lipca 2001 r. ich należności przywozowe zostały przywrócone do stawek początkowych).

Sześć spółek mających siedziby w Unii Europejskiej wystąpiło do Sądu Pierwszej Instancji o zasądzenie od Komisji i Rady odszkodowania za szkodę, którą poniosły w następstwie zastosowania amerykańskich środków odwetowych do ich wywozu przeznaczonego do Stanów Zjednoczonych.

Sąd uznał te skargi za bezpodstawne. Podkreślił, że ponieważ porozumienia WTO nie znajdują się pośród norm w świetle których sąd wspólnotowy dokonuje kontroli legalności aktów instytucji wspólnotowych, nie jest możliwe ustalenie w rozpatrywanej sprawie bezprawności zachowania zarzucanego Radzie i Komisji. W odniesieniu do zasad odpowiedzialności, jaką Wspólnota może ponosić nawet w braku bezprawnego zachowania jej organów, Sąd uznał, że gdy bezprawność zachowania instytucji nie może zostać wykazana, przedsiębiorstwa, które ponoszą nieproporcjonalną część ciężarów będących wynikiem zachowania instytucji wspólnotowych mogą, spełniając określone przesłanki, uzyskać odszkodowanie za poniesioną szkodę. Jednakże uznawszy, że przesłanka dotycząca szczególnego i nadzwyczajnego charakteru szkody nie została spełniona, Sąd oddalił skargi odszkodowawcze.

Dwie spółki włoskie i ich amerykańskie filie FIAMM i FIAMM Technologies oraz G. Fedon & Figli SpA i Fedon America, Inc, działające odpowiednio w sektorze akumulatorów stacjonarnych oraz etui na okulary i akcesoriów, wniosły do ETS o uchylenie dotyczących ich wyroków Sądu.

Uwzględniając, że uzasadnienie zaskarżonych wyroków Sądu narusza prawo wspólnotowe, lecz że ich sentencje są zasadne z innych względów prawnych, Trybunał oddalił odwołania. Nie można zatem dochodzić naprawienia przez Wspólnotę szkód wynikających z ewentualnego naruszenia przez jej organy porozumień WTO.

Trybunał potwierdził na wstępie, że Sąd słusznie wskazał, iż sąd wspólnotowy nie może w rozpatrywanej sprawie kontrolować legalności aktów instytucji wspólnotowych w świetle reguł WTO i decyzji DSB, nawet dla celów odszkodowawczych.

ETS przypomniał przy tym, że orzekł w szczególności, iż odpowiedzialność Wspólnoty z tytułu aktu normatywnego w zakresie wyborów polityki gospodarczej może powstać wyłącznie w razie wystarczająco istotnego naruszenia nadrzędnej reguły prawa, która chroni jednostki i przyznaje im określone prawa.

Trybunał stwierdził też, iż zasada odpowiedzialności wspólnotowej za bezprawne akty instytucji stanowi wyraz ogólnej zasady znanej porządkom prawnym państw członkowskich, w świetle której bezprawne działanie powoduje powstanie obowiązku naprawienia wyrządzonej nim szkody, przy czym takiej zbieżności między porządkami prawnymi państw członkowskich nie wykazano w zakresie istnienia zasady odpowiedzialności za zgodny z prawem akt władz publicznych, w szczególności gdy akt taki ma charakter normatywny.

ETS uznał, że prawo wspólnotowe na obecnym etapie nie przewiduje systemu pozwalającego na powstanie odpowiedzialności Wspólnoty z tytułu zachowania normatywnego tej ostatniej w sytuacji, gdy ewentualny brak zgodności takiego zachowania z porozumieniami WTO nie może zostać podniesiony przed sądem wspólnotowym.

Ponadto, Trybunał wskazał, że wspólnotowy akt normatywny, którego zastosowanie prowadzi do ograniczeń prawa własności i swobodnego wykonywania działalności zawodowej, może prowadzić do powstania pozaumownej odpowiedzialności Wspólnoty, gdy pociąga za sobą nieproporcjonalny i niedopuszczalny uszczerbek dla samej istoty tych praw, w danym przypadku ze względu na brak wskazania odpowiedniego odszkodowania pozwalającego na uniknięcie lub naprawienie tego uszczerbku.

Jednakże, podmiot gospodarczy nie może powołać się na prawo własności do udziału w rynku, który posiadał w danym momencie, gdyż taki udział w rynku stanowi jedynie chwilową pozycję gospodarczą narażoną na ryzyko zmiany okoliczności. Nie można zatem rozciągnąć gwarancji przewidzianych przez prawo własności i ogólną zasadę gwarantującą swobodę wykonywania zawodu na ochronę zwykłych interesów lub szans o charakterze handlowym, których ryzykowny charakter jest elementem samej istoty działalności gospodarczej. Podmiot, którego działalność polega na wywozie do państw trzecich, powinien zatem w szczególności zdawać sobie sprawę z tego, że na działalność tę może mieć wpływ szereg okoliczności, wśród nich możliwość, iż rzeczone państwo trzecie ustanowi środki w postaci zawieszeń taryfowych w okolicznościach przewidzianych przez porozumienia WTO.

Sąd dopuścił się naruszenia prawa wywodząc istnienie reżimu odpowiedzialności pozaumownej Wspólnoty w sytuacji zgodnego z prawem wykonywania przez nią działalności normatywnej.

Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 9 września 2008 r. w sprawach połączonych C-120/06 P i C-121/06 P - Fabbrica italiana accumulatori motocarri Montecchio SpA i Fabbrica italiana accumulatori motocarri Montecchio Technologies LLC (FIAMM) oraz Giorgio Fedon & Figli SpA i Fedon America, Inc. (Fedon) przeciwko Radzie i Komisji; http://curia.europa.eu