Przepisy o świadczeniach pielęgnacyjnych należy wykładać zgodnie z konstytucyjną zasadą równości

Kierownik Działu Świadczeń Rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Z. działający z upoważnienia Prezydenta Miasta Z. orzekł o odmowie przyznania U. G. prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia w związku z koniecznością opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym. W uzasadnieniu organ stwierdził, że chociaż spełniona została przesłanka niepełnosprawności I. G., nad którą wnioskodawczyni sprawuje opiekę, to jednak z uwagi na fakt, iż nie jest jej matką, ani opiekunem faktycznym, a będąc jej opiekunem prawnym nie wyczerpuje przesłanek określonych w art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych, ze świadczenia tego nie może skorzystać. SKO utrzymało tę decyzję w mocy, a Wojewódzki Sąd Administarcyjny - uchylił ją. Od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę kasacyjną złożył pełnomocnik Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Naczelny Sąd Administracyjny, rozpoznając kasację, stwierdził, iż

Porady prawne

przepisy wymagają, aby osoba ubiegająca się o świadczenie pielęgnacyjne była rodzicem albo opiekunem faktycznym osoby, nie przewidziały natomiast, że można być jednocześnie opiekunem prawnym i rzeczywistym. Jednakże przepisy należy wykładać zgodnie z konstytucyjną zasadą z równości i zasadą państwa prawnego, wyrażonych w art. 32 i art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego kobieta, która nie wystąpiła o jego przysposobienie, a zastępuje biologiczną matkę dziecka i sprawuje rzeczywistą opiekę nad nim, nie powinna być pozbawiona świadczenia pielęgnacyjnego.

W przedmiotowej sprawie skarga kasacyjna zarzucała zaskarżonemu wyrokowi naruszenie art. 17 ust. 1 powołanej ustawy o świadczeniach rodzinnych poprzez przyjęcie przez Sąd pierwszej instancji, że przepis ten nie wyłącza z kręgu uprawnionych do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego osób, które faktycznie sprawują tę opiekę nad dziećmi, wykazującymi cechy sprecyzowane w tym przepisie, w warunkach w nim określonych, a nie są ich rodzicami, ani opiekunami faktycznymi w rozumieniu art. 3 pkt 14 powołanej ustawy.

Istotą świadczenia pielęgnacyjnego - wsazał NSA - jest pomoc matce lub ojcu dziecka, albo opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności. W związku z tym uznać należy, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje temu, kto nie pozostaje w zatrudnieniu tylko dlatego, aby sprawować opiekę nad dzieckiem i sprawuje tę opiekę.

NSA wskazał, iż z konstytucyjnej zasady równości wyrażonej w art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej wynika nakaz jednakowego traktowania podmiotów prawa należących do określonej kategorii, w związku z czym wydaje się oczywiste, że o prawo do zasiłku może się ubiegać wyłącznie osoba, która nie pracuje ponieważ swój czas poświęca wymagającej opieki osobie bliskiej i rzeczywiście się nią opiekuje. Zgodniez z art. 3 pkt 4 powołanej ustawy o świadczeniach rodzinnych, za dziecko uznaje dziecko własne, małżonka, przysposobione oraz dziecko, w sprawie którego toczy się postępowanie o przysposobienie, lub dziecko znajdujące się pod opieką prawną. Z definicji tej - pisze NSA - nie można więc wyłączać dziecka małżonka dla potrzeb konkretnego świadczenia, biorąc pod uwagę, że w myśl art. 3 pkt 16 wskazanej ustawy, do rodziny wlicza się między innymi małżonków, pozostające na utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25 roku życia oraz powyżej tego wieku, jeżeli legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

NSA zauważył, iż konstytucyjnej zasady równości wynika, że wszyscy adresaci norm prawnych, charakteryzujący się daną cechą wspólną, powinni być traktowani według jednakowej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących, przy czym zasada ta nie wyklucza różnego traktowania podmiotów różnicujących się między sobą. Jednak wszelkie zróżnicowanie traktowania musi być oparte na uznanych kryteriach, których zasadność doboru podlega każdorazowej ocenie, między innymi z punktu widzenia zasady sprawiedliwości społecznej. Bezsprzecznym jest, że takimi cechami wspólnymi wynikającymi z art. 17 ust. 1 powołanej ustawy o świadczeniach rodzinnych, jest sprawowanie opieki nad dzieckiem (także pełnoletnim) wymagającym stałej pielęgnacji, niepodejmowanie z tego powodu pracy oraz osiąganie przez rodzinę przez to niższych dochodów.

W obecnym stanie prawnym, przepisy wymagają, aby osoba ubiegająca się o świadczenie pielęgnacyjne była rodzicem albo opiekunem faktycznym osoby, nad którą sprawuje opiekę, natomiast w rozpoznawanej sprawie nie jest już możliwe przysposobienie I. G., bowiem osiągnęła ona pełnoletność. Stwierdzić zatem należy, że obecnie obowiązujące przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych nie przewidziały, że można być jednocześnie opiekunem prawnym i rzeczywistym - jak w przedmiotowej sprawie. Jednak zdaniem NSA przepisy powołanej ustawy należy wykładać zgodnie z konstytucyjną zasadą z równości i zasadą państwa prawnego, wyrażonych w art. 32 i art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego U. G., która nie wystąpiła o jego przysposobienie, a zastępuje biologiczną matkę dziecka i sprawuje rzeczywistą opiekę nad nim, nie powinna być pozbawiona świadczenia pielęgnacyjnego.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 lutego 2008 roku, sygn. akt I OSK 608/07


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika