Co sąd bada w sprawie o wydanie zaświadczenia wykonawcy testamentu

Wnioskodawca domagał się wydania mu zaświadczenia o powołaniu go na wykonawcę testamentu. Sąd Rejonowy odmówił wnioskowi, bowiem toczyło się postępowanie o stwierdzenia nabycia spadku, w trakcie którego zakwestionowana została ważność testamentu. Wnioskodawca zażalił się do Sądu Okręgowego, który z kolei zadał Sądowi Najwyższemu pytanie prawne: czy i jakie przesłanki ważności testamentu podlegają badaniu w sprawie o wydanie zaświadczenia dla wykonawcy testamentu? W odpowiedz Sąd Najwyższy podjął uchwałę:

W sprawie o wydanie zaświadczenia wykonawcy testamentu (art. 665 k.p.c.) sąd bada istnienie testamentu i jego ważność ze względu na formę.

Sąd Najwyższy zauważył, że postępowanie spadkowe nie stanowi jednolitego, integralnego postępowania sądowego, lecz składa się z wielu czynności, które mogą być podejmowane samoistnie. Jednym z rodzajów spraw rozpoznawanych w postępowaniu spadkowym są sprawy dotyczące wykonawcy testamentu (rozdział 6, działu IV, tytułu II, księgi drugiej k.p.c.), a wśród nich sprawy o wydanie zaświadczenia wykonawcy testamentu, normowane w art. 665 k.p.c.

Porady prawne

Zakres rozpoznania sądu orzekającego w sprawie o wydanie zaświadczenia nie został określony, należy go zatem ustalić kierując się przede wszystkim celem tego postępowania. Chodzi o wyposażenie wykonawcy testamentu, którego funkcja została unormowana w art. 988 k.c., w dokument publiczny (tytuł prawny) upoważniający go do występowania w obrocie. Charakter postępowania o wydanie zaświadczenia, a także jego usytuowanie w systematyce innych postępowań spadkowych uzasadnia tezę, że nie mogą być w nim podejmowane czynności niesłużące bezpośrednio jego celowi, a także czynności unormowane samodzielnie w innych rodzajach postępowań. Dlatego w postępowaniu o wydanie zaświadczenia wykonawcy testamentu sąd nie bada ważności testamentu we wszystkich aspektach, a więc zarówno co do spełnienia wymagań formalnych, jak i materialnych, a w szczególności zdolności testatora do testowania, wad oświadczeń woli itp.

Sąd Najwyższy odrzucił jednak tezę, iż w postępowaniu o wydanie zaświadczenia sąd spadku w ogóle nie może zajmować się ważnością testamentu. Sąd, zwłaszcza działający w postępowaniu nieprocesowym, w którym interes publiczny jest chroniony mocniej niż w innych trybach postępowania cywilnego, bierze z urzędu pod rozwagę bezwzględną nieważność czynności prawnej, zwłaszcza rozpoznawalną na pierwszy rzut oka. W przypadku testamentu z zasady w grę może wchodzić nieważność ze względu naruszenie wymagań co do formy. Przedmiotem badania sądu w postępowaniu normowanym w art. 665 k.p.c. jest także istnienie testamentu, a ciężar dowodu w tym zakresie obciąża wnioskodawcę – wykonawcę testamentu. Sąd bada również inne przesłanki postępowania, jak np. legitymację wnioskodawcy, łącznie z jego zdolnością do czynności prawnych (art. 986 § 2 k.c.), oraz weryfikuje wszystkie dane znajdujące później wyraz w treści zaświadczenia.

Tak ograniczony zakres postępowania o wydanie zaświadczenia o powołaniu wykonawcy testamentu jest uzasadniony również przez to, że zaświadczenie może wydać referendarz sądowy lub notariusz.

Niezależnie od powyższego, jeżeli okaże się, że w konkretnej sprawie występują okoliczności stojące na przeszkodzie wydaniu zaświadczenia, których wyjaśnienie przekracza kompetencje sądu spadku działającego na podstawie art. 665 k.p.c., a toczy się już postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego, nie jest wyłączone zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Nie ma także przeszkód do połączenia sprawy o wydanie zaświadczenia wykonawcy testamentu z inną toczącą się sprawą z zakresu prawa spadkowego do łącznego rozpoznania, jeżeli spełnione zostały przesłanki przewidziane w art. 219 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 roku, sygn. akt III CZP 34/12, www.sn.pl


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika