Czy zbycie zajętej nieruchomości jest bezskuteczne względem wierzyciela, który nie przyłączył się do egzekucji?

Sąd Najwyższy miał udzielić odpowiedzi na pytanie czy po zbyciu przez dłużnika zajętej nieruchomości dopuszczalne jest przyłączenie się innego wierzyciela do postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko zbywcy, w sytuacji gdy czynność prawna, w wyniku której nastąpiło zbycie nieruchomości, nie została uznana za bezskuteczną w odniesieniu do roszczeń tego wierzyciela ?

Sąd Najwyższy uchwalił, że wierzyciel osoby, przeciwko której prowadzona jest egzekucja z nieruchomości, nie może po zbyciu zajętej nieruchomości przyłączyć się do postępowania egzekucyjnego, chyba że zbycie zostało uznane w stosunku do niego za bezskuteczne.

Porady prawne

Swoistość stanu faktycznego, na tle którego powstało rozstrzygane zagadnienie prawne, powodująca powstanie tego zagadnienia, polega na tym, że wniosek o wpisanie w księdze wieczystej przyłączenia się do toczącej się egzekucji dotyczy wprawdzie wierzyciela właściciela nieruchomości, ale wniosek złożony został po zbyciu przez niego nieruchomości zajętej wskutek skierowania do niej pierwszej egzekucji (i po przyłączeniu się do postępowania egzekucyjnego dalszych wierzycieli). Według art. 930 § 1 k.p.c. zbycie nieruchomości po jej zajęciu nie ma wpływu na dalsze postępowanie egzekucyjne prowadzone w stosunku do nieruchomości. Pomimo zbycia nieruchomości, egzekucja do niej skierowana może być nadal prowadzona. Nabywca nieruchomości może uczestniczyć w postępowaniu w charakterze dłużnika. Dokonane w dotychczasowym postępowaniu czynności egzekucyjne są ważne tak w stosunku do dłużnika, jak i w stosunku do nabywcy. Przepis art. 930 k.p.c. chroni interes wierzyciela, który skierował egzekucję do nieruchomości stanowiącej własność jego dłużnika i zapobiega niekorzystnym dla wierzyciela skutkom późniejszego rozporządzenia nieruchomością przez dłużnika. Powstaje jednakże pytane, czy ochrona ta rozciąga się także na innych wierzycieli dłużnika, którzy przed zbyciem nieruchomości nie skierowali do niej egzekucji bądź nie przyłączyli się do postępowania egzekucyjnego wszczętego wcześniej, a uczynili to dopiero po zbyciu nieruchomości. Wykładnia językowa art. 930 § 1 k.p.c. w powiązaniu z art. 927 k.p.c., zdaje się skłaniać do przyjęcia, że wierzyciel zbywcy nieruchomości może przyłączyć się do postępowania egzekucyjnego także po zbyciu nieruchomości przez dłużnika, skoro zbycie nieruchomości po jej zajęciu nie ma wpływu na dalsze postępowanie.

Nie można jednakże pominąć, że już sam przepis art. 930 § 1 k.p.c. zakłada, że zbycie nieruchomości po jej zajęciu ma pewien wpływ na dalsze postępowanie egzekucyjne, skoro stanowi, iż nabywca może uczestniczyć w postępowaniu w charakterze dłużnika. Sformułowanie wymienionego przepisu, że „rozporządzenie nieruchomością po jej zajęciu nie ma wpływu na dalsze postępowanie”, wskazuje zaś, że chodzi tu jedynie o niezakłóconą kontynuację postępowania sprzed zbycia nieruchomości, a więc postępowania o ustalonych granicach podmiotowych i przedmiotowych.

Stosownie do art. 930 § 2 i 3 k.p.c. rozporządzenie przez dłużnika przedmiotami podlegającymi zajęciu razem z nieruchomością po ich zajęciu oraz obciążenie przez dłużnika nieruchomości po jej zajęciu są nieważne. Natomiast według art. 930 § 1 k.p.c. rozporządzenie przez dłużnika nieruchomością po jej zajęciu, polegające na zbyciu nieruchomości, nie ma wpływu na dalsze postępowanie egzekucyjne. Rozporządzenie takie nie jest więc zabronione i jest ważną czynnością prawną, wywołującą skutek przeniesienia własności.

Dopuszczając możliwość prowadzenia egzekucji z nieruchomości, która przestała być własnością dłużnika, art. 930 § 1 k.p.c. stanowi wyjątek od reguły wyrażonej w art. 803 k.p.c., w myśl której zaspokojenie wierzyciela może nastąpić wyłącznie z majątku osobistego dłużnika. Nie jest bez znaczenia, że według art. 885 oraz art. 893, 902 i 909 w zw. z art. 805 k.p.c. rozporządzenie wierzytelnością lub innym prawem majątkowym po ich zajęciu jest bezskuteczne tylko w stosunku do wierzyciela egzekwującego, tj. wierzyciela prowadzącego egzekucję w chwili rozporządzenia. Przyjęcie, że zbycie zajętej nieruchomości jest także skuteczne w stosunku do wierzyciela, który nie skierował egzekucji do nieruchomości ani nie przyłączył się do niej przed zbyciem, prowadziłoby do nie mającej oparcia w przepisach asymetrii skutków rozporządzenia przedmiotem zajętym w postępowaniu egzekucyjnym jedynie ze względu na to co jest tym przedmiotem. Zasada zaufania do ksiąg wieczystych nakazuje niezaskakiwanie nabywcy nieruchomości późniejszym przyłączeniem się do egzekucji przez wierzyciela zbywcy.

Dopuszczalność takiego późniejsze przyłączenie się do egzekucji zagrażałaby pewności obrotu prawnego. Powyższe względy skłaniają do przyjęcia, że przewidziana w art. 930 § 1 k.p.c. bezskuteczność zbycia zajętej nieruchomości powinna być podmiotowo ograniczona do tego tylko wierzyciela, który skierował egzekucję lub przyłączył się do niej przed zbyciem nieruchomości przez dłużnika. Nie ma dostatecznego uzasadnienia rozciągnięcie ochrony, jaką zapewnia wierzycielowi zajętej nieruchomości art. 930 k.p.c., na tych wierzycieli, którzy nie wszczęli egzekucji lub nie przyłączyli się do niej przed zbyciem nieruchomości przez dłużnika. Zbycie zajętej nieruchomości przez dłużnika nie pozbawia jednakże wierzyciela, który nie wszczął lub nie przyłączył się do egzekucji przed zajęciem, poszukiwania zaspokojenia swojej wierzytelności z tej nieruchomości. Wszakże może to mieć miejsce tylko wówczas, gdy zbycie zostanie uznane za bezskuteczne w stosunku do wierzyciela (art. 527 k.c.).

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 2006 r., sygn. akt III CZP 16/06


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika