Jak dzielić majątek ze związku osób tej samej płci?
Powód i pozwany pozostawali w homoseksualnym związku faktycznym przez 11 lat. Mieszkali razem i prowadzili wspólne gospodarstwo domowe, dokonywali także wspólnych inwestycji. Wszystkie dochody i wydatki traktowali jako wspólne. Po zerwaniu związku powstał między nimi konflikt odnośnie rozliczeń.
Sprawa - na skutek skargi kasacyjnej - trafiła aż do Sądu Najwyższego, który stwierdził, że
Rozliczenia majątkowe po ustaniu faktycznego związku osobisto-majątkowego osób tej samej płci następuje na podstawie przepisów kodeksu cywilnego odpowiednich do treści stosunków ukształtowanych w danym związku.
SN stwierdził, że przewidziana w art. 18 Konstytucji ochrona małżeństwa przejawia się m.in. w tym, że do innych związków nie stosuje się przepisów prawa małżeńskiego (w tym majątkowego), nawet w drodze analogii. Z drugiej strony nie oznacza to, że inne niż małżeńskie formy wspólnego pożycia są zakazane. Nie budziło też wątpliwości SN, że dopuszczalne są rozliczenia majątkowe między osobami pozostającymi w związkach pozamałżeńskich.
Prawo polskie nie reguluje, nawet w części, pozamałżeńskich wspólnot osobisto-majątkowych. Dlatego w każdym przypadku trzeba szukać odpowiednich instytucji prawa cywilnego, które pasować będą do okoliczności sprawy.
W przeciwieństwie jednak do Sądu Apelacyjnego (od którego wyroku wywiedziono skargę kasacyjną), SN stwierdził, że związek osób tej samej płci nie może być uznany za konkubinat. Jedną z cech istotnych konkubinatu jest bowiem odmienność płci konkubentów. Rozróżnienie związków osób tej samej płci i związków osób płci odmiennej utrzymuje się w większości krajów Unii Europejskiej, jest także uwzględniane w orzecznictwie ETS.
Powyższe nie stoi jednak na przeszkodzie rozliczeniom majątkowym w związkach homoseksualnych. SN przyznał jednak, że stosowanie instytucji prawa cywilnego, stworzonych dla typowego obrotu cywilnoprawnego (a nie związków osobisto-majątkowych), może tu być trudne. SN wskazał, że jeśli nie doszło do powstania współwłasności (ale oczywiście „zwykłej" ułamkowej, a nie bezudziałowej małżeńskiej), to wzajemne rozliczenia mogą być dokonane na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu oraz o rozliczeniu nakładów i wydatków na cudzą rzecz.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2007 roku, sygn. akt IV CSK 301/07, OSNC 2009/2, poz. 29
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?