Świadczenie pieniężne na rzecz określonych instytucji w przypadku warunkowego umorzenia

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu przedstawionego na podstawie art. 441 § 1 kpk zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy "Czy w razie warunkowego umorzenia postępowania karnego świadczenie pieniężne, o którym mowa w art. 49 § 1 kk, może zostać orzeczone na rzecz dowolnego podmiotu zamieszczonego w wykazie prowadzonym przez Ministra Sprawiedliwości (art. 49a § 2 kk), czy też tylko na rzecz takiego podmiotu zamieszczonego w tym wykazie, którego podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na określony cel społeczny, bezpośrednio związany z ochroną dobra naruszonego lub zagrożonego przestępstwem popełnionym przez sprawcę, wobec którego warunkowo umorzono postępowanie karne?” Stwierdził, że:

Porady prawne

Sąd Najwyższy stwierdził, że w wypadku warunkowego umorzenia postępowania karnego sąd, zgodnie z art. 67 § 3 kk w zw. z art. 49 § 1 kk, może orzec świadczenie pieniężne na rzecz dowolnego podmiotu, wpisanego do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, o którym mowa w art. 49a § 2 kk.

Ustawy karne nie definiują bezpośrednio terminu „skazanie”, to jednak sens tego pojęcia, rzecz oczywista na użytek rozwiązania przedstawionego przez sąd odwoławczy zagadnienia prawnego, wynika choćby z zestawienia przepisów art. 413 § 2 kpk i art. 414 kpk. W tym pierwszym wskazuje się wyraźnie, co powinien zawierać wyrok skazujący, natomiast w drugim określa się wymogi, jakim odpowiadać powinien wyrok umarzający i warunkowo umarzający postępowanie. Rozróżnienie przez ustawodawcę „skazania” od „warunkowego umorzenia postępowania karnego” rysuje się zatem jako czytelne. Żadne szczególnie istotne czy doniosłe racje nie przemawiają za odstąpieniem in concreto od zasady pierwszeństwa wykładni językowej. Po pierwsze - pogląd, że regulacja z art. 49 § 1 kk w zakresie wskazującym podstawowe zadania lub cele statutowe podmiotów w nim wymienionych nie odnosi się do orzekania świadczenia pieniężnego w wypadku warunkowego umorzenia postępowania karnego, wcale nie pozostaje w oczywistym konflikcie lub sprzeczności ze znaczeniem innych norm systemu, w tym i z tymi, które mają wyższą moc prawną. Co prawda ratio legis nowego brzmienia art. 49 § 1 kk wiązało się z usunięciem nieprawidłowości występujących przy wykorzystywaniu środków finansowych pochodzących z nawiązek i świadczeń pieniężnych (zob.

uzasadnienie projektu ustawy, druk nr 2783 Sejmu RP IV kadencji), ale nie ulega wątpliwości, że większa swoboda sądu w tym zakresie przy stosowaniu tych środków w razie warunkowego umorzenia postępowania karnego nie będzie generowała zjawisk niepożądanych, albowiem - co trzeba dobitnie jeszcze raz zaakcentować - sąd będzie skrępowany wykazem prowadzonym przez Ministra Sprawiedliwości (art. 49a § 2 kk). Będzie mógł w takim wypadku orzec świadczenie pieniężne, zgodnie z art. 67 § 3 kk, tylko na rzecz podmiotu wymienionego w tym wykazie. Po drugie - wykluczone jest, aby omówione wyżej znaczenie literalne art. 49 § 1 kk prowadziło do rażąco niesprawiedliwych rozstrzygnięć lub pozostawało w oczywistej sprzeczności z powszechnie akceptowanymi normami moralnymi. Odwrotnie, umożliwi ono sięgnięcie po świadczenie pieniężne w razie warunkowego umorzenia postępowania karnego w sprawach o przestępstwa, w których zdefiniowanie naruszonego lub zagrożonego dobra prawnego rodzi znaczne trudności, a czasami jest wręcz niemożliwe. Przyjęta interpretacja stworzy tym samym w pewnych sytuacjach szansę na osiągnięcie celu, który legł u podstaw skorzystania w danej sprawie z dobrodziejstwa warunkowego umorzenia postępowania karnego. Postulowana przez prokuratora Prokuratury Krajowej odpowiedź na konkretne pytanie prawne mogłaby w niektórych wypadkach zablokować orzeczenie świadczenia pieniężnego po myśli art. 67 § 3 kk, mimo że byłoby to ze względów wychowawczych pożądane. Po trzecie - z całą stanowczością wypadało odrzucić przypuszczenie (choćby teoretyczne), że wykładnia literalna komentowanego przepisu mogłaby wywołać konsekwencje trudne do przyjęcia z punktu widzenia społecznego lub innego. Przedstawione wyżej wywody skłaniają raczej do konstatacji, że właśnie rygorystyczne stosowanie wszystkich ograniczeń zawartych w art. 49 § 1 kk przy ferowaniu wyroków warunkowo umarzających postępowanie karne prowadziłoby w pewnych wypadkach do następstw pozostających w konflikcie z naczelnymi zasadami prawa karnego.

Sumując: skoro ważne racje nie przemawiały za odstąpieniem od wyniku wykładni językowej analizowanego przepisu i tym samym za oparciem się o rezultat wykładni funkcjonalnej czy systemowej, należało przyjąć, że w wypadku warunkowego umorzenia postępowania karnego sąd, zgodnie z art. 67 § 3 kk w zw. z art. 49 § 1 kk, może orzec świadczenie pieniężne na rzecz dowolnego podmiotu, wpisanego do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, o którym mowa w art. 49a § 2 kk.

Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 29 marca 2006 r., sygn. akt I KZP 2/2006


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika