Trwałe i widoczne urządzenie musi wznieść posiadacz służebności

W sprawie chodziło o zasiedzenie służebności gruntowej drogi dojazdowej. Przepis art. 292 k.c. wymaga - oprócz zwykłych ustawowych przesłanek nabycia przez zasiedzenie, jak np. korzystanie z cudzej nieruchomości przez odpowiedni czas, zależnie od dobrej lub złej wiary - aby korzystanie łączyło się z istnieniem  trwałego i widocznego urządzenia. Wnioskodawca, który domagał się ustanowienia tej służebności, korzystał z drogi od 1963 roku. Została ona utwardzona płytkami żwirowymi, ale nie przez wnioskodawcę, tylko przez właściciela nieruchomości obciążonej (czyli tej, po której biegła droga). Sądy obu instancji oddaliły wniosek, bowiem uznały, że to wnioskodawca (posiadacz służebności) powinien wykonać urządzenie. Wnioskodawca wniósł skargę kasacyjną, a Sąd Najwyższy w składzie trzyosobowym powziął wątpliwość: "Czy wykonanie trwałego i widocznego urządzenia przez posiadacza służebności gruntowej jest konieczną przesłanką zasiedzenia przez niego tej służebności (art. 292 k.c.)?" Takie pytanie skierowane zostało do składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, który w odpowiedzi podjął uchwałę:

Porady prawne

Wykonanie trwałego i widocznego urządzenia przez posiadacza nieruchomości w zakresie służebności gruntowej drogi dojazdowej jest przesłanką zasiedzenia tej służebności (art. 292 k.c.).

W uzasadnieniu SN zauważył, że zasiedzenie służebności jest jednym ze sposobów jej nabycia. Służebność można posiadać, podobnie jak rzecz. Zgodnie z art. 352 k.c., kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności, przy czym do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy. Posiadanie służebności gruntowej jest jednak specyficzne (art. 336 k.c.), a posiadanie prowadzące do zasiedzenia służebności gruntowej polega na korzystaniu z gruntu w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność. Władanie w zakresie służebności gruntowej musi być wykonywane dla siebie, a ponadto nie może nabyć służebności gruntowej w drodze zasiedzenia osoba, która korzysta z sąsiedniej nieruchomości tylko dzięki  grzeczności sąsiada.

Wspomniane już "trwałe i widoczne urządzenie" nie zostało sprecyzowane w Kodeksie cywilnym. W orzecznictwie za takie urządzenia uznawano rowy odwadniające, nasypy, studnie, groble,  utwardzenie na gruncie szlaku drożnego, mostek czy też osadnik widoczny na powierzchni ziemi wraz z dołączoną do niego rurą kanalizacyjną, znajdującą się pod powierzchnią gruntu. Nie są takim urządzeniem same koleiny, ale już koleiny utwardzone żwirem – tak.

Kodeks cywilny nie rozstrzyga, kto ma wznieść trwałe i widoczne urządzenie (czy musi to być posiadacz służebności). SN zwrócił jednak uwagę, że urządzenie to ma ostrzegać właściciela, iż może dojść do zasiedzenia służebności przez inną osobę na jego gruncie (dlatego ma być "widoczne"). Skoro zaś ma spełniać funkcję" ostrzegawczą, to musi być wzniesione przez posiadacza służebności. Zdaniem SN nie można się zgodzić z poglądem, iż wystarczającym ostrzeżeniem dla właściciela jest już fakt, iż kto inny w sposób trwały korzysta z urządzenia (bez względu na to, kto je wzniósł). Posiadacz służebności może bowiem korzystać z urządzenia trwale, ale sporadycznie. Jeśli zaś to posiadacz je wzniesie, szanse na jego dostrzeżenie przez właściciela są znacznie większe.

SN odwołał się również do konstytucyjnie gwarantowanej ochrony własności. Jeśli na tle rozumienia przepisów ograniczających własność powstają wątpliwości, jak je tłumaczyć, to trzeba to robić tak, by chronić własność (a nie ułatwiać jej ograniczanie). Z tego względu należy uznać, że trwałe i widoczne urządzenie musi wznieść posiadacz służebności.

Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2011 roku, sygn. akt III CZP 10/11


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika