Umowa zlecenia może pozbawić prawa do wcześniejszej emerytury

Sąd Najwyższy - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rozważał interesujący problem dotyczący wcześniejszych emerytur. Ubezpieczony - urodzony w 1945 roku - legitymował się stażem ubezpieczeniowym wynoszącym 39 lat, 11 miesięcy i 16 dni (w tym 35 lat, 5 miesięcy i 16 dni okresów składkowych oraz 4 lata i 6 miesięcy okresów nieskładkowych). Przez 23 lata, 10 miesięcy i 15 dni pracował na podstawie umowy o pracę. Ostatnio pobierał świadczenie przedemerytalne, ale - co istotne - w trakcie pobierania świadczenia pracował przez dwa miesiące na podstawie umowy zlecenia i z tego tytułu odprowadzane były składki na ubezpieczenie społeczne. ZUS odmówił mu przyznania wcześniejszej emerytury, właśnie ze względu na tę umowę zlecenia. Sprawa trafiła ostatecznie do Sądu Najwyższego, który w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę:

Porady prawne

Ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy po rozwiązaniu stosunku pracy do czasu złożenia wniosku o wcześniejszą emeryturę otrzymywali świadczenie przedemerytalne i w okresie jego pobierania zawarli umowę zlecenia, z tytułu której podlegali ubezpieczeniom społecznym, nie mogą być uznani za ubezpieczonych, którzy ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, byli pracownikami w rozumieniu art. 29 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227).

SN zauważył, że w nowym (tj. obowiązującym od 1999 roku) systemie emerytalnym generalnie nie przewiduje się wcześniejszych emerytur. Uwzględniając jednak zasadę państwa prawnego, w ustawie emerytalnej utrzymano taką możliwość wobec ubezpieczonych urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., którzy mają za sobą długi okres opłacania składek i zbliżają się do wieku emerytalnego według poprzedniego stanu prawnego, o ile spełniają dodatkowe warunki. Mogą korzystać z nich wyłącznie pracownicy - osoby pozostające w stosunku pracy.

Z art. 29 ustawy emerytalnej wynika, że wcześniejsza emerytura przysługuje ubezpieczonym, którzy  łącznie spełniają następujące warunki: ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, byli pracownikami oraz w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom  emerytalnemu i rentowym pozostawali w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy, chyba  że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnieni do renty z tytułu niezdolności do pracy (ust. 2 pkt 1 i 2). Warunków tych nie muszą spełniać osoby, które przez cały wymagany okres podlegały ubezpieczeniu z tytułu pozostawania w stosunku pracy (ust. 3).

Sądy przyjmują, iż prawo do emerytury na  podstawie tego przepisu może nabyć także ubezpieczony, który w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego nie jest już pracownikiem. Wymagane jest, by ostatnio (a nie bezpośrednio) przed złożeniem wniosku ubezpieczony nim był. Co do świadczenia przedemerytalnego, to SN przyjmuje, że podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania zasiłku dla bezrobotnych (będącego warunkiem przyznania świadczenia przedemerytalnego) jest pochodną pracowniczego ubezpieczenia społecznego, a nie odrębnym, niezależnym tytułem do podlegania ubezpieczeniom. Wynika z tego, że osoba, która ostatnio pobierała zasiłek, jest traktowana tak samo, jak osoba, która ostatnio była pracownikiem. Pobieranie świadczenia przedemerytalnego nie ma znaczenia dla nabycia wcześniejszej emerytury, nie jest to bowiem tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym - ostatnim tytułem było zatem pobieranie zasiłku, zrównane z punktu widzenia przepisu art. 29 ustawy emerytalnej z pozostawaniem w stosunku pracy.

Niestety zatrudnienie na podstawie umowy cywilnoprawnej (również w okresie pobierania świadczenia przedemerytalnego) jest już odrębnym tytułem do podlegania ubezpieczeniom społecznym (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej). Po okresie zatrudnienia podjętego w okresie pobierania świadczenia przedemerytalnego na podstawie umowy cywilnoprawnej, nie ma możliwości powrotu do statusu ubezpieczonego będącego pracownikiem. Nie ma tu znaczenia, na jak długo zawarta była ta umowa oraz kiedy uległa rozwiązaniu.

Powyższe rozumienie przepisu jest jednocześnie zgodne z celami reformy systemu emerytalno - rentowego, która miała m.in. ograniczyć uprawnienia do wcześniejszej emerytury i ujednolicić wiek emerytalnego.

Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2009 roku, sygn. akt I UZP 7/09


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

  • ania 2012-04-28 00:53:34

    Do 31 grudnia 2008 r spelnilam warunki wiekowe i stazowe do otrzymania wczesniejszej emerytury.W 2008 r prowadzilam dzialalnosc gospodarcza,natomiast 2009 r bylam zatrudniona na umowe o prace i nadal pracuje,czy teraz jak zloze wniosek o wczesniejsza emeryture zostanie mi przyznana Ania


Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika