W którym roku dodatkowe wynagrodzenie roczne jest zaliczane do podstawy wymiaru emerytury?

Sąd Najwyższy miał odpowiedzieć na pytanie czy dodatkowe wynagrodzenie roczne (tzw. trzynastka) powinno być uwzględnione przy obliczaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne w myśl art. 15 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - w roku faktycznej wypłaty tego wynagrodzenia, czy też - zgodnie z par. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy emerytur i rent - doliczone do wynagrodzenia tego roku, za który przysługuje?

Sąd Najwyższy podjął uchwałę, że przy obliczaniu podstawy wymiaru emerytury i renty w sposób określony w art. 15 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodatkowe wynagrodzenie roczne przewidziane w ustawie z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej dolicza się do wynagrodzenia z tego roku, za który przysługiwało.

Porady prawne

Problem prawny dotyczy tego, czy przychód z tytułu dodatkowego wynagrodzenia, będący podstawą wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, uwzględnia się w podstawie wymiaru emerytury (renty) w roku, w którym został faktycznie uzyskany, czy też w roku, za który wynagrodzenie to przysługiwało. Zasady ustalania podstawy wymiaru emerytury i renty określone są w art. 15 ustawy o emeryturach i rentach. Zgodnie z art. 15 ust. 1 podstawę tę stanowi przeciętna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych. Powołując się na przeciętną podstawę wymiaru składek przepis odsyła do regulacji dotyczącej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia zawartej w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis art. 18 ust. 1 tej ustawy określa jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników przychód, o którym mowa w art. 4 ust. 9, a ten z kolei przepis odwołuje się do definicji przychodu określonej w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Definicja zawarta w art. 11 tej ostatniej ustawy - przychodami są otrzymane lub pozostawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń - ma zastosowanie do przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia pracowników w takim zakresie, w jakim określa jako przychód wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy wypłacone pracownikowi.

Wynagrodzenie wypłacone przez pracodawcę z opóźnieniem wykazywane jest w raporcie za ten miesiąc, w którym zostało wypłacone i wówczas staje się podstawą wymiaru składek. Jednakże okresy, z których przychody przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników, nie mają przełożenia na okresy, z których przychody przyjmowane są do ustalania podstawy wymiaru emerytury i renty. W powołanym na wstępie przepisie art. 15 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach za podstawę wymiaru emerytury i renty przyjmuje się podstawę wymiaru składek. Chodzi tu o te przychody, które objęte są obowiązkiem opłacania składek, natomiast nie uwzględnia się przychodów wyłączonych z tego obowiązku. Dodatkowe wynagrodzenie określone w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej jest wliczane do przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki, a zatem wlicza się je do podstawy wymiaru emerytury (renty). Sposób ustalania podstawy wymiaru tych świadczeń reguluje przepis art. 15 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach. Zgodnie z tym przepisem oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek w okresie każdego roku (oddzielnie) z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych a następnie oblicza się w procentach stosunek każdej z tych sum do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia w danym roku kalendarzowym. Średnia arytmetyczna tych procentów daje wskaźnik wysokości podstawy wymiaru. W przypadku pracowników podstawę wymiaru składek w każdym roku kalendarzowym stanowi wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia ze stosunku pracy za dany rok kalendarzowy. Powołany przepis nie daje odpowiedzi na pytanie, czy należne za dany rok wynagrodzenie wypłacone przez pracodawcę z opóźnieniem wlicza się do kwot podstaw wymiaru składek za ten rok, w którym przysługiwało, czy też za rok, w którym zostało wypłacone. Jednak przy przyjęciu ostatniej wersji wskaźnik wysokości podstawy wymiaru byłby wypaczony. W sytuacji, gdy pracodawca zalega z wypłatą wynagrodzenia przez wiele miesięcy w danym roku kalendarzowym stosunek podstawy wymiaru składek do przeciętnego wynagrodzenia w danym roku będzie zaniżony. W przypadku, gdyby wyrównanie wynagrodzenia nastąpiło w roku, w którym pracownik przechodzi na emeryturę (lub w następnych latach), wynagrodzenie to nie byłoby wliczane do jej podstawy wymiaru, mimo że stanowiło podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne.

Dodatkowe wynagrodzenie roczne określone w ustawie ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej jest zawsze wypłacane w następnym roku kalendarzowym, przypadającym po roku, w którym przysługuje. Podstawą ustalenia tego wynagrodzenia jest suma wynagrodzeń otrzymanych przez pracownika w ciągu całego roku kalendarzowego (art. 4 ust. 1), nie może ono zatem zostać wyliczone przed końcem danego roku. Gdyby wynagrodzenie to było wliczane do podstawy wymiaru za ten rok, w którym zostało wypłacone, dodatkowe wynagrodzenie za ostatni rok przed rokiem przejścia na emeryturę nie byłoby nigdy wliczane do podstawy wymiaru emerytury. Pracownik zatrudniony w sferze budżetowej tylko przez część dziesięcioletniego okresu byłby pokrzywdzony, gdyż dodatkowe wynagrodzenie za ostatni rok pracy, stanowiące z mocy prawa składnik jego wynagrodzenia za pracę, od którego pracodawca odprowadził składkę, nie byłoby uwzględniane w podstawie wymiaru emerytury. Skoro w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty porównuje się stanowiące podstawę wymiaru składek wynagrodzenie pracownika do przeciętnego wynagrodzenia pracowników, wynagrodzenie ze wskazanego przez pracownika okresu musi być realne, niezależne od tego kiedy pracodawca (płatnik) wskazał je jako podstawę wymiaru składek i kiedy opłacił składkę. W przypadku dodatkowego rocznego wynagrodzenia w ustawie o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej jest dokładnie określony okres, za który przysługuje to wynagrodzenie - miesiące przepracowane przez pracownika w danym roku kalendarzowym. Stosując sposób obliczania podstawy wymiaru określony w art. 15 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach dodatkowe wynagrodzenie roczne należy doliczać do kwot wynagrodzenia za rok kalendarzowy, za który wynagrodzenie to przysługiwało. Regulacja zawarta w § 6 powołanego rozporządzenia, dotycząca sposobu ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent ubezpieczonych będących pracownikami, jest zgodna z zasadami określonymi w ustawie o emeryturach i rentach i ma zastosowanie z mocy art. 194 tej ustawy.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2007 r., sygn. akt I UZP 5/06


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika