Wierzyciel może zapłacić odszkodowanie dłużnikowi
Sąd wydał nakaz zapłaty na podstawie weksla. Taki nakaz jest natychmiast wykonalny, bez nadawania mu klauzuli wykonalności, zatem wierzyciel wszczął egzekucję. Dłużnik w międzyczasie wniósł zarzuty. Sąd nakaz zapłaty uchylił, a powództwo oddalił. Wtedy dłużnik wniósł przeciwko wierzycielowi powództwo o naprawienie szkody. Rozpoznający apelację Sąd Okręgowy zadał Sądowi Najwyższemu pytanie: Czy prowadzenie egzekucji na podstawie nieprawomocnego nakazu zapłaty z weksla w postępowaniu nakazowym, któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 492 § 3 zd. 1 k.p.c., jest działaniem bezprawnym, rodzącym odpowiedzialność deliktową z art. 415 k.c. w związku z art. 338 § 2 k.p.c. w razie uchylenia nakazu zapłaty i prawomocnego oddalenia powództwa? W odpowiedzi SN podjął uchwałę:
Za szkodę wyrządzoną wykonaniem nieprawomocnego nakazu zapłaty zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, następnie uchylonego, wierzyciel nie ponosi odpowiedzialności na podst. art. 415 k.c., chyba że złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji i jego popieranie było zachowaniem zawinionym.
Obecnie nie ma już wątpliwości, iż art. 338 § 2 k.p.c. ma zastosowanie do nakazu zapłaty. Stanowi on o tym, że osoba, która poniosła szkodę wskutek wykonania wyroku (nakazu zapłaty), następnie uchylonego, może wystąpić do sądu z roszczeniem odszkodowawczym, nie wyjaśnia natomiast podstawy prawnej takiego żądania. Brak jest w tym zakresie regulacji prawnej. Nie jest nią art. 746 § 1 k.
p.c., który dotyczy postępowania zabezpieczającego, zatem nie może być interpretowany ani rozszerzająco, ani przez analogię. SN odrzucił też koncepcję nadużycia prawa procesowego, skoro ustawodawca sam pozwala na wykonywanie orzeczeń, które mogą być uchylone nawet po wyegzekwowaniu świadczenia. Pozostała możliwość odwołania się do ogólnej zasady odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę (art. 415 k.c.). Jednym z warunków odpowiedzialności na podstawie art. 415 k.c. jest wykazanie winy sprawcy szkody. By mówić o winie wykazać należy:bezprawność zachowania,
umyślność lub nieumyślność oraz
poczytalność sprawcy.
SN zauważył, że wszczęcie i popieranie przez wierzyciela egzekucji przeciwko dłużnikowi na podstawie tytułu wykonawczego w postaci zarówno prawomocnego, jak i nieprawomocnego, lecz natychmiast wykonalnego orzeczenia sądu nie może więc uznane za czyn niedozwolony, wierzyciel korzysta bowiem z możliwości przyznanej mu przez prawo.
Nie można jednak - pisze SN - wykluczyć, że działanie wierzyciela polegające na spowodowaniu wszczęcia egzekucji na podstawie orzeczenia sądu (nakazu zapłaty) nieprawomocnego, lecz natychmiast wykonalnego, będzie zachowaniem zawinionym. Jako przykład takiego zachowania można wskazać popieranie egzekucji, której podstawę stanowi natychmiast wykonalny nieprawomocny nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla, co do którego wierzyciel ma świadomość, że jest nieważny lub został sfałszowany. Takie postępowanie uzasadnia odpowiedzialność wierzyciela za szkodę wyrządzoną dłużnikowi egzekwowanemu.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2009 roku, sygn. akt III CZP 68/09
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?