Jak ustalać okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze?

1.8.2008

Nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 20 kwietnia 2004 r. wprowadziła przepis, w myśl którego przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zdaniem wnioskodawcy kwestionowany przepis jest przepisem działającym wstecz, którym ustawodawca reguluje uprawnienia obywateli sięgające do 1991 roku. Osoba ubezpieczona, która przed dniem wejścia w życie kwestionowanego przepisu mogła przejść na emeryturę będzie miała naliczaną emeryturę w bardziej korzystny sposób. Natomiast osoba, która złoży taki wniosek później, mimo formalnie równych okresów pracy i ubezpieczenia, będzie miała naliczaną wysokość emerytury mniej korzystnie. Skarżony przepis, poza rozróżnieniem osób o formalnie jednakowych uprawnieniach do świadczenia emerytalnego czy rentowego, powoduje dyskryminowanie tych osób, które przebywały na urlopie macierzyńskim lub zwolnieniu wskutek choroby po 14 listopada 1991 r. W opinii wnioskodawcy naruszona została konstytucyjna zasada ochrony praw nabytych, która zakazuje arbitralnego znoszenia lub ograniczania praw podmiotowych przysługujących jednostce. Odstąpienie od tej zasady jest dopuszczalne w szczególnych okolicznościach, które - zdaniem wnioskodawcy - przy nowelizowaniu ustawy nie występowały. Ponadto przyjęcie normy prawnej odbyło się w sposób sprzeczny z zasadami techniki legislacyjnej. Kwestionowany przepis nie był przedmiotem uzgodnień Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych.

10 lipca 2008 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone wnioski Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych dotyczące ustalania okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 32 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest zgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji.

A zatem ustalanie okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest zgodne z Konstytucją.

TK uzasadniał swoje stanowisko tym, iż ustawodawca wprowadzając kwestionowany przepis nie zawarł przepisów przejściowych, tym samym wprowadzona modyfikacja może mieć zastosowanie tylko wobec osób, które nabyły prawo do wcześniejszej emerytury dopiero po wejściu w życie nowelizacji. W takiej sytuacji nie można mówić o naruszeniu praw nabytych, ponieważ kwestionowany przepis nie ma zastosowania wobec osób, które przed jego wejściem w życie nabyły prawo do wcześniejszej emerytury na warunkach art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W przypadku tych osób organ rentowy wydał już decyzję potwierdzającą nabycie tego prawa na starych zasadach, a żaden przepis ustawy nowelizującej nie upoważnia do zmiany tych decyzji. Natomiast przyjęty w nowej zasadzie zakaz zaliczania do okresu zatrudnienia okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa jest wyrazem skorzystania przez ustawodawcę ze swobody w regulowaniu stosunków prawnych. Tym samym nie można mówić o działaniu prawa wstecz, ani o naruszeniu praw słusznie nabytych. Nie można też stwierdzić naruszenia konstytucyjnej zasady równości i związanej z nią zasady sprawiedliwości społecznej, ponieważ po wejściu w życie nowelizacji wszyscy nabywający prawo do wcześniejszej emerytury na warunkach art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zostali objęci jednolitą regułą.

Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2008 r., sygn. akt K 33/06

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Komentarze