Nie można odliczać VAT-u od czynności pozornych
15 lipca i 4 listopada 2008 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznawał skargę konstytucyjną Fabryki Mechanizmów Samochodowych POLMO Spółka Akcyjna dotyczącą zwrotu podatku od towarów i usług.
Skarżąca spółka złożyła w urzędzie skarbowym deklarację podatku od towarów i usług, VAT-7. Wykazała w niej nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym, w tym kwotę zwrotu na rachunek bankowy podatnika. W następstwie tego przeprowadzono kontrole skarbową. Na podstawie zebranego materiału dowodowego dyrektor urzędu kontroli skarbowej uznał, że czynności zakupu i sprzedaży maszyn, urządzeń i narzędzi pomiędzy stronami uczestniczącymi w ich obrocie zostały zawarte dla pozoru by obejść przepisy prawa podatkowego i wykorzystać ulgi podatkowe. Ostateczną cenę miała zapłacić skarżąca spółka. Izba skarbowa po rozpatrzeniu odwołania utrzymała poprzednią decyzję. Wojewódzki sąd administracyjny a potem Naczelny Sąd Administracyjny oddaliły zażalenie. Zgodnie z kwestionowanym przepisem w przypadku, gdy wystawiono faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne potwierdzające czynności, do których ma zastosowanie kodeks cywilny, faktury i dokumenty celne nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego. Mimo że przepis został uchylony w 2004 r. ze względu na konieczność ochrony konstytucyjnych wolności i praw skarżącego, orzeczenie w tej sprawie jest konieczne. Zdaniem skarżącej spółki przepis naruszał konstytucyjną zasadę zaufania obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa. Zgodnie bowiem z konstytucją wszelkie podatki, które siłą rzeczy ograniczają własność, muszą być nałożone w drodze ustawowej. Tymczasem w chwili obowiązywania zakwestionowanego przepisu nie obowiązywała żadna norma o randze ustawowej, która zezwalałaby organom władzy publicznej na zakazanie odliczania podatku VAT ze względu na określone w nim okoliczności.
W wyroku z 5 listopada 2008 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
§ 48 ust. 4 pkt 5 lit. c rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym w zakresie, w jakim dotyczy faktur (lub faktur korygujących) potwierdzających czynności stanowiące przedmiot podatku naliczonego, do których to czynności - z możliwością przeprowadzenia kontroli sądowej - ma zastosowanie art. 83 kodeksu cywilnego, jest zgodny z art. 64 ust. 3 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 64 ust. 1 Konstytucji. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Zarzuty skarżącej spółki sprowadzały się do twierdzenia, że kwestionowany przepis rozporządzenia, będąc unormowaniem rangi podustawowej, prowadził do pozbawienia nabywców towarów i usług w ramach sprzedaży opodatkowanej prawa do odliczenia od podatku należnego podatku naliczonego w związku z nabyciem towarów i usług oraz żądania zwrotu ewentualnej nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Trybunał stwierdził, że kwestionowany przepis rozporządzenia został wydany na podstawie art. 23 ust. 1 i 2 znowelizowanej (15 lutego 2002 r.) ustawy o podatku od towarów i usług (podatku VAT).
Faktury, potwierdzające czynności uznane potem za pozorne, nie mogą być podstawą do odliczenia podatku VAT zapłaconego w cenie towaru lub usługi od podatku należnego ani też na ich podstawie nie można żądać zwrotu różnicy podatku naliczonego i należnego. Faktury potwierdzające czynności pozorne nie mogą być więc potraktowane jako podstawa odliczenia podatku VAT zapłaconego w cenie towaru lub usługi od podatku należnego ani też nie mogą być podstawą żądania zwrotu różnicy podatku naliczonego i należnego.
W ocenie Trybunału kwestionowany przepis nie zawiera zaś unormowań, które pozbawiałyby podatników prawa odliczenia od podatku należnego podatku VAT zapłaconego w cenie, jeśli podatnik skutecznie odeprze zarzut pozorności czynności prawnej, której dotyczyła kwestionowana przez organy podatkowe (bądź organy kontroli skarbowej) faktura.
Trybunał Konstytucyjny umorzył postępowanie w zakresie odnoszącym się do "obejścia prawa" (art. 58 k.c.) ze względu na to, iż ostateczne orzeczenie NSA, do którego odnosiła się skarga konstytucyjna, nie konkretyzowało zaistnienia obejścia konkretnego przepisu prawa. Trybunał umorzył także postępowanie w zakresie zarzutów naruszenia art. 2 w związku z art. 64 i art. 217 Konstytucji z powodu spóźnionego o ponad dwa lata podniesienia zarzutów i wskazania wzorców kontroli konstytucyjności (obowiązuje termin 3 miesięcy od doręczenia ostatecznego orzeczenia lub decyzji). Trybunał uznał też, że art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji nie mogą być podstawą oceny zgodności w postępowaniu dotyczącym skargi konstytucyjnej, albowiem nie gwarantują konstytucyjnego prawa lub wolności, których ochronie służy skarga konstytucyjna.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 listopada 2008 r., sygn. akt SK 79/06
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?