Czy będzie można zakładać grupy przedsiębiorstw rodzinnych?

Sejmowa Komisja Gospodarki oraz Komisja Rozwoju Przedsiębiorczości jednak negatywnie zaopiniowały ten projekt.

Ustawa miałaby wejść w życie po upływie 30 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. 

Na czym ma polegać nowa forma prawna prowadzenia działalności gospodarczej oraz rolniczej?

Projektowana ustawa określa zasady tworzenia i funkcjonowania tzw. grup przedsiębiorstw rodzinnych. Chodzi tu o współpracujących ze sobą przy realizacji przedsięwzięć na obszarze gminy lub na obszarze gmin sąsiadujących uczestników grupy.

Uczestnikiem grupy może być osoba fizyczna:

1. będąca przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, albo

2. prowadząca działalność rolniczą w rozumieniu art. 2 pkt 3 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

„Przedsięwzięcie” to zorganizowane działanie zmierzające do realizacji określonego celu gospodarczego, zgodnie z umową zawartą między wszystkimi lub niektórymi uczestnikami grupy.

W skład grupy przedsiębiorstw rodzinnych wchodzić ma co najmniej 3 uczestników. Grupa ta będzie działać na podstawie przepisów ustawy i umowy grupy.

Co istotne, projekt ustawy nie stwarza jakichkolwiek ograniczeń dla tworzenia grup przedsiębiorstw rodzinnych przez przedsiębiorstwa rodzinne nie mające związków z rolnictwem. Nie narzuca także wymogów co do rodzajów działalności gospodarczej, do prowadzenia której byłyby zobowiązane podmioty uczestniczące w grupie przedsiębiorstw rodzinnych oraz co do ich lokalizacji. 

Jak mają powstawać grupy przedsiębiorstw rodzinnych?

Według projektu ustawy umowę grupy przedsiębiorstw rodzinnych należy sporządzić w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Powinna ona zawierać m.in.:

• nazwę grupy;

• wykaz uczestników grupy;

• zasady koordynacji przedsięwzięć, jej reprezentacji oraz zasady finansowania tych przedsięwzięć;

• sposób przyjmowania nowych uczestników grupy i zasady rezygnacji z uczestnictwa w grupie;

• sposób podejmowania decyzji dotyczących grupy w sprawach spoza zakresu realizacji przedsięwzięć;

• zasady dokonywania zmian w umowie grupy;

• sposób powołania koordynatora, szczegółowy zakres zadań oraz zasady jego finansowania;

• zakres terytorialny działania grupy;

• sposób rozliczeń uczestników grupy w przypadku jej rozwiązania.

W zakresie nieuzgodnionym w umowie grupy do rozstrzygania sporów stosować się będzie przepisy kodeksu postępowania cywilnego dotyczące zapisu na sąd polubowny.

Grupa działać ma pod nazwą, do której znajdą odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące firmy osoby prawnej. 

Jak realizowane będą przedsięwzięcia grupy przedsiębiorstw rodzinnych?

Podstawowym celem grupy ma być realizacja przedsięwzięć.

Przedsięwzięcie w ramach grupy realizować się będzie na podstawie tzw. umowy przedsięwzięcia, sporządzanej, pod rygorem nieważności, w formie pisemnej. Umowa przedsięwzięcia winna zawierać w szczególności:

1.   wykaz uczestników przedsięwzięcia;

2.  procentowy udział każdego uczestnika przedsięwzięcia w cenie sprzedaży, albo inny sposób określenia udziału w pożytkach z realizacji przedsięwzięcia;

3.   sposób prowadzenia spraw przedsięwzięcia, w tym m.in.:

• określenie imion i nazwisk osób występujących w imieniu uczestników przedsięwzięcia,

• określenie zakresu czynności zwykłego zarządu oraz maksymalnej wysokości zobowiązań zaciąganych przez pełnomocnika, nie wymagających pełnomocnictwa szczególnego,

• określenie zakresu czynności wymagających udzielenia pełnomocnictwa szczególnego podpisanego przez wszystkich uczestników przedsięwzięcia;

4.   czas trwania przedsięwzięcia, jeśli został oznaczony.

Uczestników przedsięwzięcia mają reprezentować w stosunkach zewnętrznych pełnomocnicy ustanowieni w umowie przedsięwzięcia. Pełnomocnik przedsięwzięcia będzie mógł bez uprzedniej zgody pozostałych uczestników przedsięwzięcia prowadzić sprawy i reprezentować uczestników przedsięwzięcia w sprawach, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych uczestników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna będzie zgoda uczestników przedsięwzięcia.

Ponadto każdy uczestnik przedsięwzięcia będzie mógł bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić uczestników przedsięwzięcia na niepowetowane straty.

O ile w umowa przedsięwzięcia nie postanowi się inaczej, zgody wszystkich uczestników przedsięwzięcia nie będzie wymagało zaciągnięcie zobowiązania do wysokości równowartości w złotych 10000 euro, liczonej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu poprzedzającym dzień dokonania czynności. 

Stronami umowy przedsięwzięcia będą uczestnicy przedsięwzięcia określeni w umowie przedsięwzięcia. Informację o uczestnikach przedsięwzięcia umieszczać się ma we wszystkich umowach i dokumentach dotyczących tego przedsięwzięcia. Brak takiej informacji w umowie spowoduje jej nieważność z mocy prawa.

Jeśli sprzedaż będzie dotyczyła realizacji przedsięwzięcia w ramach grupy, a umowa przedsięwzięcia będzie przewidywała procentowy udział w cenie sprzedaży, to na fakturze sprzedaży trzeba będzie zawrzeć oznaczenie, że sprzedaż dotyczy realizacji przedsięwzięcia w ramach grupy. W tym przypadku faktura będzie mogła dodatkowo zawierać określenie procentowych udziałów poszczególnych uczestników przedsięwzięcia w cenie sprzedaży.

Uczestnik przedsięwzięcia ma ponosić odpowiedzialność majątkową za zobowiązania z tytułu uczestnictwa w przedsięwzięciu zgodnie z procentowym udziałem określonym w umowie przedsięwzięcia, chyba że w umowie przedsięwzięcia postanowi się inaczej. Zaciągnięcie zobowiązań na innych zasadach wymagało będzie pisemnej zgody wszystkich uczestników przedsięwzięcia, których zobowiązania te dotyczą. Informacje o ustaleniach dotyczących zobowiązań w ramach przedsięwzięcia, będą musiały być dostępne wierzycielowi przed powstaniem zobowiązania. W przeciwnym przypadku ustalenia te będą bezskuteczne wobec wierzyciela z mocy prawa i stosować się ma zapisy Kodeksu cywilnego dotyczące zobowiązań solidarnych.

W zakresie nieuregulowanym w ustawie do umowy przedsięwzięcia odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące spółki cywilnej. 

Jak uczestnicy mają się rozliczać z przedsięwzięć? 

Przychodem uczestnika przedsięwzięcia z tytułu uczestnictwa w przedsięwzięciu ma być przychód obliczony zgodnie procentowym udziałem określonym w umowie przedsięwzięcia. Zobowiązania podatkowe z tytułu tych przychodów będą rozliczane indywidualnie przez uczestników przedsięwzięcia na podstawie przepisów podatkowych (których przedstawiony projekt nie zmienia).

Jeżeli sprzedaż pomiędzy uczestnikami grupy zostanie udokumentowana, to wielkość przychodów netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy będzie można pomniejszyć o udokumentowane rozliczenia dotyczące tej sprzedaży pomiędzy uczestnikami grupy. 

Uczestnicy grupy mają powoływać koordynatora lub wskazać podmiot wykonujący zadania koordynatora. Koordynator  ma m.in. prowadzić dokumentację, w tym:

• umowy przedsięwzięć;

• informacje dotyczące rozliczania poszczególnych przedsięwzięć.

Koordynator będzie również dostarczał uczestnikom grupy:

• wszelkich dostępnych informacji niezbędnych do ustalenia opłacalności planowanych przedsięwzięć;

• dane niezbędne do dokonania rozliczeń przychodów uczestników przedsięwzięcia z tytułu uczestnictwa w przedsięwzięciu.

Uczestnicy grupy będą musieli dostarczać koordynatorowi:

• wszelkie posiadane informacje, istotne dla ustalenia opłacalności planowanych przedsięwzięć;

• dokumenty umożliwiające rozliczenie przedsięwzięć w wymaganych terminach.

Funkcję koordynatora będzie można powierzyć uczestnikowi grupy, albo podmiotowi zewnętrznemu, upoważnionemu do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Czynności koordynatora nie będą jednak działalnością objętą przepisami o doradztwie podatkowym. 

Podstawa prawna:

• Projekt ustawy o grupach przedsiębiorstw rodzinnych (sejmowy druk 204);

• Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. 2004 r., Nr 173, poz. 1807, ze zm.);

• Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. 2003 r., Nr 64, poz. 592);

• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. 2002 r., Nr 76, poz. 694, ze zm.)