Kara pozbawienia wolności na wolności?

Czemu mają służyć nowe przepisy?

Obecnie w Sejmie trwają prace nad projektem ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, która ma wprowadzić do polskiego systemu prawnego alternatywny w stosunku do izolacji więziennej system wykonywania krótkoterminowych kar pozbawienia wolności. System ten bowiem pozwoli - zdaniem projektodawców - zmniejszyć populację osadzonych w zakładach karnych, a tym samym przyczyni się do wyeliminowania największego obecnie zagrożenia dla poszanowania podstawowych praw i wolności skazanych, jakim jest przeludnienie w jednostkach penitencjarnych, oraz pozwoli zlikwidować szkodliwe zjawisko w postaci długotrwałego oczekiwania niemałej liczby skazanych na odbycie krótkoterminowej kary pozbawienia wolności (około 30 tys.). 

Porady prawne

Projekt przewiduje określenie warunków odbywania przez skazanego kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, warunków i trybu orzekania o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary w tym systemie, organizacji i kontroli wykonywania kary oraz nadzoru nad legalnością i prawidłowością wykonywania kary

Proponowana regulacja wychodzi również naprzeciw postulatom zawartym w tzw. zasadach tokijskich, czyli w rezolucji Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych z 14 grudnia 1990 r. W zasadach tych przyjęto, że państwa członkowskie rozwiną w ramach własnych systemów prawnych środki o charakterze nieizolacyjnym, aby przez stworzenie alternatywnych możliwości ograniczyć stosowanie kary pozbawienia wolności. Proponowane rozwiązania legislacyjne oparte są na doświadczeniach sprawdzonych w wielu krajach europejskich, w Szwecji, Wielkiej Brytanii, Belgii, Holandii, Francji, Danii (ostatnio intensywne prace prowadzi Austria), ale również w krajach dalekich, w Stanach Zjednoczonych, w Kanadzie, w Australii.

Na czym polega system monitoringu elektronicznego?

System monitoringu elektronicznego umożliwia kontrolę przebywania przez skazanego w wyznaczonym miejscu i czasie, a przez to wyegzekwowanie zakazu przebywania skazanego w określonych miejscach,oraz kontrolę zakazu zbliżania się skazanego do konkretnych osób.

Wykonywanie krótkoterminowej kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest stosowaniem wyważonej represji karnej wobec sprawców tzw. drobnych przestępstw, będąc humanitarną alternatywą dla tradycyjnej kary pozbawienia wolności. Jest przy tym równocześnie dla osoby skazanej dolegliwym sposobem wykonywania kary poprzez nałożenie w tym systemie na skazanego szeregu obowiązków. Poza tym nakłada na skazanego obowiązek samokontroli, co dobrze służy wdrożeniu go do przestrzegania porządku prawnego.

Jednocześnie nie niesie ze sobą takich negatywnych skutków związanych z izolacją więzienną, jak wzajemna demoralizacja skazanych, osłabienie więzi rodzinnej, degradacja ekonomiczna, przerwa w nauce itp.

Część ogólna projektowanej ustawy zawiera defnicje pojęć, takich jak m.in.:

  • system dozoru,
  • środki techniczne,
  • nadajnik,
  • elektroniczne urządzenie rejestrujące,
  • centrala monitorowania,
  • upoważniony podmiot dozorujący.

Określa również stosunek przepisów przygotowywanej ustawy do przepisów Kodeksu karnego i Kodeksu karnego wykonawczego.

Kto będzie mógł w ten sposób odbywać karę pozbawienia wolności?

System dozoru elektronicznego będzie mógł być stosowany w przypadku osoby:

  1. skazanej na karę pozbawienia wolności do sześciu miesięcy
  2. oraz na karę do roku, jeżeli czas pozostały do odbycia kary nie będzie przekraczał sześciu miesięcy.

W tym drugim przypadku będzie to umożliwienie łagodnego przejścia od systemu kary bezwzględnej do wolności.

Zgody na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego będzie można też udzielić skazanemu, wobec którego orzeczono zastępczą karę pozbawienia wolności. Sytuacja niniejsza odnosić się będzie głównie do osób, które ze względu na konieczność sprawowania opieki nad dziećmi w powszechnym przekonaniu społecznym pozostają bezkarne. Z kolei w przypadku skazanych, którzy mają stałą pracę bądź uczą się, system dozoru będzie oddziaływaniem wychowawczo-represyjnym.

Z dobrodziejstwa ustawy nie będą mogli skorzystać skazani za umyślne przestępstwa lub przestępstwa skarbowe, jeżeli byli już uprzednio skazani na karę pozbawienia wolności.

Kto i jak będzie kontrolował skazanego?

Czynności materialno-techniczne związane z kontrolą odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wykonywać będzie podmiot dozorujący, który zostanie wskazany przez ministra sprawiedliwości w trybie rozporządzenia lub na podstawie ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Urządzenia używane do kontroli skazanych odbywających karę w tym systemie składać się będą zasadniczo z 3 części:

  1. nadajnika w formie bransolety noszonej przez skazanego na nadgarstku lub na kostce,
  2. stacjonarnego urządzenia monitorującego, zainstalowanego na stałe w mieszkaniu skazanego i podłączonego do telefonu komórkowego, oraz
  3. komputera przyjmującego sygnały ze stacjonarnego urządzenia monitorującego.

Skazany będzie miał obowiązek noszenia nadajnika, dbania o powierzone mu elektroniczne urządzenie i uiszczania opłaty, równowartości zryczałtowanej kosztów postępowania wykonawczego.

Jakie obowiązki zostaną nałożone na skazanego?

W trakcie odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego na skazanego nakłada się szereg obowiązków, m.in. pozostawania we wskazanym przez sąd penitencjarny miejscu w wyznaczonym czasie, udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary i wykonywania nałożonych obowiązków, zwłaszcza kontaktowania się z sądowym kuratorem zawodowym, dbania o powierzone elektroniczne urządzenia rejestrujące i środki techniczne, zwłaszcza ochrony przed utratą, zniszczeniem, uszkodzeniem nadajnika, poddania się czynnościom kontrolnym upoważnionego podmiotu dozorującego, mającym na celu sprawdzanie prawidłowości funkcjonowania elektronicznych urządzeń rejestrujących i środków technicznych.

Kolejny z obowiązków to uiszczanie kosztów odbywania tej kary w proponowanym systemie. Oczywiście są to koszty zryczałtowane na poziomie możliwym do ponoszenia przez większość skazanych. Ma się płacić około 80 zł miesięcznie.

Sąd penitencjarny może poza tym nałożyć na skazanego w czasie wykonywania kary w tym systemie dodatkowe obowiązki - takie, jakie można nałożyć w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności. Jest więc to system represyjno-resocjalizacyjno-wychowawczy.

Co będzie wolno skazanemu odbywającemu karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego? 

Skazany będzie miał prawo oddalić się na czas nieprzekraczający 12 godzin dziennie. Pozostały czas można określić jako areszt domowy. Będzie się mógł oddalić, na warunkach określonych przez sąd, w celu świadczenia pracy, wykonywania praktyk religijnych, sprawowania opieki nad osobą małoletnią lub chorą. Każdorazowo będzie to określane przez sąd.

Skazany będzie miał także prawo do ubiegania się o pozwolenie na oddalenie się z wyznaczonego miejsca w przypadkach szczególnie ważnych: zdrowotnych, rodzinnych, osobistych. Zezwolenia będzie udzielał sędzia penitencjarny, a w przypadkach niecierpiących zwłoki kurator sądowy, ale taka decyzja kuratora będzie musiała być zatwierdzona przez sąd penitencjarny.

Kiedy sąd penitencjarny uchyli zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego?

Sąd penitencjarny uchyli zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli skazany naruszył porządek prawny, uchyla się od wykonywania nałożonych obowiązków, orzeczonego środka karnego, dozoru sądowego kuratora zawodowego lub od kontroli upoważnionego podmiotu dozorującego, również wtedy, jeżeli skazany korzystający z zezwolenia na oddalenie się zostanie zatrzymany przez uprawniony organ w związku z naruszeniem przez niego porządku prawnego w okresie trwania oddalenia, a także wówczas jeżeli skazany w czasie wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego zostanie tymczasowo aresztowany w innej sprawie.

Projekt ustawy przewiduje także odpowiednie zmiany dostosowawcze w ustawie o Krajowym Rejestrze Karnym, które będą umożliwiały odnotowywanie w tym rejestrze danych dotyczących zastosowania, uchylania lub wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.

Kiedy nowe przepisy mają obowiązywać?

Wejście w życie projektowanej ustawy planuje się z dniem 1 lipca 2007 r. Ustawa ma jednak charakter epizodyczny i planowo będzie obowiązywała do 31 grudnia 2011 r. To jest ustawa epizodyczna, która musi się sprawdzić, a następnie będzie korygowana, gdyż tak działo się we wszystkich krajach, w których ten system był wprowadzany. Za przyjęciem ustawy epizodycznej przemawia nie tylko nowatorski charakter projektowanego systemu wykonywania kary pozbawienia wolności, ale także konieczność rozważenia wszystkich ewentualnych modyfikacji regulacji prawnej po zgromadzeniu niezbędnych doświadczeń z funkcjonowania jej przepisów w praktyce.

Podstawa prawna:

  • projekt ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (sejmowy druk nr 1237).

 


A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

  • magda 2013-02-03 08:42:19

    chcem znalesc jakies pismo ktore pomoze oddalic moja kare. moze mi ktos pomoc


Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika