Pomoc prawna za darmo dla najuboższych w projekcie

Co to jest kwalifikowana pomoc prawna?

Kwalifikowana pomoc prawna to reprezentowanie osób fizycznych w sprawach dotyczących ich praw, interesów lub obowiązków, które mają być lub są prowadzone na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

Projekt posługuje się także pojęcie dokument prawny, które oznacza pismo mające na celu zainicjowanie postępowania lub związane z jego tokiem, a także pismo dotyczące kwestii prawnej nie związanej z takim postępowaniem oraz pismo w sprawach dotyczących życia codziennego, w szczególności spraw mieszkaniowych, w zakresie prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego albo korzystania z usług komunalnych.

Kto może liczyć na pomoc prawną?

Projekt postanawia, iż pomoc prawna może być udzielona:

1. osobom posiadającym obywatelstwo polskie, mającym miejsce zamieszkania przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 

2. obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy uzyskali zezwolenie na pobyt,

3. innym cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE, zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, zgody na pobyt tolerowany lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy.

Każda z tych osób musi jednak spełniać dodatkowy warunek, mianowicie pomoc prawna może być udzielona takiej osobie w przypadku, gdy jej dochód nie przekracza kryteriów dochodowych określonych w ustawie o pomocy społecznej. Poza tym pomoc prawna może być udzielona także osobie, która nie spełnia lub nie może wykazać spełnienia warunku powyżej określonego, jeżeli ze względu na szczególne okoliczności nie jest ona w stanie ponieść kosztów pomocy prawnej. Spełnienie warunku dotyczącego dochodu potwierdza, na wniosek osoby zainteresowanej, właściwy ośrodek pomocy społecznej w formie zaświadczenia.

W jakich okolicznościach udzielana będzie pomoc prawna?

Pomocy prawnej udziela się w szczególności wtedy, gdy zachodzi potrzeba:

1. uzyskania informacji lub porady prawnej w sprawach dotyczących życia codziennego, w tym w sprawach mieszkaniowych, w zakresie prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego albo korzystania z usług komunalnych,

2. uzyskania informacji lub porady prawnej w sprawach dotyczących praw lub obowiązków, podmiotu właściwego do załatwienia danej sprawy oraz sporządzenia projektu dokumentu prawnego,

3. uzyskania informacji lub porady prawnej w sprawie niezwiązanej z postępowaniem, o którym mowa powyżej, oraz o sposobie jej załatwienia, w szczególności w drodze mediacji lub innego polubownego jej rozstrzygnięcia, a także sporządzenia projektu dokumentu prawnego w tej sprawie,

4. uzyskania przez pokrzywdzonego przestępstwem informacji lub porady prawnej, w tym w zakresie sporządzenia projektu dokumentu prawnego, zapoznania się z uprawnieniami i obowiązkami w postępowaniu karnym lub zainicjowania postępowania mającego na celu naprawienie szkody,

5. udzielenia pomocy prawnej w przypadkach nagłych, w szczególności osobie zatrzymanej lub cudzoziemcowi ubiegającemu się o nadanie statusu uchodźcy,

6. zapewnienia porady prawnej i reprezentacji w sprawach, które mają być lub są prowadzone  na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

Kiedy pomocy prawnej nie udziela się?

Pomocy prawnej nie udziela się, jeżeli:

1. organ pomocy społecznej ustali, że majątek osoby ubiegającej się o pomoc prawną pozwala na poniesienie kosztów odpłatnej pomocy prawnej,

2. w stopniu oczywistym nie zachodzi potrzeba udzielenia pomocy prawnej,

3. pomoc prawna ma dotyczyć:

• sporządzenia umowy, z wyjątkiem umów zmierzających do ugodowego załatwienia sprawy,

• warunków uzyskania kredytu lub pożyczki udzielonej przez bank lub inną instytucję finansową,

• skargi konstytucyjnej,

• warunków lub zasad prowadzenia działalności gospodarczej,

• powstania lub działalności instytucji społecznej, w szczególności fundacji, stowarzyszenia albo innej organizacji pozarządowej,

• spraw podatkowych i celnych.

 Czy powstaną instytucje organizujące pomoc prawną?

Tak. W celu realizacji tych zadań zostaną utworzone:

1.      Krajowe Centrum Pomocy Prawnej,

2.      Biura Pomocy Prawnej,

3.      Rada Koordynacyjna Pomocy Prawnej.

Krajowe Centrum i Biura Pomocy Prawnej będą państwowymi jednostkami budżetowymi finansowanymi z części budżetu państwa, której dysponentem będzie Minister Sprawiedliwości, prowadzącymi gospodarkę finansową na zasadach określonych w odrębnych przepisach dla państwowych jednostek budżetowych.

Krajowe Centrum jako jednostka organizacyjna podległa Ministrowi Sprawiedliwości w zakresie swoich zadać ma zajmować się organizacją udzielania pomocy prawnej, kontrolą wdrażania ustawy, wydawaniem zaleceń w celu zapewnienia jednolitej realizacji ustawy, współpracą z samorządami zawodów prawniczych dla zapewnienia stałej obsługi ludności w zakresie pomocy prawnej, itp.

Natomiast Biura Pomocy Prawnej zostaną utworzone w miejscowościach będących siedzibami sądów okręgowych. Ze względu na zwiększone potrzeby w zakresie udzielania pomocy prawnej oraz konieczność zapewnienia rzeczywistego dostępu do pomocy prawnej Biura Pomocy Prawnej mogą być tworzone także w miastach będących siedzibami sądów rejonowych.

Do zakresu działania Biura Pomocy Prawnej należy - między innymi - organizowanie i udzielanie pomocy prawnej, współpraca z samorządami zawodów prawniczych dla zapewnienia stałej obsługi ludności w zakresie pomocy prawnej, w tym świadczenia pomocy prawnej w trybie niecierpiącym zwłoki, współpraca z organami pomocy społecznej i organizacjami pozarządowymi zajmującymi się udzielaniem pomocy prawnej.

Czy w związku z tego typu pomocą prawną rady adwokacka i radcowska zostaną obarczone dodatkowymi obowiązkami?

Tak. Naczelna Rada Adwokacka oraz Krajowa Rada Radców Prawnych będą miały obowiązek prowadzić i przekazywać Dyrektorowi Centrum co najmniej raz w roku, nie później niż do dnia 31 stycznia, aktualne listy odpowiednio adwokatów i radców prawnych, którzy wyrazili zgodę na udzielanie kwalifikowanej pomocy prawnej na podstawie niniejszej ustawy a także aplikantów adwokackich i radcowskich, którzy wyrazili gotowość udzielania podstawowej pomocy prawnej.  Listy takie powinny zawierać

1. imię i nazwisko, odpowiednio, adwokata, radcy prawnego, aplikanta,

2. adres kancelarii albo zespołu,

3. określenie specjalizacji w danej dziedzinie prawa,

4. informacje o gotowości udzielania pomocy prawnej.

Kto może pracować w biurach pomocy prawnej?

W Krajowym Centrum oraz w Biurach Pomocy Prawnej mogą być zatrudnieni radcowie prawni, pracownicy pomocy prawnej oraz pracownicy administracyjni i pracownicy obsługi. Przy czym pracownikiem pomocy prawnej może być osoba, która :

1. korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

2. nie była karana za umyślne przestępstwo, przestępstwo skarbowe lub nieumyślne przestępstwo przeciwko obrotowi gospodarczemu,

3. ukończyła wyższe studia prawnicze lub administracyjne w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskała tytuł magistra,

4. nie została uznana za trwale niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Pracownicy pomocy prawnej nie mogą prowadzić działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu pomocy prawnej.

Jak można będzie otrzymać pomoc prawną?

Pomoc prawna będzie udzielana na pisemny wniosek, który należało będzie wnieść do Biura Pomocy Prawnej. Powinien on zawierać w szczególności:

1. imię, nazwisko i obywatelstwo osoby ubiegającej się o przyznanie pomocy prawnej,

2. wskazanie miejsca zamieszkania lub pobytu tej osoby,

3. adres dla doręczeń,

4. określenie przedmiotu wnioskowanej pomocy prawnej, w miarę potrzeby z uzasadnieniem,

5. dane dotyczące jej sytuacji majątkowej oraz osób, z którymi prowadzi wspólne gospodarstwo domowe, 

6. wskazanie okoliczności, w których pomimo niespełnienia kryterium dochodowego pomoc prawna może być udzielona, gdy ze względu na szczególne okoliczności osoba zainteresowana nie jest w stanie ponieść kosztów pomocy prawnej,

7. podpis osoby ubiegającej się o udzielenie pomocy prawnej lub osoby uprawnionej do jej reprezentowania.

W przypadku nieporadności osoby ubiegającej się o przyznanie pomocy prawnej lub niemożności osobistego sporządzenia wniosku, wniosek ten sporządza pracownik pomocy prawnej na podstawie informacji przedstawionych przez tę osobę. 

Co należy dołączyć do wniosku?

Osoba ubiegająca się o przyznanie pomocy prawnej dołącza do wniosku zaświadczenie wydane przez ośrodek pomocy społecznej, potwierdzające spełnienie wymaganych warunków, nie dotyczy to tylko osoby, której pomimo niespełnienia kryterium dochodowego pomoc prawna może być udzielona, gdy ze względu na szczególne okoliczności osoba ta nie jest w stanie ponieść kosztów pomocy prawnej. Wniosek będzie urzędowym formularzem określonym przez Ministra Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia.

Rozpoznanie wniosku ma następować niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia jego wniesienia, a przyznanie pomocy prawnej oraz odmowa jej przyznania następuje w drodze decyzji administracyjnej, która określa rodzaj przyznanej pomocy prawnej. Taka decyzja straci ważność po upływie 6 miesięcy od daty jej wydania.

Koszty udzielonej  pomocy prawnej pokrywać będzie Skarb Państwa. Przy ustalaniu kosztów kwalifikowanej pomocy prawnej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu, ponoszonych przez Skarb Państwa.

Ustawa miałaby wejść w życie z dniem 30 maja 2006 r., z wyjątkiem niektórych przepisów, które miałyby wejść w życie z dniem 1 stycznia 2006 roku.

Źródło:

• Projekt ustawy o dostępie do pomocy prawnej (na stronach ministerstwa sprawiedliwości).