Równy dostęp do stanowisk urzędniczych

Co przewiduje proponowana nowelizacja ustawy o służbie cywilnej?

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz o zmianie niektórych innych ustaw jest obecnie przedmiotem prac sejmowych. Dotyczy on przywrócenia otwartego i konkurencyjnego dostępu do służby cywilnej, powszechności odbywania służby przygotowawczej przez osoby podejmujące pracę w służbie cywilnej, a także wprowadzenia zasad regulujących funkcjonowanie Rady Służby Cywilnej. 

Proponowane zmiany wynikają stąd, że ustawa z 10 marca 2006 r. o zmianie ustawy o pracownikach samorządowych, ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli oraz ustawy o służbie cywilnej budziła od początku liczne kontrowersje i wątpliwości, w tym także wątpliwości, co do jej zgodności z przepisami Konstytucji RP. Stąd wnioski o stwierdzenie niezgodności tej ustawy z Konstytucją kierowane do Trybunału Konstytucyjnego.

Równy dostęp do służby cywilnej

W omawianym projekcie Posłowie wnioskodawcy proponują Wysokiej Izbie przyjęcie przywrócenie i zachowanie otwartego i konkurencyjnego dostępu do służby cywilnej, jawnego i równego dla każdego zainteresowanego, spełniającego warunki i kryteria określone w ustawie. Jednocześnie należy - ich zdaniem - wyeliminować możliwość pozakonkurencyjnego dostępu do służby cywilnej pracowników samorządowych i pracowników Najwyższej Izby Kontroli - wobec których dotychczas stosowane rozwiązania umożliwiały omijanie wymogów formalnych i merytorycznych przy naborze do służby cywilnej.

Służba przygotowawcza dla początkujących funkcjonariuszy

Ponadto projekt przewiduje wprowadzenie powszechności odbywania służby przygotowawczej przez osoby po raz pierwszy podejmujące pracę w służbie cywilnej. Od tej zasady odstępstwem może być jedynie zwolnienie ze służby przygotowawczej absolwentów Krajowej Szkoły Administracji Publicznej oraz zwolnienie z obowiązku, bądź skrócenie okresu służby przygotowawczej w stosunku do pracowników, którzy wykazują się szczególnie wysoką wiedzą i umiejętnościami określonymi programem służby przygotowawczej.

Czym miałaby się zająć Rada Służby Publicznej?

Propozycja poselska ma na celu wprowadzenie do ustawy o służbie cywilnej przepisów regulujących powołanie, kompetencje i cele działania Rady Służby Publicznej, jako organu opiniodawczo-doradczego Prezesa Rady Ministrów, a także nadzorującego prawidłowość przebiegu postępowań kwalifikacyjnych i konkursowych oraz naboru do służby cywilnej.

Wyższe stanowiska mają wejść do służby cywilnej

Posłowie proponują także przywrócenie do zbioru stanowisk właściwych dla służby cywilnej wyższych stanowisk w administracji rządowej szczebla kontrolnego i w terenie.

W ocenie wnioskodawców, przyjęcie tego rozwiązania ma znaczenie dla rzeczywistego przywrócenia roli oraz znaczenia służbie cywilnej i Korpusowi Służby Cywilnej. Nie można bowiem mówić o istnieniu i działaniu służby cywilnej po wyeliminowaniu z niej wyższych i samodzielnych stanowisk urzędniczych. Takie zdeprecjonowanie i podporządkowanie politycznym intencjom wszystkich centrów kierowania i zarządzania w służbie cywilnej de facto zapoczątkowało - zdaniem projektodawców - proces likwidacji całego Korpusu Służby Cywilnej.

Proponują więc, aby przywrócić regulacje stanowiące, że obsada wyższych stanowisk w służbie cywilnej będzie mogła mieć miejsce wyłącznie w drodze rozstrzygnięć konkursowych, a stającymi do konkursu, poza dwoma wyjątkami, byliby urzędnicy służby cywilnej. Wyjątkiem od tej zasady może być, po pierwsze - w przypadku braku rozstrzygnięcia dwóch kolejnych konkursów - dopuszczenie do trzeciego konkursu osób nie będących urzędnikami służby cywilnej, po drugie - dopuszczenie do konkursu wymagającego na konkretnym stanowisku osoby o szczególnych i niezbędnych doświadczeniach i umiejętnościach zawodowych, także osób nie będących urzędnikami służby cywilnej. Proponują także, by przygotowania do konkursu, jego przebieg, zgłoszenia uczestników konkursu, wyniki konkursu oraz decyzje w sprawie naboru były w pełni transparentne i publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej. Wszystkie procedury związane z konkursem mają podlegać obserwacji i ocenie przedstawicieli Rady Służby Publicznej. Wprowadza się równocześnie prawo zaskarżenia rozstrzygnięć konkursowych, a także - w przypadku stwierdzenia istotnych nieprawidłowości - możliwość powtórzenia konkursu.

Uchylenie ustawy o państwowym zasobie kadrowym

Posłowie wnioskodawcy planują również uchylenie w całości ustawy o państwowym zasobie kadrowym.

W zamyśle autorów obowiązującej od prawie 2 lat ustawy, miała ona dawać podstawę do tworzenia - z jednej strony - zasobu rezerwy kadrowej składającego się z bardzo niejednorodnych grup ludzi. Pierwszy skład zasobu kadrowego (na mocy ustawy podlegający systematycznemu odnawianiu) to:

• mianowani urzędnicy służby cywilnej,

• osoby kwalifikowane na podstawie postępowań konkursowych,

• ale także osoby (być może bez żadnych kwalifikacji), które zostały zatrudnione na czasowo wyłączonych ze służby cywilnej wysokich stanowiskach państwowych,

• oraz - od niedawna, bez względu na kwalifikacje - osoby posiadające stopień naukowy doktora.

Po drugie utworzenie państwowego zasobu kadrowego miało na celu umożliwienie obsady wysokich stanowisk państwowych z pominięciem jakichkolwiek postępowań konkursowych. Tryb obsadzania wysokich stanowisk państwowych pomijał także jawność i otwartość dostępu do służby publicznej, natomiast umożliwiał - jak twierdzą projektodawcy - upolitycznienie obsady personalnej najwyższych stanowisk urzędniczych w kraju.

Podstawa prawna:

• Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (sejmowy druk nr 125);

• Ustawa z dnia 24 sierpnia 2006 r. o służbie cywilnej (Dz. U. 2006 r., Nr 170, poz. 1218 ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl