Przeciwko przemocy w rodzinie

Za członka rodziny należy przy tym uznać małżonka, wstępnego, zstępnego, rodzeństwo, powinowatego w tej samej linii lub stopniu, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz jej małżonka, osobę pozostającą we wspólnym pożyciu, a także inną osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą.  

Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie 

Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie są realizowane przez organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej lub ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, chyba że przepisy nowej ustawy stanowią inaczej. 

Do zadań własnych gminy należy m.in.: 

1. tworzenie gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie; 

2. prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie; 

3. opracowywanie i realizacja programów ochrony ofiar przemocy w rodzinie; 

4. prowadzenie gminnych ośrodków wsparcia. 

Do zadań własnych powiatu należy np.: 

1. tworzenie i prowadzenie ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie; 

2. prowadzenie ośrodków interwencji kryzysowej.  

Do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat (finansowanych z budżetu państwa) ma natomiast należeć - wyjątkowo dopiero od 1 stycznia 2006 r. - w szczególności: 

1. tworzenie i prowadzenie specjalistycznych ośrodków wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie; 

2. opracowywanie i realizacja programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. 

Do zadań własnych samorządu województwa należy m.in.: 

1. inspirowanie i promowanie nowych rozwiązań w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie; 

2. opracowywanie programów ochrony ofiar przemocy w rodzinie oraz ramowych programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie; 

3. organizowanie szkoleń dla osób realizujących zadania związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. 

Natomiast do zadań wojewody należy w szczególności:

1. opracowywanie materiałów instruktażowych, zaleceń, procedur postępowania interwencyjnego w sytuacjach kryzysowych związanych z przemocą w rodzinie dla osób realizujących te zadania; 

2. monitorowanie zjawiska przemocy w rodzinie. 

Na koniec, do zadań ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego należy m.in.:

1. zlecanie i finansowanie badań, ekspertyz i analiz dotyczących zjawiska przemocy w rodzinie; 

2. organizowanie akcji promujących podnoszenie świadomości społecznej w zakresie przyczyn i skutków przemocy w rodzinie; 

3. monitorowanie realizacji tzw. Krajowego Programu Zapobiegania i Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. 

Organy administracji rządowej i samorządowej mają współdziałać z organizacjami pozarządowymi oraz kościołami i związkami wyznaniowymi w zakresie udzielania pomocy osobom dotkniętym przemocą, oddziaływania na osoby stosujące przemoc oraz podnoszenia świadomości społecznej na temat przyczyn i skutków przemocy w rodzinie. 
Organy administracji rządowej i samorządowej mogą również zlecać realizację powyższych ustawowych zadań w trybie przewidzianym w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej albo w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. 

Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie

W celu tworzenia warunków do bardziej skutecznego przeciwdziałania przemocy w rodzinie Rada Ministrów przyjmie Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, określający szczegółowe działania w zakresie:

1. zapewnienia ochrony i udzielenia pomocy osobom dotkniętym przemocą; 

2. oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych na osoby stosujące przemoc; 

3. podnoszenia świadomości społecznej na temat przyczyn i skutków przemocy w rodzinie. 

Rada Ministrów ma składać corocznie Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej, w terminie do 30 czerwca, sprawozdanie z realizacji tego Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. 

Zasady postępowania wobec osób stosujących przemoc w rodzinie

Wobec osób stosujących przemoc w rodzinie stosuje się przewidziane w nowej ustawie środki mające na celu zapobieganie ich kontaktowaniu się z osobami pokrzywdzonymi oraz oddziaływania korekcyjno-edukacyjne.

Pamiętaj, że:

Osoby, które w związku z wykonywaniem swoich obowiązków służbowych powzięły podejrzenie o popełnieniu przestępstwa z użyciem przemocy wobec członków rodziny, powinny niezwłocznie zawiadomić o tym Policję lub prokuratora.

Umarzając warunkowo postępowanie karne wobec sprawcy przestępstwa popełnionego z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec członka rodziny albo zawieszając wykonanie kary za takie przestępstwo, sąd, nakładając obowiązek powstrzymywania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób czy opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, określa sposób kontaktu skazanego z pokrzywdzonym lub może zakazać zbliżania się skazanego do pokrzywdzonego w określonych okolicznościach.

Jeżeli zachodzą przesłanki dla zastosowania tymczasowego aresztowania wobec oskarżonego o przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec członka rodziny, sąd może zamiast tymczasowego aresztowania zastosować dozór Policji, pod warunkiem że oskarżony opuści lokal zajmowany wspólnie z pokrzywdzonym, w wyznaczonym przez sąd terminie, i określi miejsce pobytu. W razie opuszczenia tego lokalu ograniczenie swobody przewidziane w postanowieniu sądu lub prokuratora o oddaniu oskarżonego pod dozór może także polegać na powstrzymywaniu się od kontaktu z pokrzywdzonym w określony sposób. 

Nowa ustawa wprowadziła też zmiany do Kodeksu karnego.  

Sąd może orzec obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego, a teraz również w razie skazania za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym przemocy przeciwko osobie najbliższej. Taki obowiązek lub zakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu.

Obecnie umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd zobowiązuje sprawcę do naprawienia szkody w całości lub w części, a może na niego nałożyć obowiązki:

• informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,  

• przeproszenia pokrzywdzonego,  

• wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,  

• powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,  

• a ponadto powstrzymania się od kontaktowania się z określonymi osobami, 

a także orzec świadczenie pieniężne oraz zakaz prowadzenia pojazdów do lat 2.  

Natomiast zawieszając wykonanie kary, sąd może teraz zobowiązać skazanego do:

• informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,  

• przeproszenia pokrzywdzonego,  

• wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,  

• wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,  

• powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,  

• poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych, 

• powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,  

• powstrzymywania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób, 

• opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,

• innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.  

Zasady postępowania wobec osób dotkniętych przemocą w rodzinie

Osobie dotkniętej przemocą w rodzinie udziela się pomocy, m.in. w formie:

1. poradnictwa medycznego, psychologicznego, prawnego i socjalnego; 

2. interwencji kryzysowej i wsparcia; 

3. ochrony przed dalszym krzywdzeniem, poprzez uniemożliwienie osobom stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego z innymi członkami rodziny mieszkania oraz zakazanie kontaktowania się z osobą pokrzywdzoną; 

4. zapewnienia, na żądanie osoby dotkniętej przemocą, bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie.  

Ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego powierzono zadanie określenie, w drodze rozporządzenia, standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, a także szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych, z uwzględnieniem konieczności dostosowania zakresu pomocy do sytuacji oraz potrzeb ofiar przemocy.

Zmiany zaszły również w ustawie o pomocy społecznej.

Interwencja kryzysowa stanowi obecnie zespół interdyscyplinarnych działań podejmowanych na rzecz osób i rodzin będących w stanie kryzysu. Celem interwencji kryzysowej jest przywrócenie równowagi psychicznej i umiejętności samodzielnego radzenia sobie, a dzięki temu zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w stan chronicznej niewydolności psychospołecznej. 

W ramach interwencji kryzysowej ma być udzielana natychmiastowa specjalistyczna pomoc psychologiczna, a w zależności od potrzeb - poradnictwo socjalne lub prawne, w sytuacjach uzasadnionych - schronienie do 3 miesięcy.  

Wychowawca zatrudniony w placówce opiekuńczo-wychowawczej oskarżony o popełnienie przestępstwa z użyciem przemocy, w tym przemocy w rodzinie, zostaje z mocy prawa zawieszony w pełnieniu obowiązków służbowych na czas trwania postępowania. Dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej rozwiązuje stosunek pracy z wychowawcą, który został prawomocnie skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy.  

Opłatę za pobyt w ośrodkach wsparcia i mieszkaniach chronionych ustala podmiot kierujący w uzgodnieniu z osobą kierowaną, uwzględniając przyznany zakres usług.

Pamiętaj, że:

Osoby nie ponoszą takich opłat, jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty kryterium dochodowego.  

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. 2005 r., Nr 180, poz. 1493);

• Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. 2004 r., Nr 64, poz. 593, ze zmianami); 

• Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r., Nr 147, poz. 1231, ze zmianami);

• Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. 2003 r., Nr 96, poz. 873, ze zmianami);

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. 1997 r., Nr 88, poz. 553, ze zmianami);

• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. 1997 r., Nr 89, poz. 555, z późn. zmianami)