Rada administrująca jako jedyny organ SE w systemie monistycznym

16.4.2008

Ze względu na fakt niejednolitego administrowania spółkami akcyjnymi w państwach Unii Europejskiej, spółki europejskie mogą opierać się bądź na systemie dualistycznym, bądź też na systemie monistycznym. W niniejszym artykule zostanie szczegółowo opisana problematyka związana z jednym z organów spółki europejskiej systemu monistycznego, a mianowicie z radą administrującą spółki europejskiej. Więcej informacji dotyczących organów i charakteru spółki europejskiej znajdą Państwo w artykule zatytułowanym Kto i na jakich zasadach może założyć spółkę europejską

Kompetencje rady administrującej

Rada administrująca prowadzi sprawy spółki europejskiej i reprezentuje spółkę europejską oraz sprawuje stały nadzór nad jej działalnością. Do kompetencji rady administrującej należą także wszystkie sprawy niezastrzeżone przez ustawy lub statut dla walnego zgromadzenia.

Do wyłącznych kompetencji rady administrującej w zakresie prowadzenia spraw spółki europejskiej należy podejmowanie uchwał w sprawach:

powoływania i odwoływania dyrektorów wykonawczych;
ustalania wynagrodzenia dyrektorów wykonawczych;
ustalania rocznych i wieloletnich planów biznesowych;
wyrażania zgody na wypłatę akcjonariuszom zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy na koniec roku obrotowego;
przyjęcia sprawozdania z działalności spółki europejskiej i sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy, w celu przedstawienia ich zwyczajnemu walnemu zgromadzeniu do rozpatrzenia i zatwierdzenia;
oznaczania ceny emisyjnej nowych akcji w przypadku upoważnienia, o którym mowa w art. 432 § 1 pkt 4 k.s.h.;
dokonywania czynności zastrzeżonych w art. 433 § 5 zdanie drugie i trzecie k.s.h. dla zarządu i rady nadzorczej;
dokonywania czynności określonych w art. 436 § 3 i 4 k.s.h.;
dokonywania czynności zastrzeżonych w art. 444-447 k.s.h. dla zarządu i rady nadzorczej;
zawierania przez spółka europejska, będącą spółką zależną, umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu, rady administrującej, dyrektorem wykonawczym, prokurentem albo likwidatorem spółki dominującej;
innych zastrzeżonych w statucie do wyłącznej kompetencji rady administrującej.

Do kompetencji rady administrującej należy także:

podejmowanie uchwał w sprawie obniżenia kapitału zakładowego lub umorzenia akcji własnych w przypadkach, w których na podstawie odrębnych przepisów nie jest do tego właściwe walne zgromadzenie;
podejmowanie uchwał w sprawie zwoływania walnego zgromadzenia oraz udzielanie i odwoływanie prokury, chyba że ustawa lub statut stanowi inaczej.

Delegacja kompetencji

Rada może powierzyć prowadzenie spraw spółki europejskiej dyrektorowi wykonawczemu albo dyrektorom wykonawczym - jest to tzw. delegacja kompetencji - chyba że ustawa lub statut stanowi inaczej. Rada administrująca może w każdym czasie zmienić albo cofnąć delegację kompetencji, o której mowa w zdaniu poprzedzającym. Delegacja kompetencji, jej zmiana albo cofnięcie wymaga uchwały rady administrującej.

W jaki sposób rada administrująca może wykonywać swoje kompetencje?

Rada administrująca wykonuje swoje kompetencje kolegialnie, chyba że statut stanowi inaczej. Organ ten może:

badać wszystkie dokumenty spółki europejskiej;
żądać od dyrektora lub dyrektorów wykonawczych oraz pracowników sprawozdań lub wyjaśnień; dokonywać rewizji majątku spółki europejskiej.

Przedstawienia radzie administrującej na jej najbliższym posiedzeniu dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień może żądać również każdy członek rady administrującej. Jeżeli statut tak stanowi, rada administrująca może przekazać określone kompetencje komitetowi albo komitetom składającym się co najmniej z dwóch jej członków. Należy jednak pamiętać, że w komitecie sprawującym nadzór nad działalnością spółki europejskiej nie może uczestniczyć członek rady administrującej będący dyrektorem wykonawczym. Zasady powstawania i działanie komitetów rady administrującej określa statut lub regulamin rady administrującej. Nie dotyczy to komitetów, w których skład wchodzą dyrektorzy wykonawczy niebędący członkami rady administrującej. Do zadań tych komitetów należy wyłącznie przygotowywanie lub wykonywanie uchwał rady administrującej.

Powoływanie, odwoływanie i skład rady administrującej

W statucie spółki europejskiej określa się sposób powołania organów, które będą nią zarządzały. W przypadku systemu monistycznego będzie to rada administrująca, która będzie prowadziła sprawy spółki, reprezentowała ją i sprawowała stały nadzór nad jej działalnością. Organ ten będzie więc sprawował funkcję zarządu i rady nadzorczej, które występują w systemie dualistycznym.

Rada administrująca składa się co najmniej z trzech, a w spółce publicznej co najmniej z pięciu członków. Członkowie rady administrującej są odwoływani przez walne zgromadzenie, chyba że statut stanowi inaczej.

Posiedzenia rady administrującej

Członek rady administrującej lub dyrektor wykonawczy może żądać zwołania posiedzenia rady administrującej, podając proponowany porządek obrad. Przewodniczący rady administrującej zwołuje posiedzenie w terminie 2 tygodni od dnia otrzymania żądania. Jeżeli przewodniczący rady administrującej nie zwoła ww. posiedzenia, wnioskodawca może je zwołać samodzielnie, podając datę, miejsce i proponowany porządek obrad. Dyrektor wykonawczy odpowiedzialny za sprawy finansowe spółki europejskiej lub przewodniczący rady administrującej, w terminie 2 tygodni, zwołuje on posiedzenie rady administrującej w przypadku, gdy bilans sporządzony przez zarząd wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz 1/3 kapitału zakładowego, w celu powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki.

Rada administrująca podejmuje uchwały, jeżeli wszyscy jej członkowie zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu. Statut może przewidywać, że członkowie rady administrującej mogą brać udział w podejmowaniu uchwał rady, oddając swój głos na piśmie za pośrednictwem innego członka rady administrującej. Oddanie głosu na piśmie nie może dotyczyć spraw wprowadzonych do porządku obrad na posiedzeniu rady administrującej. Podejmowanie uchwał przez radę administrującą w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy statut tak stanowi. Uchwała jest ważna, gdy wszyscy członkowie rady zostali powiadomieni o treści projektu uchwały.

Powyższe zasady nie dotyczą wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady administrującej oraz powołania i odwołania dyrektora wykonawczego.

Organizację i sposób wykonywania czynności rady administrującej określa jej regulamin. Regulamin rady administrującej uchwala walne zgromadzenie, chyba że statut stanowi inaczej.

Wobec spółki europejskiej członkowie rady administrującej podlegają ograniczeniom ustanowionym w ustawie o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej, statucie, regulaminie rady administrującej oraz uchwałach walnego zgromadzenia. Walne zgromadzenie nie może wydawać radzie administrującej wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki europejskiej.

W umowie między spółką europejską a członkiem rady administrującej, jak również w sporze z nim, SE reprezentuje pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia.

Członek rady administrującej nie może bez zgody walnego zgromadzenia zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej oraz jako członek organu zarządzającego lub nadzorującego jej działalność, lub jako dyrektor wykonawczy spółki kapitałowej, ani uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu zarządzającego lub nadzorującego jej działalność. Dotyczy to także udziału w konkurencyjnej spółce kapitałowej, w przypadku posiadania w niej przez członka rady administrującej co najmniej 10 % udziałów albo akcji lub prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu albo rady administrującej w takiej spółce.

Zasady powoływania i odwoływania dyrektorów wykonawczych

Rada administrująca może powołać jednego albo większą liczbę dyrektorów wykonawczych. Dyrektorem wykonawczym może być tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Nie może być dyrektorem wykonawczym osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 585, art. 587, art. 590 i w art. 591 k.s.h. Zakaz ten ustaje z upływem piątego roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, jednakże nie może zakończyć się wcześniej niż z upływem trzech lat od dnia zakończenia okresu odbywania kary.

W terminie trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się wyroku, o którym mowa powyżej, skazany może złożyć wniosek do sądu, który wydał wyrok, o zwolnienie go z zakazu pełnienia funkcji w spółce handlowej lub o skrócenie czasu obowiązywania zakazu. Nie dotyczy to przestępstw popełnionych umyślnie. Sąd rozstrzyga o wniosku, wydając postanowienie.

Liczbę dyrektorów wykonawczych i ich kompetencje określa uchwała rady administrującej, chyba że statut stanowi inaczej. Dyrektorem wykonawczym może być członek rady administrującej lub osoba spoza jej składu; jednakże rada administrująca powinna co najmniej w połowie składać się z członków niebędących dyrektorami wykonawczymi. Statut może przewidywać surowsze wymagania w tym zakresie. Jeżeli powołano dwóch lub więcej dyrektorów wykonawczych, regulamin określający organizację i sposób wykonywania czynności przez dyrektorów wykonawczych (uchwalany przez radę administrującą), może przyznać jednemu z nich określone uprawnienia w zakresie kierowania pracami dyrektorów wykonawczych (generalny dyrektor wykonawczy), a także przewidywać, że w razie równości głosów o wyniku głosowania decyduje jego głos. Generalny dyrektor wykonawczy nie może być przewodniczącym rady administrującej, chyba że statut stanowi inaczej. Ograniczenie to stosuje się również w przypadku, gdy w SE jest tylko jeden dyrektor wykonawczy.

Dyrektor wykonawczy może być w każdym czasie odwołany przez radę administrującą. Nie pozbawia go to roszczeń ze stosunku pracy lub innego stosunku prawnego będącego podstawą pełnienia funkcji dyrektora wykonawczego. Odwołanie z rady administrującej członka będącego dyrektorem wykonawczym jest równoznaczne z odwołaniem z funkcji dyrektora wykonawczego, chyba że uchwała o odwołaniu stanowi inaczej. Odwołany dyrektor wykonawczy składa wyjaśnienia przed zatwierdzeniem przez radę administrującą łącznego sprawozdania dyrektorów wykonawczych z wykonania obowiązków, jak również wyjaśnienia w toku przygotowywania przez radę administrującą sprawozdania z działalności SE i sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy, obejmujących okres pełnienia przez niego funkcji dyrektora wykonawczego, chyba że uchwała o odwołaniu stanowi inaczej.

Zakres kompetencji dyrektorów wykonawczych

Organizację i sposób wykonywania czynności przez dyrektorów wykonawczych określa regulamin uchwalany przez radę administrującą. Dyrektorzy wykonawczy składają radzie administrującej, w terminie 3 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego, łączne sprawozdanie z wykonania obowiązków. Wobec SE dyrektorzy wykonawczy podlegają ograniczeniom ustanowionym w niniejszym dziale, statucie, regulaminie, oraz uchwałach rady administrującej. Rada administrująca może wydawać dyrektorom wykonawczym wiążące polecenia dotyczące prowadzenia spraw SE. Walne zgromadzenie nie może wydawać dyrektorom wykonawczym wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw SE.

Uprawnienia dyrektorów wykonawczych niebędących członkami rady administrującej do reprezentowania SE obejmują wszystkie czynności sądowe i pozasądowe związane z zakresem spraw powierzonych im do prowadzenia. Statut może ograniczać te uprawnienia ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich. Sposób reprezentowania spółki europejskiej określa jej statut. Jeżeli statut nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków rady administrującej albo jednego członka rady łącznie z dyrektorem wykonawczym. Oświadczenia składane spółce oraz doręczenia pism spółce mogą być dokonywane wobec jednego członka rady administrującej lub dyrektora wykonawczego. Powyższe zasady nie wyłączają ustanowienia prokury jednoosobowej lub łącznej i nie ograniczają praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze.

Dyrektorzy wykonawczy mający prawo reprezentowania SE podlegają wpisowi do rejestru z określeniem sposobu i zakresu reprezentacji.

Wynagrodzenie dyrektorów wykonawczych ustala rada administrująca w uchwale podjętej przy udziale wyłącznie tych jej członków, którzy nie są dyrektorami wykonawczymi.

Walne zgromadzenie może upoważnić członków rady administrującej, niebędących dyrektorami wykonawczymi, do ustalenia, że wynagrodzenie dyrektorów wykonawczych obejmuje również prawo do określonego udziału w zysku rocznym SE, który jest przeznaczony do podziału między akcjonariuszy, tj. mają oni prawo do udziału w zysku wykazanym w sprawozdaniu finansowym, zbadanym przez biegłego rewidenta.

W umowie między SE a dyrektorami wykonawczymi, jak również w sporze z nimi, spółkę reprezentuje członek rady administrującej niebędący dyrektorem wykonawczym.

W przypadku sprzeczności interesów spółki z interesami dyrektora wykonawczego, jego współmałżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osób, z którymi jest powiązany osobiście, dyrektor wykonawczy powinien wstrzymać się od udziału w rozstrzyganiu takich spraw i może żądać zaznaczenia tego w protokole.

Dyrektorzy wykonawczy nie mogą bez zgody SE zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej oraz jako członek organu zarządzającego lub nadzorującego jej działalność, lub jako dyrektor wykonawczy spółki kapitałowej, ani uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu zarządzającego lub nadzorującego jej działalność. Dotyczy to także udziału w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania w niej przez dyrektora wykonawczego co najmniej 10 % udziałów albo akcji lub prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu albo rady administrującej w takiej spółce. Jeżeli statut nie stanowi inaczej, zgody takiej udziela rada administrująca w uchwale podjętej przy udziale wyłącznie tych jej członków, którzy nie są dyrektorami wykonawczymi.

Pamiętaj, że:

W przypadku systemu monistycznego to rada administrująca sprawowuje funkcję zarządu i rady nadzorczej, które występują w systemie dualistycznym.
Rada administrująca prowadzi sprawy spółki europejskiej i reprezentuje spółkę europejską oraz sprawuje stały nadzór nad jej działalnością.
Rada może powierzyć prowadzenie spraw spółki europejskiej dyrektorowi wykonawczemu albo dyrektorom wykonawczym - jest to tzw. delegacja kompetencji.
Delegacja kompetencji, jej zmiana albo cofnięcie wymaga uchwały rady administrującej.
Członek rady administrującej lub dyrektor wykonawczy może żądać zwołania posiedzenia rady administrującej, podając proponowany porządek obrad. Przewodniczący rady administrującej zwołuje posiedzenie w terminie 2 tygodni od dnia otrzymania żądania.
Rada administrująca składa się co najmniej z trzech, a w spółce publicznej co najmniej z pięciu członków.
Rada administrująca podejmuje uchwały, jeżeli wszyscy jej członkowie zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu.
Rada administrująca może powołać jednego albo większą liczbę dyrektorów wykonawczych.
Organizację i sposób wykonywania czynności przez dyrektorów wykonawczych określa regulamin uchwalany przez radę administrującą.
W umowie między SE a dyrektorami wykonawczymi, jak również w sporze z nimi, spółkę reprezentuje członek rady administrującej niebędący dyrektorem wykonawczym.
Uprawnienia dyrektorów wykonawczych, niebędących członkami rady administrującej do reprezentowania SE, obejmują wszystkie czynności sądowe i pozasądowe związane z zakresem spraw powierzonych im do prowadzenia.
Dyrektorzy wykonawczy mający prawo reprezentowania SE podlegają wpisowi do rejestru z określeniem sposobu i zakresu reprezentacji.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej (Dz. U. 2005 r., Nr 62, poz. 551, ze zm.);
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2000 r., Nr 94, poz. 1037, ze zm.).