Czy wiesz co może być dowodem w Twojej sprawie (przed sądem cywilnym)?

2.10.2012

Wiedza o istnieniu niektórych rodzajów dowodów, jakie mogą być powoływane przed sądem jest dość powszechna. Któż z nas nie wie, iż można przed sądem przedstawiać dokumenty, powoływać świadków czy też wnioskować o sporządzenie opinii przez biegłego. To jednak nie wszystkie dowody, na jakie możesz się powoływać przed sądem. Co jeszcze może być Ci pomoce?

Na czym polega dowód z grupowego badania krwi?

Jednym z takich „niekonwencjonalnych” dowodów, które przed sądem można powoływać jest grupowe badanie krwi. Tego typu dowody są wynikiem – w największym stopniu – rozwoju nauki i techniki. Przez zbadanie krwi osób występujących w sprawie, a w szczególności dziecka, matki i domniemanego ojca można wyłączyć ojcostwo tego ostatniego, gdy analiza krwi wykaże, że dziecko ma określone cechy krwi, których nie ma ani matka, ani domniemany ojciec. Dowód z grupowego badania krwi ma wtedy decydującą wartość, jeżeli wynik analizy krwi prowadzi do wykluczenia ojcostwa pozwanego. Jeżeli natomiast grupowe badanie krwi nie wyklucza ojcostwa pozwanego, to wynik taki nie przesądza kwestii ustalenia ojcostwa na podstawie innych dowodów.

Warto przy tym podkreślić, iż badanie krwi stanowi dowód z opinii biegłego. Oczywiście z samej natury takiego dowodu jasnym jest, iż najszersze (prawie wyłączne) zastosowanie dowód ten ma w sprawach dotyczących ustalenia i zaprzeczenia ojcostwa. Dowód ten sąd powinien dopuścić, jeżeli żąda tego strona, a w znacznej części spraw także z urzędu.

Czy można sprzeciwić się przeprowadzeniu dowodu z grupowego badania krwi?

Tak, szczególnie z punktu widzenia potencjalnego badanego. Pobranie krwi bowiem w celu jej badania może nastąpić tylko za zgodą osoby, której krew ma być pobrana, a jeżeli osoba ta nie ukończyła trzynastu lat lub jest ubezwłasnowolniona całkowicie - za zgodą jej przedstawiciela ustawowego. Zatem wynika z tego, iż poddanie się grupowemu badaniu krwi nie jest obowiązkowe. Należy teraz się zastanowić, jakie konsekwencje może wywołać brak takiej zgody na pobranie krwi do badania. Przyjmuje się, iż w przypadku, gdy sąd już dopuści taki dowód, a strona odmówi zgody na pobranie krwi, sąd rozważy przyczyny odmowy, mając w szczególności na uwadze poziom umysłowy oraz stopień wyrobienia życiowego strony odmawiającej i oceni, jakie znaczenie nadać tej odmowie.

W jaki sposób przebiega procedura przeprowadzenia dowodu z grupowego badania krwi?

W pierwszej kolejności sąd zwraca się do biegłego o pobranie krwi, zbadanie jej i złożenie sprawozdania o wynikach badania łącznie z końcową opinią. Biegły przeprowadza badanie i sporządza sprawozdanie z grupowego badania krwi, które powinno zawierać stwierdzenie, czy sprawdzono należycie tożsamość osób, których krew pobrano oraz wskazanie sposobu przeprowadzenia badania. Nadto powinno być podpisane przez osobę, która przeprowadziła badanie, a jeżeli krew została pobrana przez inną osobę, pobranie krwi powinno być stwierdzone jej podpisem. Stosownie do potrzeb sąd może zażądać ustnego wyjaśnienia sprawozdania z przeprowadzenia badania krwi.

Warto przy tym podkreślić, iż w obecnym stanie nauki dowód z grupowego badania krwi jest pewniejszy od dowodów z zeznań świadków oraz przesłuchania stron i przyjmuje się, iż nie może być odrzucony ze względu na sprzeczność z tymi dowodami.

Jakie inne dowody można powoływać przed sądem?

Właściwie prawie w ogóle nie jesteśmy ograniczony co do rzeczy, jakie mogą stanowić dowód w sprawie. Sąd bowiem może dopuścić dowód z filmu, telewizji, fotokopii, fotografii, planów, rysunków oraz płyt lub taśm dźwiękowych i innych przyrządów utrwalających albo przenoszących obrazy lub dźwięki.

Wszystkie te dowody mają w zasadzie charakter wtórny, odtwarzają i utrwalają bowiem określone przedmioty, zdarzenia oraz stany i z reguły nie mogą zastępować dowodów tradycyjnych. Ze względu na ich techniczną naturę łatwo mogą być podrabiane, fałszowane i przekształcone, wymagają więc krytycznego podejścia i ostrożności w ocenie ich autentyczności.

Film, fotografia, taśma dźwiękowa itp. nie mogą stanowić dowodu, jeżeli zostały zabrane ich posiadaczowi wbrew jego woli w wypadku, gdy posiadacz tych dokumentów był uprawniony do odmowy przedstawienia dokumentu lub przedmiotu oględzin.

Czy możesz powoływać dowody, o których nie wspominają wprost przepisy kodeksu postępowania cywilnego?

Tak, oczywiście, że tak. Katalog dowodów nie jest zamknięty i otwiera drogę do wykorzystania w postępowaniu dowodowym wszelkich dalszych zdobyczy wiedzy i techniki. Przykładowo w doktrynie procedury cywilnej do „innych środków dowodowych” (tzw. dowody nienazwane) zalicza się w praktyce w szczególności dowody:

z badania antropologicznego (ekspertyza dziedziczno-biologiczna, dopuszczalny w stosunku do dziecka, które ukończyło trzy lata, polega na badaniu i porównaniu cech lub grup cech biologicznych - z wyjątkiem cech krwi - matki dziecka i domniemanego ojca oraz ocenie możliwości pochodzenia dziecka od domniemanego ojca w świetle stwierdzonych w biologii praw dziedziczności),
z badania stopnia dojrzałości płodu,
z badania zdolności zapłodnienia,
dowód związany z użyciem środków zapobiegających ciąży,
z badania śliny,
z badania linii papilarnych,
badania właściwości smakowych człowieka oraz
badania kodu genetycznego DNA.

Dowody te same przez się nie dają podstawy do wykluczenia ojcostwa, mogą być jednak wykorzystane przy ocenie mniejszego lub większego prawdopodobieństwa ojcostwa.

Pamiętaj, że:

Jeżeli w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa jedno z rodziców, które nie wytoczyło powództwa, odmawia zgody na pobranie krwi od dziecka liczącego poniżej 13 lat w celu przeprowadzenia odpowiedniego dowodu, sąd opiekuńczy może zarządzić pobranie krwi od dziecka tylko wtedy, gdy w okolicznościach sprawy dobro dziecka tego wymaga,
Dowód z badań antropologicznych musi być poprzedzony przeprowadzeniem dowodu z grupowego badania krwi oraz może być dopuszczony dopiero wtedy, gdy ten ostatni dowód nie doprowadził do wykluczenia ojcostwa.

Podstawa prawna: