Świadczenie usług drogą elektroniczną

Usługi świadczone drogą elektroniczną zawierają szeroki katalog działań gospodarczych, a w szczególności usługi umożliwiające zawieranie w tym trybie umów sprzedaży, reklamy, informacji handlowej. Działania te realizowane są wyłącznie w trybie bezpośredniego połączenia z siecią teleinformatyczną (on-line). Nie jest możliwe świadczenie takich usług w trybie przetwarzania pobranych danych bez połączenia z siecią (off-line), a także zawierania umów tylko w postaci elektronicznej wymiany oświadczeń woli.

Usługi świadczone drogą elektroniczną nie są ograniczone wyłącznie do usług odpłatnych, ale obejmują również takie usługi, które są lub mogą być udostępniane także nieodpłatnie np. usługi polegające na dostępie do informacyjnych baz danych. Usługi te będą obejmować również usługi polegające na przechowywaniu i udostępnianiu danych dostarczanych przez usługobiorców a także usługi polegające na dostępie do Internetu świadczone przez właściwych usługodawców.

Co nie jest usługa elektroniczną?

Ustawa przewiduje, że do usług świadczonych drogą elektroniczną nie będzie należał zarówno przekaz telewizyjny jak i radiowy (nie są one bowiem dostarczane na indywidualne żądanie usługobiorców). Przekazanie informacji handlowych pocztą elektroniczną, jeżeli będzie się odbywało na żądanie klienta, będzie zaliczane do usług świadczonych drogą elektroniczną. Używanie jednak poczty elektronicznej lub innego środka indywidualnego komunikowania się przez osoby fizyczne w celach prywatnych (czyli do korespondencji e-mailowej), nie jest uważane za usługę świadczoną drogą elektroniczną.

Usługami świadczonymi drogą elektroniczna nie są również tradycyjne usługi telekomunikacyjne, usługi bankomatowe, sprzedaż biletów w automatach, parkometrach, rozrachunki międzybankowe drogą elektroniczną, wydawanie kart płatniczych oraz pieniądza elektronicznego. Takimi usługami nie są również działania, które ze swej natury nie mogą być dokonywane na odległość i za pomocą środków elektronicznych np. kontrole rachunkowości przedsiębiorstwa, poradnictwo medyczne wymagające fizycznego badania pacjenta. W przedmiotowym zakresie regulacji ustawy nie będzie się również mieścić regulacja zasad prowadzenia działalności w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych.

Ustawa nie dotyczy podatkowych aspektów świadczenia usług drogą elektroniczną. W większości jednak przypadków usługi te będą objęte stawką podatku od towarów i usług w wysokości 22%.

Obowiązki usługodawcy

W celu przeciwdziałania zagrożeniom jakie niesie ze sobą anonimowość podejmowanych działań przez usługodawców (świadczących usługi drogą elektroniczną), ustawa nakłada na każdego z nich konkretne obowiązki polegające między innymi na podaniu klientowi konkretnej informacji o sobie, a także o informacjach handlowych, opracowaniu regulaminu świadczenia usług i udostępnieniu go każdemu odbiorcy. Usługodawca będzie miał ponadto obowiązek zapewnienia, w razie gdy wymaga tego właściwość usługi, zabezpieczenia poufności i integralności przekazywanych danych np. poprzez techniki kryptograficzne czy podpis elektroniczny. Ustawa nie wymienia katalogu zabezpieczonych usług. Ogólnie można jednak wskazać, że mogą to być takie usługi, gdzie ujawnienie osobom nieuprawnionym pewnych danych np. numeru karty, hasła dostępu do usług, mogłoby wyrządzić znaczną szkodę majątkową przy takich czynnościach, jak np. płatności w transakcjach elektronicznych, bankowość internetowa lub niemajątkową np. porady medyczne. Natomiast techniki zabezpieczeń powinny być powszechnie dostępne i zaawansowane w stopniu odpowiednim dla usługi, którą zabezpieczają. Bez wcześniejszej zgody konsumenta nie można również przesłać mu pocztą elektroniczną (także w formie SMS przez telefon komórkowy) nie zamówionych informacji handlowych. Nie ograniczy to jednak możliwości promocji, reklamy na stronach WWW (tzw. banery). Odbiorca, który wyrazi zgodę na taki sposób promocji (mailing), może ją w każdej chwili odwołać.

Właściwość prawa

Ponieważ sieć internetowa ma charakter ogólnoświatowy, powstaje problem według jakiego prawa należy oceniać działania usługobiorcy i usługodawcy. Usługi świadczone drogą elektroniczną podlegają prawu państwa, w którym dostawca takich usług ma swoją siedzibę. Miejscem siedziby usługodawcy świadczącego usługi drogą elektroniczną np. przez internetową witrynę WWW nie jest miejsce, w którym zlokalizowane są środki techniczne umożliwiające świadczenie takiej usługi lub miejsce w którym istnieje dostęp do tych środków, lecz miejsce w którym usługodawca prowadzi swoją działalność.

Odpowiedzialność usługodawcy

Za udostępniane drogą elektroniczna informacje, o których treści decyduje sam usługodawca, będzie on odpowiadał na zasadach ogólnych (określonych w kodeksie cywilnym). Projekt ustawy określa jednak sytuacje, w których świadczący usługi będzie zwolniony od takiej odpowiedzialności. Wyłączenia te obejmują jedynie takie sytuacje, w których działalność usługodawcy będzie ograniczała się tylko i wyłącznie do działań polegających na prostym przekazie danych oraz automatycznym, czasowym ich przechowywaniu, bez związku z transmitowaną informacją. Usługodawca nie będzie jednak mógł w tym przypadku modyfikować danych, które transmituje, z tym że zakaz ten nie będzie obejmował modyfikacji danych o charakterze ściśle technicznym, o ile nie będą one wpływać na integralność informacji zawartej w transmisji, np. zmiana nagłówka pakietu danych w wyniku adresowania ich do innych serwerów. Ustawa reguluje również wyłączenie odpowiedzialności za usługę polegającą na trwałym przechowywaniu bezprawnych danych. Dla skorzystania z wyłączenia odpowiedzialności po uzyskaniu wiadomości o bezprawności takich danych, świadczący usługi będzie zobowiązany podjąć niezwłoczne działania w celu uniemożliwienia dostępu do tych danych.

Ochrona danych osobowych

Ochrona danych osobowych także w zakresie usług świadczonych drogą elektroniczną podlega przede wszystkim ustawie o ochronie danych osobowych. Regulacja dotycząca ochrony danych osobowych zawarta w ustawie o świadczeniu usług drogą elektroniczną odnosi się wyłącznie do ochrony danych osobowych usługobiorców i dotyczy stosunków pomiędzy nimi a usługodawcami (dotyczy więc tylko przetwarzania danych w związku ze świadczeniem i korzystaniem z usług świadczonych drogą elektroniczną).

Specyfika ochrony danych osobowych przewidziana w projekcie polega m.in. na tym, iż dane osobowe podlegają ochronie niezależnie od tego, czy ich przetwarzanie następuje w zbiorach danych. Ustawa przewiduje między innymi, iż bezpośrednio po zakończeniu usługi świadczący usługi powinien zapewnić, że do danych osobowych usługobiorcy zostanie uniemożliwiony dostęp osobom nieuprawnionym, a klient będzie miał możliwość korzystania z usług w sposób anonimowy lub przy posłużeniu się pseudonimem, będzie mógł wyrazić swoją zgodę na przekazanie swoich danych osobowych innym usługodawcom. Ponadto na każdorazowe żądanie klienta świadczący usługi jest zobowiązany poinformować go w sposób bezpośredni i łatwo dostępny o rodzaju i zakresie zbieranych danych osobowych, sposobie i celu ich przetwarzania, kategoriach odbiorców takich danych oraz dobrowolności ich podania. Usługobiorca ma ponadto prawo do nieodpłatnego wglądu we własne dane osobowe.

Zbiory danych osobowych osób korzystających z usług elektronicznych, sposób ich przetwarzania może kontrolować generalny inspektor ochrony danych osobowych.

Sankcje karne

Ustawa przewiduje ponadto za naruszenie obowiązków przez świadczących usługi elektroniczne sankcje karne w postaci kary grzywny. Dotyczy to w szczególności nałożonych na usługodawcę obowiązków informacyjnych oraz naruszenia zakazu przesyłania niezamówionych informacji handlowych bez zgody usługobiorcy.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. 2002 r., Nr 144, poz. 1204 ze zmianami).