Gdy pojazd specjalny przestaje nim być, czy zmienić dokumenty? - opinia prawna

31.1.2005

Stan faktyczny

Posiadam samochody popularnie zwane betonowozami - gruszkami służące jedynie do przewozu betonu towarowego w ruchu lokalnym. Jeśli samochody mają status specjalne, to czy kiedy zmieniła się klasyfikacja, należałoby te samochody przerejestrowywać? Czy wymiana dowodu na nowy związana z brakiem dotychczasowych miejsc w dowodzie na podbicie przeglądów okresowych jest wystarczającym powodem zmiany klasyfikacji pojazdu, czy nie powinno się zachować dotychczasowego statusu pojazdu, tym bardziej, że w okresie w którym nastąpiła jego pierwsza rejestracja był specjalny i na to istnieje dokumentacja opracowana przez rzeczoznawców samochodowych? Czy nie działa tu zasada praw nabytych w okresie ubiegłym i co za tym idzie powinny być zachowane stare zasady, tym bardziej, że nie został pojazd poddany zmianom konstrukcyjnym ani nawet nie zmienił właściciela? Czy jeśli stacja diagnostyczna stwierdza rodzaj pojazdu i podejmuje decyzję o jego klasyfikacji podtrzymując stan z poprzedniego dowodu, to czy urzędnik ma prawo wprowadzać własną luźną interpretację przepisów wg swojego uznania i wystawiać nowy dowód (gdyż w starym zabrakło miejsca na pieczątki kontroli technicznej) i nie uwzględniać fachowej opinii kontroli technicznej? Znane mi są przypadki, iż samochody, o których mowa są rejestrowane nadal jako specjalne i dlatego nasuwa mi się szereg wątpliwości co do obecnego postępowania znanych mi urzędów. Dowiedziałem się również, że prawdopodobnie jest jakieś orzeczenie NSA mówiące o zachowaniu istniejącego statusu pojazdów, które nabyły te prawa przed wejściem nowych klasyfikacji, lecz nie udało mi się do tego jak na razie dotrzeć. Próbując stosować się do przepisów prawa zasięgnąłem opinii w kilku oddziałach Inspekcji i nie dowiedziałem się właściwie nic. Cała ta sytuacja jednak zmobilizowała mnie do wyjaśnienia szeregu dotyczących mnie problemów związanych z przestrzeganiem zasad o ruchu drogowym Nie ukrywam, że obecnie zostałem postawiony przed tym dylematem. Podsumowując, czy jeśli pojazd nabył prawa do danej klasyfikacji w okresie wcześniejszym niż zostały sformułowane nowe zasady, to czy obecnie urzędnicy mają prawo samowolnie przekwalifikować te pojazdy wg nowych zasad. Dla mnie taka zmiana wiąże się ze znacznie zwiększonymi kosztami utrzymania pojazdów samochodowych wykorzystywanych jedynie sezonowo (obecnie z powodu zimy nie można ich używać).

Opinia prawna

Niniejsza opinia została sporządzona na podstawie:

Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r., Nr 58, poz. 515 ze zmianami),
Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 7 października 1999 r. w sprawie homologacji pojazdów (Dz. U. 1999 r., Nr 91, poz.1039 ze zmianami).

Pojazd specjalny

W rozumieniu ustawy Prawo o ruchu drogowym pojazd specjalny, to pojazd samochodowy lub przyczepa, konstrukcyjnie nieprzeznaczona do przewozu osób lub ładunków.

Wydaje się jednak, iż istotne znaczenie może mieć tutaj także treść Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 7 października 1999 r. w sprawie homologacji pojazdów, które w paragrafie 3 ustanawia definicję typu pojazdu. Zgodnie z jej treścią typ pojazdu to pojazdy jednej kategorii, które nie różnią się pod względem istotnych cech, typ pojazdu może zawierać warianty oraz wersje.

Dopuszczenie pojazdu do ruchu

Dopuszczenie pojazdu do ruchu stwierdza się odpowiednim dokumentem. Zgodnie z art. 71 ustawy Prawo o ruchu drogowym, takim dokumentem stwierdzającym dopuszczenie do ruchu pojazdu samochodowego, ciągnika rolniczego, motoroweru lub przyczepy jest dowód rejestracyjny albo pozwolenie czasowe.

Powyższe pojazdy są dopuszczone do ruchu, jeżeli odpowiadają pewnym warunkom oraz są zarejestrowane i zaopatrzone w zalegalizowane tablice (tablicę) rejestracyjne, a w przypadku pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli, w nalepkę kontrolną. Wspomniane tu warunki to konieczność, aby pojazd uczestniczący w ruchu był tak zbudowany, wyposażony i utrzymany, aby korzystanie z niego:

1) nie zagrażało bezpieczeństwu osób nim jadących lub innych uczestników ruchu, nie naruszało porządku ruchu na drodze i nie narażało kogokolwiek na szkodę;

2) nie zakłócało spokoju publicznego przez powodowanie hałasu przekraczającego poziom określony w przepisach szczegółowych;

3) nie powodowało wydzielania szkodliwych substancji w stopniu przekraczającym wielkości określone w przepisach szczegółowych;

4) nie powodowało niszczenia drogi;

5) zapewniało dostateczne pole widzenia kierowcy oraz łatwe, wygodne i pewne posługiwanie się urządzeniami do kierowania, hamowania, sygnalizacji i oświetlenia drogi przy równoczesnym jej obserwowaniu;

6) nie powodowało zakłóceń radioelektrycznych w stopniu przekraczającym wielkości określone w przepisach szczegółowych.

Nadto pojazd uczestniczący w ruchu powinien posiadać nadane przez producenta cechy identyfikacyjne:

1) numer VIN albo numer nadwozia, podwozia lub ramy;

2) numer silnika.

Prawo o ruchu drogowym stanowi, iż rejestracji pojazdu dokonuje się na podstawie:

dowodu własności pojazdu lub dokumentu potwierdzającego powierzenie pojazdu,
karty pojazdu, jeżeli była wydana,
wyciągu ze świadectwa homologacji albo odpisu decyzji zwalniającej pojazd z homologacji, jeżeli są wymagane,
zaświadczenia o pozytywnym wyniku badania technicznego pojazdu, jeżeli jest wymagane,
dowodu rejestracyjnego, jeżeli pojazd był zarejestrowany,
dowodu odprawy celnej przywozowej, jeżeli pojazd został sprowadzony z zagranicy i jest rejestrowany po raz pierwszy.

Rejestracji pojazdu dokonuje, na wniosek właściciela, starosta właściwy ze względu na miejsce jego zamieszkania (siedzibę), wydając dowód rejestracyjny i zalegalizowane tablice (tablicę) rejestracyjne oraz nalepkę kontrolną, jeżeli jest wymagana.

Z powyższego wynika, iż rejestracja pojazdu, czy też wymiana dowodu rejestracyjnego ma charakter jedynie administracyjny, wydaje się więc, iż nie powinna wiązać się ze zmianą danych, które dokument ten do tej pory odzwierciedlał. Tym bardziej, że dla wymiany dowodu rejestracyjnego w przypadku braku rubryk na zapis ważności badań technicznych pojazdu wymagane są dokumenty, które mają za zadanie potwierdzić prawdziwość danych, czyli dotychczasowy dowód rejestracyjny, zaświadczenie z badania technicznego pojazdu, karta pojazdu (jeżeli była wydana), dowód osobisty (zazwyczaj do wglądu).

Wymiana dowodu rejestracyjnego nie może więc być pretekstem do zmiany klasyfikacji pojazdu, usprawiedliwionym powodem takiej zmiany byłaby na przykład zmiana konstrukcyjna lub wymiana poszczególnych elementów pojazdu. Jednak sprawdzeniu, czy zaszły takie ewentualne zmiany służy badanie techniczne, które powinno potwierdzać ewentualne zmiany, bądź też stwierdzać brak jakichkolwiek. Podstawą wydania dowodu rejestracyjnego jest bowiem zaświadczenie o pozytywnym wyniku badania technicznego. Nie ma tu więc miejsca na dowolność w postępowaniu urzędnika.

Niejako potwierdzeniem powyższego jest Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego - Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach z dnia 17 marca 2003 r. II SA/Ka 1141/2001, w tezie którego czytamy:

„Wobec wyraźnego brzmienia art. 68 ust. 9 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. 1997 r. Nr 98 poz. 602 ze zm.) i § 3 pkt 6 rozporządzenia z dnia 7 października 1999 r. w sprawie homologacji pojazdów oraz § 1 ust. 2 pkt 1 i ust. 3 załącznika do tego rozporządzenia, podjęcie decyzji o zmianie w dowodzie rejestracyjnym, danych dotyczących rodzaju i przeznaczenia pojazdu, z samochodu osobowego na ciężarowy, bez uzyskania nowego świadectwa homologacji, stanowi rażące naruszenie prawa”.

Z całą pewnością odnieść to można także do zaistniałej w opisie stanu faktycznego sytuacji i można stwierdzić, iż w dokonywanej przez urzędników Wydziałów Komunikacyjnych klasyfikacji nie ma miejsca na dowolność. Klasyfikacja ta opierać się powinna na przedstawionych dokumentach i wytycznych pochodzących z aktów prawnych.

Całość zilustruje inne orzeczenie NSA (Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu) z dnia 30 października 1998 r. I SA/Wr 445/98. W jego tezie czytamy, iż klasyfikacja samochodu w dowodzie rejestracyjnym ma decydujące znaczenie jako dowód również w sprawie podatkowej, w której ocena pewnych uprawnień lub ograniczeń uzależniona jest od tej klasyfikacji.

Sąd uzasadniając stwierdził, między innymi iż: ” rejestracja samochodu następuje w drodze decyzji administracyjnej, którą stanowi dowód rejestracyjny. Klasyfikacja pojazdu przez organ rejestrujący następuje na podstawie ustawy o ruchu drogowym oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 1 lutego 1993 r. w sprawie warunków technicznych i badań pojazdów (Dz. U. 1993 r. Nr 21 poz. 91 ze zm.).

Zespół
e-prawnik.pl

Pojazd specjalny

Dopuszczenie pojazdu do ruchu

Komentarze