Bezczynność wierzyciela alimentacyjnego prowadzi do umorzenia egzekucji z nieruchomości

Artykuł 823 k.p.c. ma zastosowanie także do egzekucji świadczeń alimentacyjnych prowadzonej z nieruchomości.

W uzasadnieniu Sąd Najwyższy odwołał się do treści art. 823 k.p.c. - jest w nim mowa o wierzycielu. Z tego powodu, jak również ze względu na cel tego przepisu (dyscyplinowanie wierzyciela i ochrona interesów dłużnika), nie ma on zastosowania do postępowań egzekucyjnych wszczynanych z urzędu lub na wniosek uprawnionego organu. Zgodnie z art. 1081 § 1 k.p.c., jeżeli egzekucja dotyczy alimentów lub renty mającej charakter alimentów, wierzyciel, kierując wniosek o wszczęcie egzekucji, nie ma obowiązku wskazywać sposobu egzekucji, ani majątku dłużnika, z którego ma być prowadzona. W takim wypadku uważa się, że wniosek dotyczy wszystkich dopuszczalnych sposobów egzekucji, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości. Komornik w dużej mierze działa tu zatem z urzędu, ale do wszczęcia egzekucji z nieruchomości potrzebny jest jednak wniosek wierzyciela. Również podjęcie innych czynności w tym postępowaniu, np. dokonanie opisu i oszacowania (art. 942 k.p.c.), czy wyznaczenie licytacji (art. 983 k.p.c.), wymaga wniosku wierzyciela. Dlatego w przypadku egzekucji z nieruchomości wyłączenie zastosowania art. 823 k.p.c. nie byłoby uzasadnione.

Sąd Najwyższy zwrócił również uwagę, iż wyłączenie zastosowania art. 823 k.p.c. zostało umieszczone w jednostce redakcyjnej regulującej szczególne obowiązki komornika związane z poszukiwaniem majątku dłużnika, z którego może on prowadzić egzekucję. Obowiązek ten nie powstaje, gdy we wniosku o wszczęcie egzekucji wierzyciel wskaże jako jej sposób egzekucję z nieruchomości. Gdyby wyłączenie zastosowania art. 823 k.p.c. miało odnosić się do wszystkich sposobów egzekucji, z pewnością zostałoby zamieszczony w odrębnej jednostce redakcyjnej.

Za powyższą interpretacją przemawia również wzgląd na szczególnie dotkliwe skutki, jakie dla dłużnika ma egzekucja z nieruchomości. Wyłączenie zastosowania art. 823 k.p.c. także w odniesieniu do tego sposobu egzekucji prowadziłoby do zbyt daleko idącego ograniczenia dłużnika w prawie do korzystania i rozporządzania nieruchomością w sytuacji. Trzeba pamiętać, że z pozostałego majątku dłużnika komornik jest zobowiązany do prowadzenia egzekucji mimo bierności wierzyciela. Ponadto należy mieć na uwadze, że przepisy dotyczące egzekucji z nieruchomości (por. art. 1024 § 1 pkt 3 i art. 1025 § 1 pkt 2 w zw. z art. 1036 § 1 pkt 1 k.p.c.) zapewniają zaspokojenie należności wierzyciela alimentacyjnego nawet wówczas, gdy nie prowadził on egzekucji z nieruchomości. Przepisy te w wystarczającym stopniu zapewniają ochronę interesu wierzyciela alimentacyjnego w razie jego bierności po wszczęciu postępowania egzekucyjnego z nieruchomości.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 roku, sygn. akt 38/12, www.sn.pl