Czy podrobienie weksla in blanco jest zagrożone taką samą kara jak podrobienie pieniędzy?

13.4.2007

W dniu 21 marca 2007 r. Sąd Najwyższy zajmował się zagadnieniem czy weksel in blanco może być uznany za dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej, co powoduje surowsze sankcje za podrabianie takiego weksla.

Sąd Najwyższy uchwalił, że weksel niezupełny (in blanco) może stanowić dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej, o którym mowa w art. 310 § 1 k.k.

(...)Prawo wekslowe poświęca instytucji weksla in blanco zaledwie jeden przepis art. 10, który mówi o wekslu niezupełnym w chwili wystawienia i nie zawiera wyczerpującego uregulowania problematyki oraz nie wyjaśnia szeregu wątpliwości. W doktrynie wypracowano definicję weksla in blanco, przez który rozumie się weksel niezupełny zaopatrzony w podpis wystawcy, lecz niewypełniony zupełnie, względnie nie posiadający niektórych cech, jakich prawo wymaga dla ważności weksla. Najczęściej weksle takie są wystawiane, gdy strony zawierając między sobą umowę pragną zabezpieczyć ewentualne roszczenie mogące z niej wynikać, ale nie są w stanie z góry oznaczyć wysokości tych roszczeń lub terminu płatności. Ze względu na cel wystawienia weksel in blanco nosi czasami nazwę weksla gwarancyjnego lub kaucyjnego, bądź depozytowego. Weksel gwarancyjny udzielony jest na zabezpieczenie spłaty kredytów oraz na zabezpieczenie prawidłowego wykonania kontraktu. Weksel kaucyjny zastępuje złożenie kaucji w gotówce. Weksel depozytowy nie jest przeznaczony do obiegu i służy jako zabezpieczenie przyszłego spełnienia określonych świadczeń. (M. Czarnecki, L. Bagińska, Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz, Warszawa 2003, s. 17 i 167). Weksel niezupełny może występować jako niezupełny własny i jako niezupełny trasowany. Weksel własny - dokumentuje bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty, a weksel trasowany bezwarunkowe polecenie zapłaty. W doktrynie przyjmuje się, że zobowiązanie wekslowe z weksla in blanco następuje z chwilą podpisania i wręczenia weksla, chociaż zobowiązanie to ma warunkowy charakter i wywołuje skutki dopiero wówczas, gdy weksel zostanie uzupełniony w taki sposób aby posiadał on wszystkie wymagane przez prawo elementy, rozstrzygające o ważności weksla (J. Mojak, Prawo papierów wartościowych. Zarys wykładu, Warszawa 2004, s. 53). Kodeks cywilny w art. 9216 - 92116 zawiera przepisy dotyczące papierów wartościowych. Z treści art. 9216 k.

c. można wnioskować, że zobowiązanie, do świadczenia którego zobowiązany jest dłużnik, ma wynikać z wystawionego papieru wartościowego. Spełnienie świadczenia do rąk posiadacza legitymowanego treścią papieru wartościowego zwalnia dłużnika, chyba że działał w złej wierze (art. 9217 k.c.). Wystawca składając podpis na blankiecie wekslowym zobowiązuje się bezwarunkowo zapłacić uzgodnioną z remitentem sumę wekslową. W razie braku spełnienia świadczenia przez dłużnika wierzyciel ma prawo wypełnienia weksla in blanco i domagania się zapłaty od wystawcy weksla. Podsumowując, skoro weksel in blanco potwierdza istnienie prawa majątkowego, należy przyjąć, że jest papierem wartościowym. Weksel in blanco, stanowiąc papier wartościowy dający podstawę do otrzymania sumy pieniężnej może być dokumentem uprawniającym do otrzymania sumy pieniężnej, o którym mowa w art. 310 § 1 k.k. Podrobienie bądź przerobienie podpisu wystawcy na wekslu in blanco wyczerpuje znamiona art. 310 § 1 k.k., a nie przepisu art. 270 § 1 k.k. (por. J. Skorupka, Weksel własny in blanco ..., op. cit., s. 79). Rozważenia jeszcze wymaga, czy weksel in blanco spełnia funkcję „innego środka płatniczego” w rozumieniu art. 310 § 1 k.k. Cechą „innego środka płatniczego” jest możliwość posługiwania się nim w obrocie samodzielnie, to znaczy bez dodatkowych czynności (O. Górniok, Prawo karne gospodarcze. Komentarz, Toruń 1997, s. 40). Chodzi o dokumenty stanowiące surogat pieniądza, takie, którymi w obrocie można posługiwać się w zastępstwie pieniądza. W zasadzie weksle i czeki mogą stanowić „inny środek płatniczy”. Jednakże weksel in blanco nie pełni roli środka płatniczego, gdyż nie stwierdza istniejącej wierzytelności wekslowej, lecz przyszłą wierzytelność wystawcy weksla. Dopiero po uzupełnieniu weksla in blanco i przekształceniu go w weksel zupełny (zawierający wskazanie remitenta, sumy wekslowej, terminu zapłaty) będzie on pełnił rolę środka płatniczego (por. J. Skorupka, Weksel własny in blanco ... op. cit., s. 74). Przedstawione rozważania skłoniły Sąd Najwyższy do podjęcia uchwały podanej na wstępie.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2007 r., sygn. akt I KZP 2/07

Zespół
e-prawnik.pl

Sąd Najwyższy uchwalił, że weksel niezupełny (in blanco) może stanowić dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej, o którym mowa w art. 310 § 1 k.k.

Komentarze