Kiedy ostateczna decyzja administracyjna może zostać wzruszona po wyroku ETS?

Po wydaniu ww. wyroku spółka Kühne & Heitz zwróciła się do holenderskiego organu celnego z wnioskiem m.in. o zapłatę refundacji, której zwrotu zażądał wcześniej organ. Rozpatrujący skargę spółki sąd holenderski uznał, że w świetle prawa holenderskiego organ administracyjny ma co do zasady prawo ponownie rozpatrzyć sprawę zakończoną decyzją ostateczną. Natomiast rozważania na temat istnienia ewentualnego obowiązku ponownego rozpatrzenia sprawy przez taki organ powinny uwzględniać zasadę, zgodnie z którą późniejsze orzeczenia sądowe nie podważają ostatecznego charakteru decyzji administracyjnej. Dotyczy to także orzeczeń ETS wydanych w trybie prejudycjalnym.

Trybunał orzekł, co następuje: 

Zgodnie z zasadą współpracy, wynikającą z art. 10 TWE, krajowy organ administracyjny ma obowiązek ponownie rozpatrzyć sprawę, zakończoną ostateczną decyzją administracyjną, w celu uwzględnienia orzeczenia ETS zapadłego po jej wydaniu, jeśli łącznie spełnione są następujące warunki:

• w świetle prawa krajowego wspomniany organ może ponownie rozpatrzyć ww. sprawę,

• decyzja stała się ostateczna na skutek wyroku sądu krajowego orzekającego w ostatniej instancji,

• w świetle późniejszego orzeczenia ETS wyrok sądu krajowego został oparty na wadliwej wykładni prawa wspólnotowego, przy czym sąd nie przedstawił pytań prejudycjalnych w trybie art. 234 ust. 3 TWE, oraz

• zainteresowany podmiot zwrócił się do organu administracyjnego z właściwym wnioskiem niezwłocznie po tym, jak dowiedział się o orzeczeniu ETS.

Sąd krajowy jest zatem zobowiązany do zbadania i uchylenia prawomocnego orzeczenia sądowego, z którego wynikać może naruszenie prawa wspólnotowego.

ETS, powołując się na swoje wcześniejsze orzecznictwo, stwierdził, że wykładnia prawa wspólnotowego dokonywana w trybie art. 234 TWE (czyli na wniosek sądu krajowego zwracającego się z pytaniem prejudycjalnym) wyjaśnia i precyzuje znaczenie tego prawa tak, jak powinno być wykładane i stosowane od momentu jego wejścia w życie. Tak wykładane przepisy prawa wspólnotowego powinny być stosowane przez organ administracyjny - w ramach jego kompetencji - także do stosunków prawnych ukształtowanych przed wydaniem przez ETS wyroku w trybie prejudycjalnym. Art. 234 ust. 3 TWE brzmi następująco: „W przypadku, gdy takie pytanie jest podniesione w sprawie zawisłej przed sądem krajowym, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu według prawa wewnętrznego, sąd ten jest zobowiązany wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości.”

ETS stwierdził, iż zasada pewności prawa jest jedną z zasad ogólnych prawa wspólnotowego. Nabycie cechy ostateczności przez krajowe decyzje administracyjne na skutek upływu terminu zaskarżenia lub wyczerpania drogi prawnej przyczynia się do zagwarantowania tej pewności. Prawo wspólnotowe co do zasady nie wymaga, żeby krajowy organ administracyjny ponownie rozpatrywał sprawę zakończoną ostateczną decyzją administracyjną. Jednak prawo holenderskie przewiduje taką możliwość z zastrzeżeniem ochrony praw osób trzecich, a w pewnych okolicznościach wspomniana kompetencja może rodzić obowiązek uchylenia ostatecznej decyzji.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (ETS) z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie C-453/00 - Kühne & Hertz and the Productschap voor Pluimvee en Eieren (Holandia); http://curia.europa.eu