Kiedy sąd ostatniej instancji musi wystąpić do ETS z zapytaniem wstępnym?

W swoim wniosku o odrzucenie powództwa, Ministerstwo Zdrowia podnosiło, że - tak jak oświadczył Sąd Apelacyjny - wełna nie jest wymieniona w Aneksie II Traktatu EWG i że nie podlega organizacji rynku wspólnotowego i nie może być to uwzględnione przy rozpatrywaniu tej sprawy. Ministerstwo Zdrowia nalegało, aby rozwiązanie sprawy zostało podjęte przez Trybunał Kasacyjny utrzymując, że okoliczności faktyczne są tak oczywiste, że nie ma miejsca na żadne wątpliwości interpretacyjne, a przez to nie trzeba przedstawiać sprawy do orzeczenia wstępnego Trybunałowi Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich.

Jednak Trybunał Kasacyjny wystąpił do ETS z zapytaniem prejudycjalnym, czy jako sąd ostatniej instancji w sytuacji, gdy zagadnienie wymagające interpretacji prawa wspólnotowego wynikło w postępowaniu przed nim, zawsze ma on obowiązek występowania do ETS z wnioskiem o orzeczenie wstępne, czy też tylko, jeśli istnieją uzasadnione wątpliwości interpretacyjne.

Włoski Sąd Kasacyjny uznał, że obrona Ministerstwa Zdrowia podnosi kwestię interpretacji Artykułu 177 Traktatu stwierdzając, że postanowienie to powinno być interpretowane w ten sposób, że Sąd Najwyższy - którego orzeczenia nie podlegają odwołaniu na mocy przepisów prawa wewnętrznego - nie ma obowiązku przedstawienia sprawy do Trybunału, „w wypadku, gdy rozwiązanie kwestii interpretacji zastosowania prawa wspólnotowego jest tak oczywiste, że nie ma miejsca na żadne wątpliwości co do wykładni”.

W konsekwencji, Włoski Sąd kasacyjny, w dniu 27 marca 1981 roku wydal postanowienie o odroczeniu rozstrzygnięcia i skierował do Trybunału wniosek o wydanie orzeczenia w trybie kwestii wstępnej odnośnie następującego pytania:

Sentencja wyroku ETS przedstawia się następująco:

Artykuł 177 [teraz 234], punkt 3 Traktatu EWG musi być interpretowany w tym sensie, że sąd, którego orzeczenia nie podlegają odwołaniu na mocy przepisów prawa wewnętrznego jest zobowiązany, w wypadku podniesienia przed nim kwestii dotyczącej prawa wspólnotowego, przekazać wniosek o rozpatrzenie sprawy do Trybunału Sprawiedliwości chyba że sąd ten stwierdzi, iż podniesiona kwestia nie jest zasadna lub, że dane postanowienie wspólnotowe było już przedmiotem interpretacji dokonanej przez Trybunał lub, że właściwe stosowanie prawa wspólnotowego narzuca się w sposób tak oczywisty, że nie pozostawia to żadnej uzasadnionej wątpliwości; istnienie tego rodzaju ewentualności musi być określone z uwzględnieniem cech właściwych dla prawa wspólnotowego, specyficznych trudności wynikających z interpretacji, a także ryzyka wynikającego z rozbieżności w orzecznictwie wewnątrz Wspólnoty.

Trybunał argumentował swoje stanowisko tym, że teksty prawa wspólnotowego są redagowane w kilku językach i że różne wersje językowe są jednakowo autentyczne; interpretacja postanowień prawa wspólnotowego wymaga więc porównania różnych wersji językowych. Nawet w wypadku dokładnej zbieżności między wersjami językowymi, prawo wspólnotowe stosuje właściwą dla siebie terminologię. Trzeba także podkreślić, że pojęcia prawne niekoniecznie muszą posiadać to samo znaczenie w prawie wspólnotowym i w różnych prawach krajowych. Ponadto, każde postanowienie w prawie wspólnotowym musi być umiejscowione w swoim kontekście i interpretowane w świetle wszystkich postanowień tego prawa, etapu rozwoju na jakim stosowanie danego postanowienia ma być dokonane.

Obowiązek wniesienia sprawy do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wpisany jest w ramy współpracy ustanowionej w celu zapewnienia właściwego stosowania i jednolitej interpretacji prawa wspólnotowego we wszystkich państwach członkowskich, między sądami krajowymi występującymi w charakterze sądów związanych stosowaniem prawa wspólnotowego a Trybunałem Sprawiedliwości. Punkt 3 Artykułu 177 zmierza w szczególności do uniknięcia tego, aby wewnątrz Wspólnoty pojawiły się sprzeczności w orzecznictwie odnośnie kwestii związanych z prawem wspólnotowym. Znaczenie tego zobowiązania musi być już teraz postrzegana z uwzględnieniem tego celu z uwzględnieniem odpowiednich właściwości sądów krajowych i Trybunału Sprawiedliwości, kiedy tego rodzaju kwestia interpretacyjna jest podniesiona w rozumieniu Artykułu 177 (obecnie: art. 234) TWE.

Zdaniem ETS, procedura z art. 177 (234) TWE nie stanowi środka odwoławczego, przysługującego stronom postępowania przed sądem krajowym. Fakt, że strona taka uważa, iż należy dokonać interpretacji prawa wspólnotowego, nie nakłada na sąd krajowy obowiązku wystąpienia z wnioskiem o wydanie orzeczenia wstępnego. Inicjatywa w tym zakresie należy do sądu krajowego.

Orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 6 października 1982 r. wsprawie 283/81 -Sp. z o.o. CILFIT i Lanficio de Gavardo SpA przeciwko Ministerstwu Zdrowia (Włochy); http://www.pspe.org.pl