Nabycie prawa do emerytury nie uzasadnia wypowiedzenia

Ze względu na rozbieżność w orzeczeniach Sądu Najwyższego Rzecznik Praw Obywatelskich skierował do SN wniosek o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące pytanie prawne: "Czy osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury może stanowić wyłączną przesłankę rozwiązania za wypowiedzeniem stosunku pracy z pracownikiem - kobietą lub mężczyzną i nie oznacza dyskryminacji pracownika ze względu na płeć i wiek (art.11[3] k.p.)?" W odpowiedzi SN podjął w składzie siedmiu sędziów uchwałę o następującej treści:

Porady prawne

Osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury nie może stanowić wyłącznej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę (art. 45 § 1 k.p.).

Pisaliśmy już o uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2008 roku (sygn. akt I PZP 4/08), w której to SN uznał, że wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony pracownicy wyłącznie z powodu nabycia przez nią prawa do emerytury stanowi dyskryminację ze względu na płeć (art. 11[3] k.p.). W tamtej sprawie istotnym jednak było, że kobiety prawo do emerytury kolejowej nabywają wcześniej, niż mężczyźni - i stąd dyskryminacja ze względu na płeć, a nie ze względu na wiek. W sprawie niniejszej SN rozważał natomiast, czy wypowiedzenie stosunku pracy pracownikowi ze względu na osiągnięcie wieku emerytalnego stanowi - w świetle przepisów prawa polskiego zakazujących nierównego traktowania - dyskryminację ze względu na wiek.

SN zwrócił uwagę, że polski ustawodawca, wdrażając postanowienia dyrektywy Rady nr 2000/78/WE z 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, nie wprowadził do prawa wewnętrznego (krajowego) przepisu, w którym jednoznacznie uznałby, że rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę wyłącznie ze względu na osiągnięcie wieku emerytalnego nie stanowi dyskryminacji, ponieważ wysyłanie (przechodzenie) pracowników na emeryturę z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego jest uzasadnione celami polityki zatrudnienia popieranej przez państwo. Dlatego w polskim prawie obowiązuje zasada ogólna, że rozwiązanie stosunku pracy przez pracodawcę tylko ze względu na osiągnięcie przez pracownika wieku emerytalnego, stanowi dyskryminację ze względu na wiek, zakazaną przez art. 1 dyrektywy 2000/78 i art. 18[3a] § 1 k.p.

Polityka zatrudnienia stosowana przez pracodawcę nie stanowi obiektywnego powodu, zwalniającego pracodawcę na podstawie art. 18[3b] § 1 in fine k.p. od zarzutu naruszenia zakazu dyskryminacji ze względu na wiek i uzasadniającego wypowiedzenie pracownikowi uzyskującemu prawo do emerytury. Podstawy dla wypowiedzenia umowy o pracę ze względu na osiągnięcie przez pracownika wieku emerytalnego nie daje także art. 18[3b] § 2 pkt 3 k.p., zgodnie z którym zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie naruszają działania polegające na stosowaniu środków, które różnicują sytuację prawną pracownika ze względu na ochronę rodzicielstwa, wiek lub niepełnosprawność pracownika - nie jest to bowiem przepis, który ma służyć ograniczaniu praw.

Jeżeli przyczyną wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę jest nabycie uprawnień emerytalnych, to rozwiązanie stosunku pracy następuje z powodu osiągnięcia określonego wieku, który stanowi jeden z warunków nabycia prawa do emerytury. Dlatego SN uznał, że pracodawca nie może wskazać wypełnienia przez pracownika przesłanek uprawniających go do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury jako samoistnej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę, ponieważ takie zachowanie pracodawcy stanowi dyskryminację pracownika ze względu na wiek.

Jeśli wypowiedzenie umowy o pracę ze względu na wiek stanowi dyskryminację, to znaczy, że jest niezgodne z prawem. Nie ma już zatem potrzeby rozważać, czy jest uzasadnione (w rozumieniu art. 45 k.p.), czy nie; mimo to SN rozważył także i tę kwestię. W doktrynie prawniczej nie ma co do tego zgodności. SN w niniejszym składzie stwierdził, że wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi, który nabył prawo do świadczeń emerytalnych, tylko z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego i nabycia tego prawa, nie stanowi uzasadnionej przyczyny wypowiedzenia, gdyż nie pozostaje w żadnym związku z wykonywaną przez niego pracą, ani z sytuacją ekonomiczną pracodawcy, ani z żadnym innym zdarzeniem lub zdarzeniami, które wskazywałaby na nieprzydatność pracownika lub istnienie interesu pracodawcy w rozwiązaniu stosunku pracy.

Uzasadnienie wypowiedzenia musi wskazywać przyczyny leżące po stronie pracownika lub pracodawcy związanych z wykonywaniem pracy. Jako przykłady SN podał niewłaściwe wykonywanie obowiązków pracowniczych, obniżenie wydajności, długotrwałe nieobecności w pracy spowodowane chorobami, brak zdolności dostosowania się pracownika do procesów modernizacyjnych, ograniczenie zakresu działalności zakładu pracy, zmiana profilu działalności produkcyjnej lub usługowej wymuszająca zatrudnienie pracowników o innych kwalifikacjach.

SN zastrzegł przy tym, że osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury może stanowić usprawiedliwione kryterium wyboru pracownika do zwolnienia uzasadnionego sytuacją ekonomiczną pracodawcy.

Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2009 roku, sygn. akt II PZP 13/08


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika