Płaciłeś składki ubezpieczeniowe Rzeszy Niemieckiej? – Masz prawo do niemieckiej emerytury

Rozporządzenie wspólnotowe nr 1408/71 (tj. Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie) ustanawia zasady koordynacji w dziedzinie zabezpieczenia społecznego w celu zagwarantowania osobom przemieszczającym się we Wspólnocie utrzymania nabytych praw i korzyści. Wprowadza ono zasadę, że na emerytury uzyskane na podstawie ustawodawstwa jednego państwa członkowskiego UE nie może mieć wpływu fakt, że uprawniony zamieszkuje na terytorium innego państwa członkowskiego. Od tej reguły istnieją jednak wyjątki. W przypadku Niemiec rozporządzenie dopuszcza m.in. uzależnienie, przy wypłacie świadczeń emerytalnych, uwzględnienia okresów składkowych uzyskanych poza terytorium RFN od wymogu posiadania przez uprawnionego miejsca zamieszkania na terytorium Niemiec.

Porady prawne

W oparciu o ten wyjątek, niemiecka federalna instytucja ubezpieczenia emerytalnego (Deutsche Rentenversicherung Bund) odmówiła uwzględnienia dwóch rodzajów okresów składkowych. Wnioski do ETS o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym zostały złożone w ramach sporów pomiędzy stronami skarżącymi w postępowaniach przed sądami krajowymi a owym zakładem ubezpieczenia emerytalnego w kwestii odmowy przez ten ostatni uwzględnienia przy wypłacie świadczeń emerytalnych okresów składkowych uzyskanych odpowiednio przez D. Habelt (sprawa C-396/05) na terytorium Sudetów od stycznia 1939 r. do kwietnia 1945 r. oraz przez M. Möser (sprawa C-419/05) na Pomorzu od dnia 1 kwietnia 1937 r. do dnia 1 lutego 1945 r. w czasie, gdy obszary te, które nie stanowią terytorium obecnej Republiki Federalnej Niemiec, stanowiły część terytoriów, na których obowiązywało ustawodawstwo zabezpieczenia społecznego Rzeszy Niemieckiej, a także przez P. Wachtera (sprawa C-450/05) w Rumunii od września 1953 r. do października 1970 r., z uzasadnieniem, że skarżące w postępowaniu przed sądem krajowym przeniosły miejsce swego zamieszkania do państwa członkowskiego innego niż Republika Federalna Niemiec.

Trybunał (wielka izba) orzekł więc, co następuje:

1)      Przepisy załącznika VI, części C, zatytułowanej „Niemcy" pkt 1 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r.

w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, w brzmieniu zmienionym i uaktualnionym rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r., są niezgodne z zasadą swobodnego przepływu osób, a w szczególności z art. 42 WE, w zakresie w jakim umożliwiają one, w okolicznościach takich jak te w postępowaniu przed sądem krajowym, uzależnienie, przy wypłacie świadczeń emerytalnych, uwzględnienia okresów składkowych uzyskanych w latach 1937 - 1945 na częściach terytorium, na którym obowiązywały ustawy zabezpieczenia społecznego Rzeszy Niemieckiej, lecz znajdujących się poza terytorium Republiki Federalnej Niemiec, od wymogu posiadania przez uprawnionego miejsca zamieszkania na terytorium tego państwa członkowskiego.

2)      Przepisy załącznika III części A i B, pkt 35 zatytułowanych „Niemcy-Austria" lit. e) rozporządzenia nr 1408/71, ze zmianami, są niezgodne z art. 39 WE i 42 WE, w zakresie w jakim pozwalają one, w okolicznościach takich jak te w postępowaniu przed sądem krajowym, gdzie uprawniony ma miejsce zamieszkania w Austrii, na uzależnienie, przy wypłacie świadczeń emerytalnych, uwzględnienia okresów składkowych uzyskanych w latach 1953-1970 w Rumunii w oparciu o ustawę o prawach emerytalnych nabytych za okresy składkowe za granicą (Fremdrentengesetz), od wymogu posiadania przez uprawnionego miejsca zamieszkania na terytorium Republiki Federalnej Niemiec.

3)      Przepisy załącznika VI części C, zatytułowanej „Niemcy" pkt 1 rozporządzenia nr 1408/71, ze zmianami, są niezgodne z zasadą swobodnego przepływu osób, a w szczególności z art. 42 WE, w zakresie w jakim pozwalają one, w okolicznościach takich jak te w postępowaniu przed sądem krajowym, na uzależnienie, przy wypłacie świadczeń emerytalnych, uwzględnienia okresów składkowych uzyskanych w latach 1953-1970 w Rumunii w oparciu o ustawę o prawach emerytalnych nabytych za okresy składkowe za granicą, od wymogu posiadania przez uprawnionego miejsca zamieszkania na terytorium Republiki Federalnej Niemiec.

Sprawy C-396/05 i C-419/05 dotyczyły okresów składkowych uzyskanych w latach 1939-1945 na terytorium Sudetów i w latach 1937-1945 na Pomorzu. D. Habelt i M. Möser, obywatelki niemieckie, mające miejsce zamieszkania odpowiednio w Belgii i w Zjednoczonym Królestwie, domagają się od Sozialgericht Berlin stwierdzenia nieważności odmowy uwzględnienia, przy obliczaniu ich emerytur, okresów składkowych uzyskanych na tych obszarach, na których obowiązywały wtedy ustawy zabezpieczenia społecznego Rzeszy Niemieckiej.

Trybunał zaprzeczył jakoby świadczenia emerytalne z tytułu okresów składkowych uzyskanych w latach 1937-1945 winny być uznane za świadczenia dla ofiar wojny lub jej skutków i tym samym są one wyłączone spod postanowień wspólnotowego rozporządzenia nr 1408/71. Zatem nie można wyłączyć z wypłaty emerytur okresów składkowych uzyskanych na terytorium, na którym obowiązywały ustawy Rzeszy. Zdaniem ETS, sytuacja D. Habelt i M. Möser objęta jest zakresem stosowania rozporządzenia nr 1408/71. Emerytura, do jakiej są one uprawnione, stanowi ekwiwalent składek odprowadzonych przez nie do instytucji ubezpieczeniowych Rzeszy, a następnie RFN.

Odmowa uwzględnienia, przy obliczaniu świadczeń emerytalnych wypłacanych uprawnionym, którzy nie mają miejsca zamieszkania w Niemczech, składek odprowadzonych w latach 1937-1945, stanowi przeszkodę dla ich prawa swobodnego przemieszczania się wewnątrz Unii. Wobec zaś braku obiektywnego uzasadnienia tej przeszkody, Trybunał uznał, iż przepis, który pozwala uzależnić, przy wypłacie świadczeń emerytalnych, uwzględnienie okresów uzyskanych poza terytorium RFN od wymogu posiadania przez uprawnionego miejsca zamieszkania w Niemczech, jest niezgodny z zasadą swobodnego przepływu osób. ETS stwierdził więc brak zgodności z zasadą swobodnego przepływu osób we Wspólnocie Europejskiej udzielonego Niemcom upoważnienia do uzależnienia uwzględnienia okresów składkowych, uzyskanych poza terytorium Republiki Federalnej Niemiec, od wymogu posiadania przez uprawnionego miejsca zamieszkania w Niemczech.

Natomiast w sprawie C-450/05 chodziło o emerytury oparte na okresach składkowych uzyskanych w państwie trzecim przez osoby przesiedlone.

Mianowicie ww. niemiecki federalny zakład ubezpieczenia emerytalnego odmówił wypłaty emerytury za okresy składkowe uzyskane w Rumunii w latach 1953-1970 przez P. Wachtera, obywatela austriackiego, mającego miejsce zamieszkania w Austrii i który korzysta w Niemczech ze statusu osoby przesiedlonej (repatrianta). Przed 1994 r. emerytury oparte na okresach składkowych uzyskanych za granicą mogły, w oparciu o konwencję niemiecko-austriacką, być pobierane w Austrii. Na skutek zastosowania w Austrii wspólnotowego rozporządzenia nr 1408/71, rozporządzenie to pozwala jednak od tej pory wypłacać te emerytury jedynie uprawnionym, mającym miejsce zamieszkania w Niemczech. Po osiągnięciu przez P. Wachtera dopiero w 1999 r. wieku 63 lat, uprawniającego do emerytury, odmówiono mu wypłaty emerytury do Austrii.

Trybunał zwrócił tu uwagę, iż prawo wspólnotowe ma zastosowanie do P. Wachtera, który domaga się przyznania emerytury w oparciu o ustawodawstwo innego państwa członkowskiego (Niemcy), niż miejsce jego zamieszkania (Austria). Choć dawniej instytucje ubezpieczeniowe, na rzecz których P. Wachter odprowadził swe składki, należały do państwa trzeciego (Rumunia), to jednak uznano te składki dla potrzeb uzyskania emerytury niemieckiej.

W tych okolicznościach utrata prawa do świadczeń emerytalnych wskutek wejścia w życie w Austrii postanowień rozporządzenia nr 1408/71 narusza zasadę swobodnego przepływu pracowników.

ETS uznał więc, iż przepisy, które pozwalają na uzależnienie, przy wypłacie świadczeń emerytalnych, uwzględnienia okresów składkowych uzyskanych w latach 1953-1970 w Rumunii, od wymogu posiadania przez uprawnionego miejsca zamieszkania w Niemczech, są niezgodne z zasadą swobodnego przepływu osób.

Nie można zatem odmawiać wypłaty emerytury osobom przesiedlonym posiadającym obywatelstwo lub pochodzenie niemieckie z tego powodu, że mają one miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim UE.

Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawach połączonych C-396/05, C-419 i C-450/05 - Habelt, Möser i Wachter przeciwko Deutsche Rentenversicherung Bund (Niemcy); http://curia.europa.eu


A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika