Postępowanie nie może być nadmiernie sformalizowane
Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej określił decyzją zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych na określoną kwotę. Podatnik wniósł do Dyrektora Izby Skarbowej o "przesłanie i przywrócenie terminu dla złożenia odwołania" od powyższej decyzji, wskazując na nieprawidłowości w jej doręczeniu. Nie dołączył przy tym samego odwołania. Sprawa trafiła ostatecznie do Naczelnego Sądu Administracyjnego, przy czym problem przedstawiał się następująco: czy niedopełnienie obowiązku złożenia odwołania jednocześnie z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego wniesienia stanowi brak formalny podania, do którego uzupełnienia organ podatkowy powinien wezwać stronę, czy też stanowi brak, który skutkuje odmową przywrócenia terminu, bez uprzedniego wzywania strony do jego usunięcia. NSA podjął uchwałę o następującej treści:
Niedopełnienie obowiązku złożenia odwołania jednocześnie z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego wniesienia, o którym mowa w art. 162 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. - Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.), stanowi brak formalny podania. W przypadku jego wystąpienia, organ podatkowy właściwy do rozpoznania odwołania powinien wezwać stronę - na podstawie art. 169 § 1 wspomnianej ustawy - do usunięcia braku w terminie 7 dni z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia.
Odwołując się do orzecznictwa Sądu Najwyższego (uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 31 maja 2000 roku, sygn. akt III ZP 1/00) NSA wyraził stanowisko, że w sytuacji zgłoszenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia środka odwoławczego mamy do czynienia z dwiema odrębnymi czynnościami procesowymi: z wniesieniem tego środka oraz z towarzyszącym mu wnioskiem o przywrócenie terminu.
Rozpoznając wniosek o przywrócenie terminu, organ czy sąd nie bada treści pisma zawierającego środek odwoławczy (bada tylko, czy skarżący nie dotrzymał terminu z własnej winy). Skoro zatem samo dopełnienie czynności (czyli złożenie odwołania) nie wpływa na wynik przeprowadzanej w tym przedmiocie oceny i służy jedynie formalnemu "powiązaniu" postępowań głównego i ubocznego (o przywrócenie terminu), musi ono być - zdaniem NSA - traktowane jako brak formalny, uzasadniający konieczność wezwania do uzupełnienia braków.
Brak elementu w postaci "dopełnienia czynności, dla której był określony termin", wykracza poza przedmiot postępowania prowadzonego w sprawie ubocznej i pozbawia go jedynie formalnego związku z postępowaniem głównym. Ustalenie, że chodzi w tym wypadku o rygor o charakterze procesowym, zapewniający włączenie postępowania dotyczącego kwestii incydentalnej w ramy procesu głównego, skłoniło NSA do konkluzji, iż usunięcie wspomnianego braku możliwe jest poprzez zastosowanie art. 169 § 1 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym uregulowaniem, jeżeli podanie nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa, organ podatkowy wzywa wnoszącego podanie do usunięcia braków w terminie 7 dni, z pouczeniem, iż niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia.Zdaniem NSA taki sposób wykładni urzeczywistnia zasadę ograniczonego formalizmu (w postępowaniu administracyjnym), a jednocześnie odpowiada standardom sprawiedliwości proceduralnej, wywodzonym przede wszystkim z wartości narzuconych przez zasadę demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP) oraz wynikających z prawa europejskiego zaleceń, określających prawo "do dobrej administracji" (w postępowaniu sądowoadministracyjnym).
Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 kwietnia 2009 roku, sygn. akt II FPS 9/08
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?