Wymierzenie kary nieletniemu po osiągnięciu 21 roku życia

Art. 13 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich stanowi, że jeżeli wobec nieletniego, który dopuścił się czynu karalnego, o którym mowa w art. 1 § 2 pkt 2 lit. a), (przestępstwo lub przestępstwo skarbowe) ale w chwili orzekania ukończył lat 18, zachodzą podstawy do orzeczenia umieszczenia w zakładzie poprawczym - sąd rodzinny może wymierzyć karę, gdy uzna, że stosowanie środków poprawczych nie byłoby już celowe. Wydając wyrok skazujący sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary. Zaś art. 10 stanowi, że sąd rodzinny może orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym nieletniego, który dopuścił się czynu karalnego, o którym mowa w art. 1 § 2 pkt 2 lit. a), jeżeli przemawiają za tym wysoki stopień demoralizacji nieletniego oraz okoliczności i charakter czynu, zwłaszcza gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne lub nie rokują resocjalizacji nieletniego.

Porady prawne

Sąd Najwyższy stwierdził, że ukończenie przez nieletniego, o którym mowa w art. 13 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 ze zm.) 21 lat w momencie orzekania, nie stoi na przeszkodzie wymierzeniu mu kary z nadzwyczajnym złagodzeniem, o ile zachodzą przesłanki określone w art. 10 tej ustawy. W braku takich podstaw postępowanie wszczęte w związku z popełnieniem przez nieletniego czynu karalnego ulega umorzeniu.

W przepisie art. 1 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich wspólną nazwą „nieletni” określono osoby, wobec których - w zależności od ich wieku - mogą być podejmowane różne czynności (mające swe źródło w rożnych zachowaniach tych osób) wskazane w art. 1 § 1 pkt 1-3 u.p.n. Każdemu z wymienionych tu rodzajów postępowań przyporządkowano inny wiek osób, wobec których przepisy ustawy mogą mieć zastosowanie. Nieuprawnionym jest pogląd, że nieletnim, w rozumieniu ustawy, jest osoba, która nie ukończyła 21 lat. Stwierdzenie to wszak jest prawdziwe tylko w stosunku do osoby, względem której są wykonywane już orzeczone środki wychowawcze lub poprawcze (pkt 3 § 1 art. 1 u.p.n.), nie jest zaś prawdziwe co do osoby, wobec której postępowanie nie weszło jeszcze na etap wykonania orzeczenia, lecz przepisy ustawy mają do niej zastosowanie w związku z koniecznością podjęcia działań zmierzających do zapobiegania i zwalczania demoralizacji; w tym wypadku nieletnim jest osoba, która nie ukończyła lat 18 (pkt 1 § 1 art. 1 u.

p.n.), a nie lat 21. Podobnie nie sposób podzielić słuszności przytaczanej tezy wobec osoby, co do której przepisy u.p.n. mają zastosowanie w związku z popełnieniem czynu karalnego (pkt 2 § 1 art. 1 u.p.n.). Skoro jedynym warunkiem stosowania ustawy jest popełnienie takiego czynu między 13 a 17 rokiem życia, to niezależnie od momentu podejmowania w związku z tym decyzji wobec takiej osoby (a co za tym idzie od jej aktualnego wieku), niezależnie też od rodzaju środków (kary), jakie w ogóle można wobec niej zastosować, pozostaje ona „nieletnim” i podlega jej przepisom. Jeśli więc w przepisie posłużono się określeniem „nieletni”, to przytaczane brzmienie przepisu w zestawieniu z treścią unormowania art. 1 § 1 pkt 2 u.p.n. prowadzi do prostego wniosku co do znaczenia przytaczanego zwrotu, a więc, że chodzi w nim o osobę, która dopuściła się czynu karalnego w postaci przestępstwa lub przestępstwa skarbowego po ukończeniu lat 13 i przed ukończeniem lat 17.

Przeprowadzone rozważania prowadzą do konkluzji, że osoba, która popełniła czyn karalny o znamionach przestępstwa lub przestępstwa skarbowego między 13 a 17 rokiem życia, ale w chwili orzekania ukończyła 18 lat, nie traci statusu nieletniego, w rozumieniu art. 13 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich wraz z osiągnięciem w tej dacie wieku 21 lat. Okoliczność ta nie stoi zatem na przeszkodzie wymierzeniu takiemu nieletniemu kary z nadzwyczajnym złagodzeniem, o ile zachodzą przesłanki orzeczenia umieszczenia go w zakładzie poprawczym, określone w art. 10 tej ustawy. W braku takich podstaw wszczęte postępowanie ulega umorzeniu.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2005 r., Sygn. akt I KZP 12/05


Zespół
e-prawnik.pl

Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne

Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?


Masz inne pytanie do prawnika?

 

Komentarze

    Nie dodano jeszcze żadnego komentarza. Bądź pierwszy!!

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapytaj prawnika